Amsterdamse onderzoeker: Ik zou niet naar de kerk gaan en zeker niet gaan zingen

Kleine vochtdruppeltjes die vrijkomen bij praten en hoesten kunnen minutenlang in de lucht blijven hangen. Goed ventileren van gesloten ruimtes –gebouwen, maar ook de trein of de bus– is daarom cruciaal om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.

Dat stelt prof. Daniel Bonn, natuurkundige aan de Universiteit van Amsterdam. Donderdag publiceerde hij met collega-onderzoekers hierover een studie in het gerenommeerde vakblad The Lancet.

Hebben de uitkomsten van de studie u verrast?

Prof. Bonn: „Ja, ik had intuïtief niet verwacht dat kleine druppeltjes zo lang zouden blijven rondzweven.

Aan de andere kant: dat kun je ook gewoon berekenen op basis van een bekende natuurkundige formule.”

Prof. Christian Kähler, die ook met camerabeelden experimenten heeft gedaan, stelt dat kleine druppels binnen een fractie van een seconde verdampen. Hoe valt dat met deze resultaten te rijmen?

Prof. Bonn: „Dan vergeet hij dat er dingen in speeksel zitten die niet verdampen: eiwitten, polymeren en virusdeeltjes. Het is duidelijk dat die op oppervlaktes kunnen zitten en lang besmettelijk blijven. Ook als die in de lucht zweven en we ze inademen, kan dat een gevaar opleveren.”

Hoe ver kunnen druppels komen? Is 1,5 meter afstand houden voldoende of juist overdreven?

„Die 1,5 meter is heel belangrijk; ga daar niet aan tornen. Daarmee houd je de grote druppels die vrijkomen bij hoesten en niezen op afstand. Daarin zitten een heleboel virusdeeltjes; die wil je niet in je gezicht krijgen.

Zonder wind komen kleine druppels ook niet zo ver, zien we. Dat komt door de hoge luchtweerstand, die tevens verklaart waarom ze zo traag naar beneden vallen. Bij ultrakleine deeltjes van 1 tot 10 micrometer kan het wel 10 minuten duren voordat ze de grond hebben bereikt. Een ruimte kan daardoor lang besmet blijven.

Dat druppels bij hoesten 8 meter ver kunnen komen, zoals de Canadese onderzoeker Lydia Bourouiba beweert, geloof ik niet.”

Hoe riskant is praten ten opzichte van hoesten?

„Bij praten komen met name kleine druppels vrij; bij hoesten kleine én grote. De kleinste deeltjes zijn eigenlijk het gevaarlijkst: die komen diep in de longen terecht. Bovendien kunnen die lang blijven zweven, terwijl grote druppels binnen een seconde naar de grond zakken. Je zou daarom kunnen stellen dat praten even riskant is als hoesten.

Bij een lang gesprek kan de concentratie aan kleine druppels zo hoog worden dat het gevaarlijk wordt, ook al houd je je aan de 1,5 meter. Onbekend is hoeveel druppels gevaarlijk zijn.”

U ontdekte dat bij een goede ventilatie het aantal druppeltjes in de lucht binnen 0,5 minuut halveert, bij matige ventilatie na 1,4 minuten en zonder ventilatie pas na ruim 5 minuten. Hoe werkt dat?

„Door de aanvoer van schone lucht zonder druppels verdun je de besmette lucht. Ons advies is daarom: zet de deuren en ramen open. Ga naar buiten als je met veel mensen bent. Ik zou ook niet naar de kerk gaan en zeker niet gaan zingen. Overigens: als je niets zegt maar alleen ademhaalt, produceer je geen of nauwelijks aerosolen. Dat is dus redelijk veilig.

We adviseren ook om te zorgen voor goede ventilatie in de bus of de trein, door de ramen open te zetten bijvoorbeeld. Daarover zijn met de NS in gesprek. Iemand suggereerde om de treindeuren open te zetten; dat vind ik een minder goed idee.”