Fijne seks tijdens deze quarantaine: “Wachten tot je samen in bed ligt, is het domste wat je kunt doen”

Exclusief voor abonnees

Hoe kun je deze semi-quarantaine aangrijpen om méér fijne seks te hebben, in plaats van lusteloos op de bank te hangen in je yogabroek? Een seksuoloog en relatietherapeut delen in de Volkskrant hun inzichten over seks en verlangen.

Opgesloten in huis: meer seks?

De coronacrisis zou weleens kunnen zorgen voor een babyboom over negen maanden, werd hier en daar geopperd in het nieuws. Want we spenderen meer tijd in huis, zonder verplichtingen buiten de deur. Hebben koppels gemiddeld meer of minder seks tijdens deze semi-quarantaine? “Sommige mensen moeten nu extra hard werken en hebben veel zorgen. We weten: stress is de dooddoener voor seksuele opwinding”, zegt de Nederlandse relatietherapeut Nynke Nijman, auteur van het boek De relatie APK. “Maar er zijn ook mensen die nu eindelijk de tijd nemen om voor zichzelf te zorgen en meer te sporten. En voor seks helpt het om goed in je vel te zitten.”

Volgens Rik van Lunsen, arts en seksuoloog bij de Nederlandse Vereniging van Seksuologie, zijn de belangrijkste voorspellers voor een plezierig en gelukkig seksleven flexibiliteit en variatie. Vooral die eerste voorwaarde wordt momenteel op de proef gesteld. “Bij flexibiliteit gaat het erom of je je kunt aanpassen aan de veranderende omstandigheden zoals de geboorte van een kind, of het ouder worden.” Of dus de thuisquarantainesituatie waar we ons momenteel in bevinden. Stellen die denken ‘de situatie is nu eenmaal een beetje anders’, zullen hun seksleven minder aangetast zien.

Het gaat om de kwaliteit, niet om kwantiteit

Vraag aan Van Lunsen hoe vaak we gemiddeld seks hebben per week en hij heeft één antwoord: “Dat interesseert me geen fluit.” Volgens hem gaat het om kwaliteit, niet om kwantiteit. Tóch even de cijfers: gemiddeld doen mensen het iets onder de twee keer per week. “Daar zit dus veel variatie in en het zegt niets over de mate van tevredenheid. Er zijn mensen die het twee keer per jaar doen en daar erg gelukkig mee zijn. We maken seks te belangrijk. Intimiteit kun je uit seks halen, maar ook uit andere dingen.”

Maar is een ingedut seksleven niet vaak een teken dat de relatie niet lekker loopt? Het is belangrijk dat er een gezond evenwicht is tussen seks en knuffelen, oftewel intimiteit, zonder dat dit onlosmakelijk met elkaar verbonden is, vertelt Van Lunsen, die samen met collega Ellen Laan het boek Seks! Een leven lang leren schreef. “Mensen die intiem met elkaar kunnen zijn, zoals elkaar vasthouden, zonder dat het altijd leidt tot seks, die doen vaak minder spastisch over hun seksleven.”

Seks ontstaat niet altijd spontaan

Dat een vrijpartij altijd ontstaat spontaan door pure lustgevoelens, is een misvatting. “Er is een gedachte, een aanraking of andere prikkel die het systeem aanzet, maar je moet wél ontvankelijk zijn om die prikkels te interpreteren als seksueel opwindend”, zegt Nijman. Oftewel: je hoeft vooraf niet altijd direct zin te hebben in seks als je met voorspel begint, soms is het genoeg dat je bereid bent om te zien of je in de stemming kan komen.

“Een groot misverstand over zin in seks hebben, ligt al besloten in het woord libido. Dat veronderstelt een natuurlijke seksuele drift is, die je nou eenmaal hebt of niet”, zegt Van Lunsen. “Dat is onzin. Mensen hebben geen hoog of laag libido, mensen zijn wel of niet gemotiveerd om iets te doen met seksuele prikkels die zich aandienen.” Hij vervolgt: “In ons lab reageren alle mensen met een gezond lichaam binnen eentiende van een seconde op een prikkel met een beginnende seksuele respons. Dus de start van het seksuele proces is volkomen automatisch. Daarna is het de vraag of je daar iets mee gaat doen.”

Die beslissing heeft te maken met allerlei zaken: zijn de omstandigheden prettig? Verwacht je een fijne beloning? “Je kunt geen seks hebben als het de laatste tien keer niet leuk was. Je gaat ook niet steeds terug naar een restaurant waar het eten niet lekker is.”

Hoe ontvankelijk je bent voor seksuele prikkels, verschilt per persoon. “Voor sommige mensen is aan aanraking al voldoende om in de stemming te komen, anderen hebben beelden nodig en een ontspannen privésetting, zoals de slaapkamer”, vertelt Nijman. Het is belangrijk dat je van je partner weet wanneer hij of zij vatbaar is. “Niet iedereen heeft die zelfkennis. Of ze weten heel goed wat ze niet willen.”

