Đề xuất quản lý chặt xuất bản phẩm nhập khẩu, rút ngắn thời gian cấp phép

Quản lý chặt xuất bản phẩm nhập khẩu, rút ngắn thời gian cấp phép xuất bản, quản lý quy định cụ thể về phát hành sách online,... là những kiến nghị của đại biểu sau 7 năm thực hiện Luật Xuất bản.

Ngày 29/5, tại Hà Nội, Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông) tổ chức Hội thảo đánh giá 7 năm thực hiện Luật Xuất bản, khu vực phía Bắc. Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận những vấn đề cơ bản trong hoạt động xuất bản như: Quy định pháp lý điều chỉnh hoạt động xuất bản, in, phát hành xuất bản phẩm; Điều kiện, thủ tục hành chính trong lĩnh vực xuất bản, in, phát hành xuất bản phẩm; Chính sách của Nhà nước đối với hoạt động xuất bản, in, phát hành xuất bản phẩm; Công tác quản lý nhà nước trong hoạt động xuất bản, in, phát hành xuất bản phẩm.

Hoạt động xuất bản đi vào nề nếp 

Báo cáo đề dẫn hội thảo, ông Nguyễn Ngọc Bảo - Phó cục trưởng Cục Xuất bản nói: Luật Xuất bản năm 2012, có hiệu lực từ ngày 1/7/2013 đến nay đã được sửa đổi, bổ sung một số điều, khoản về quy hoạch tại Luật sửa đổi, bổ sung 37 Luật liên quan đến quy hoạch.

Có thể thấy hệ thống pháp luật về xuất bản (bao gồm các lĩnh vực xuất bản, in, phát hành xuất bản phẩm) đã cơ bản đồng bộ, tạo hành lang pháp lý điều chỉnh hoạt động xuất bản thời gian qua. Vị trí, vai trò của hoạt động xuất bản thuộc lĩnh vực tư tưởng, văn hóa ngày một được khẳng định trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, qua 7 năm thực hiện Luật, với sự phát triển về kinh tế, xã hội và cuộc cách mạng 4.0, quá trình thực thi hệ thống pháp luật về xuất bản không khỏi bộc lộ một số khó khăn, hạn chế, bất cập.

Bà Khúc Thị Hoa Phượng, Giám đốc-Tổng biên tập Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam khẳng định: Sau 7 năm thực hiện Luật Xuất bản, Nhà Xuất bản Phụ nữ Việt Nam nhận thấy Luật Xuất bản đã giúp ngành xuất bản hoạt động có hiệu quả, đi vào nền nếp và các nhà xuất bản hoạt động thuận lợi. Luật đã quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn của nhà xuất bản, đối tác liên kết trong từng công đoạn của quy trình tiến hành liên kết xuất bản như: Khai thác bản thảo, biên tập bản thảo, sản xuất in ấn…

Theo bà Khúc Thị Hoa Phượng, ngay sau khi có hướng dẫn của Luật Xuất bản về các hoạt động liên kết xuất bản, Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam đánh giá đây là một nội dung quan trọng, cho thấy quan điểm của Đảng, Nhà nước về việc xã hội hóa xuất bản, giúp ngành xuất bản được “cởi trói”, có thêm nguồn lực để ngành xuất bản Việt Nam phong phú, đa dạng. Luật Xuất bản sau 7 năm đi vào thực tiễn đã phát huy tốt hiệu quả quản lý Nhà nước đối với ngành xuất bản, giúp ngành xuất bản phát triển và có khả năng hội nhập với thế giới.

Quản lý xuất bản điện tử, kinh doanh sách online, xuất bản phẩm nhập khẩu 

Dù có những mặt tích cực khi các đơn vị hoạt động theo Luật Xuất bản nhưng với sự phát triển kinh tế, xã hội và cuộc cách mạng 4.0, quá trình thực thi hệ thống pháp luật về xuất bản còn bộc lộ một số hạn chế.

Bà Nguyễn Thị Mai Hương - Phó giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông Hà Nội - nêu thực trạng hiện nay, nhiều doanh nghiệp chỉ kinh doanh, bán xuất bản phẩm online trên trang giao dịch thương mại điện tử. Địa điểm kinh doanh tại trụ sở chính có diện tích nhỏ, không thực hiện phát hành sản phẩm tại trụ sở.

Sở Thông tin và Truyền thông Hà Nội đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu, ban hành quy định cụ thể đối với việc đăng ký hoạt động phát hành xuất bản phẩm và loại hình kinh doanh sách online.