Wacht niet tot ’s avonds laat

De meeste stellen hebben seks vlak voor het slapengaan. Vaak is dat een praktische afweging: je treft elkaar nou eenmaal in bed na een lange dag. Bevorderlijk voor je seksleven is het echter niet. “Wachten tot dat late tijdstip is eigenlijk het domste wat je kunt doen. Dat is het moment dat we moe zijn en ons hoofd vol zit”, zegt Nijman. “Het is verleidelijk om te zeggen: ik wil slapen, seks komt morgen wel.” In het begin van de relatie tref je elkaar vaak op andere momenten van de dag, zeker als je nog niet samenwoont, en dan wacht je niet tot dat laatste moment voor het slapengaan. Thuiswerken tijdens de coronacrisis schept nieuwe mogelijkheden. “Neem geen lunchbreak, maar een seksbreak. Je bent toch alletwee thuis.”

Gewoon beginnen is geen gek idee

Genoeg koppels die na een sekssessie zullen denken: waarom doen we dit niet iedere dag? Om er vervolgens – door drukke levens met tientallen verplichtingen – weer een week niet aan toe te komen. Valt er in die gevallen iets te zeggen voor: dan maak je maar zin? Om over die eerste hobbel te komen, zoals de eerste stap richting de sportschool ook altijd de lastigste is?

“Zeker bij vrouwen werkt het seksuele systeem als een dieseltje, dat vaak pas gaat lopen als ze worden aangeraakt”, zegt Nijman. “Wanneer ze bevredigd worden, kunnen ze de aandacht echt naar hun lichaam brengen en genieten van de seks. Door het lichaam erbij te betrekken, volgt het hoofd, dat misschien nog vol gedachten zit.” Nijman legt uit waarom dit zo werkt: “Het belangrijkste seksorgaan is je brein, en dat staat de hele dag aan, is functioneel en praktisch aan het werk, terwijl je bij seks in het hier en nu moet zijn.”

Volgens haar reageren sommige vrouwen er goed op als de man redelijk dominant het initiatief neemt. “Dan is er geen ruimte om een hele berekening te maken: wil ik dit nu, is er wel tijd voor?” Let op: het gaat hier wel om een relatie met wederzijds respect, dit is geen aansporing om bruut de wens tot seks door te drukken. “Het is de kunst om te weten waar je partner goed op reageert.”

‘Je moet zin maken’ is faliekante onzin, meent Van Lunsen. “Je moet omstandigheden creëren waaronder je zin krijgt. En dat is iets anders.” Moet je seks agenderen? Daar is niets mee mis, vindt de seksuoloog. “Maar leg de precieze afloop niet vast. Maak tijd voor elkaar vrij en doe fijne dingen. Ga samen in bad, zonder het voornemen dat het direct tot seks moet leiden. Het is ook domweg een kwestie van deze momenten bovenaan je prioriteitenlijstje zetten.”

‘Geen zin’: wat betekent dat eigenlijk?

Bij de één ontstaat zin in seks eerder dan bij de ander. Dat zorgt soms voor lastige situaties, omdat de initiatiefnemer zich persoonlijk voelt afgewezen als zijn of haar partner niet op de avances ingaat. Terwijl het vaak niet persoonlijk is. “Eigenlijk gaat geen zin in seks hebben altijd over je eigen behoeftes. Je zit niet lekker in je vel, je piekert over dingen of hebt werkstress”, zegt Nijman. “Het is zelden: ik vind mijn partner niet aantrekkelijk.”

Een verschil in seksuele zin kan voor problemen zorgen. “Ik had een koppel in de praktijk bij wie de man vaker seks wilde dan de vrouw”, vertelt Nijman. “Hij ziet seks als erkenning dat hij een goede partner is. Zij vindt hem aantrekkelijk als hij betrokken is bij het gezin en haar ziet. In het begin van de relatie waren die zaken complementair. Nu is de situatie zo dat hij afstand neemt als hij geen erkenning in de vorm van seks krijgt, terwijl zij zijn nabijheid nodig heeft om überhaupt seks te willen.” Door in therapie te gaan, zijn ze achter dit destructieve patroon van ‘jij geeft mij niet wat ik nodig heb dus krijg jij niet van mij wat ik nodig heb’-spel gekomen.

In zijn boek Liefde is een werkwoord: spelregels voor een relatie beschrijft Alfons Vansteenwegen hoe je omgaat met dit soort verschillen. “Alleen grondig overleg kan dit verschil in seksuele zin oplossen. Een goede onderhandeling waarin elk zijn/haar zicht op seksualiteit vertelt en hoe hij of zij zich erover voelt, kan de extreme beelden die ze op het gebied van seks van elkaar hebben nuanceren.”

Blijf fantaseren (zonder dat altijd te delen)

“Fantasie is een mooi instrument om de seks spannend te houden”, zegt Nijman. Dat kan samen met je partner zijn, door middel van een rollenspel, maar fantaseren in je eigen hoofd is ook een optie. “Mensen voelen zich daar vaak schuldig over naar hun partner toe, en daar wil ik heel graag vanaf. We stimuleren kinderen om te spelen en te fantaseren, want daar worden ze slimmer en gelukkiger van, maar bij volwassenen oordelen we daar over.” Volgens de relatietherapeut is het mooi als de geheime fantasie voor extra opwinding zorgt, zonder dat iemand het buiten de eigen relatie hoeft te zoeken. “Je hoeft je partner niet altijd deelgenoot te maken van privéfantasieën als die voor jou goed werken.”