Đồng quan điểm, đại diện Alpha Books cũng cho rằng trong thời đại 4.0 một vướng mắc của Luật Xuất bản hiện nay đó là việc liên kết phát hành xuất bản phẩm điện tử. Ở đó, do sản phẩm đa dạng cho các đối tượng độc giả như sách kinh tế - quản trị kinh doanh, sách chính trị xã hội, lịch sử, khoa học, kỹ năng phát triển bản thân và kỹ năng mềm… nên đối tác liên kết cũng rất đa dạng để phù hợp với chủ đề sách (đối tác thường xuyên là khoảng 10 nhà xuất bản).

"Alpha Books có nhu cầu đa dạng hóa format sản phẩm, không chỉ sách in, mà còn có audio books, ebooks… tuy nhiên, do nhiều lý do không đáp ứng về hạ tầng kỹ thuật, nhân sự… mà chỉ có 5 NXB có chức năng cấp phép xuất bản điện tử, trong khi không phải lúc nào Alpha cũng là đối tác liên kết của các đơn vị này", đại diện Alpha Books chia sẻ. 

Cũng theo đơn vị này, chính từ việc độc giả có nhu cầu nhưng bản thân doanh nghiệp không thể đáp ứng được, đã dẫn tới nạn vi phạm nghiêm trọng quyền tác giả trên mạng dưới nhiều hình thức trở nên phổ biến.

Năm 2018, Alpha Books đã cùng với các đơn vị phát hành khác như First New, Chi Books… cùng đứng ra xử lý một loạt các trang mạng thu và kinh doanh lậu audio books từ các sách thuộc bản quyền của mình.   

Bà Nguyễn Thị Hồng Thái - Phó giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Thái Bình - nêu bất cập trong việc quản lý xuất bản phẩm không kinh doanh. Khi doanh nghiệp nhập khẩu xuất bản phẩm, có dấu hiệu vi phạm, sở sẽ thành lập hội đồng thẩm định trước khi cấp giấy phép. Với số lượng nhập khẩu lớn (lên đến hàng nghìn), sở khó có thể dịch được toàn bộ nội dung, bao quát hết sách nước ngoài nhập khẩu.

"Có những trường hợp họ nói nhập về tặng cho cơ sở đào tạo tiếng Anh, nhưng thực tế nhập bán cho phụ huynh", bà Thái nói.

Phó Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Hải Dương Vũ Văn Vở cho rằng: Công tác quản lý xuất bản, in và phát hành của tỉnh được thực hiện nghiêm túc, công tác thẩm định cấp phép trong lĩnh vực này được thực hiện đúng theo quy định, các ấn phẩm đều có nội dung tốt, chủ đề tư tưởng đúng đường lối, chủ trương của Đảng.

Tuy nhiên, Sở cũng gặp không ít khó khăn trong công tác quản lý. Như tình hình in hiện nay đang diễn ra rất phức tạp, khó kiểm soát, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; còn xuất hiện một số xuất bản phẩm có nội dung xấu, vi phạm bản quyền tác giả; các tác giả địa phương gặp khó khăn về vấn đề xuất bản, in ấn đối với các tác phẩm, thơ, ca (phải đăng ký xuất bản các địa phương khác); nhiều cơ sở in chưa chấp hành xin cấp phép hoạt động in hoặc đăng ký hoạt động cơ sở in theo quy định; kinh phí cho công tác quản lý trong lĩnh vực này còn hạn chế…

Chủ tịch, Tổng giám đốc, Tổng biên tập Nhà xuất bản Tài nguyên môi trường và Bản đồ Việt Nam Kim Quang Minh kiến nghị: Thời gian tới, cần tăng cường khâu quản lý, giám sát nhằm ngăn chặn việc xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử trái phép, nhất là các xuất bản phẩm về vấn đề bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới và toàn vẹn lãnh thổ.

Theo đại diện Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia - Sự thật, những năm qua, việc xác nhận đăng ký xuất bản đã khắc phục được tình trạng xếp hàng chờ đăng ký. Tuy nhiên, thời hạn xác nhận đăng ký 7 ngày, thời gian chờ đợi khá lâu, gây khó cho những bản thảo cần làm gấp.

"Chúng tôi mong có sự linh hoạt trong cấp giấy phép. 10 ngày là quá dài, không đảm bảo tính thời sự của sách, làm lỡ cơ hội cạnh tranh, giảm hiệu quả kinh tế. Chúng tôi mong rút ngắn thời gian nộp lưu chiểu", đại diện Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia - Sự thật - nói.

Đối với nạn sách lậu đang hoành hành, đại diện Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia - Sự thật cho rằng cơ quan quản lý cần có chế tài mạnh, phạt nặng, rút giấy phép kinh doanh.

Trên cơ sở những đề xuất, kiến nghị và các giải pháp cụ thể, trọng tâm thì các đơn vị xuất bản, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành Nguyễn Nguyên đề nghị các đơn vị tiếp tục tham gia gửi ý kiến về Luật Xuất bản 2012 qua email để có những nghiên cứu, xem xét, điều chỉnh phù hợp.

Tình Lê