Η πανδημία έσπασε τα ταμπού της Ευρώπης

Ο κορωνοϊός ενδέχεται να πέτυχε αυτό που δεν κατάφερε η κρίση της Ευρωζώνης: να πείσει την Ε.Ε. να αποβάλει το ταμπού σχετικά με την έκδοση κοινών ομολόγων. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε την Τετάρτη κοινό πακέτο 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, ώστε να βοηθήσει την ανάκαμψη των κρατών-μελών. Υπάρχουν ορισμένα εμπόδια, αλλά η πανδημία ενδέχεται να βοηθήσει την Ενωση να ξεπεράσει την αποστροφή της στον κοινό δανεισμό.

Το σχέδιο, που βασίζεται στην πρόσφατη γαλλογερμανική πρόταση, είναι καινοτόμο σε πολλά επίπεδα. Πρώτον, απαιτεί από την Ε.Ε. να εκδώσει ένα μεγάλο ποσό χρέους, αυξάνοντας τον επόμενο προϋπολογισμό της Κομισιόν στο πρωτοφανές ποσό του 1,85 τρισεκατομμυρίου ευρώ. Τα ομόλογα υπό την ομπρέλα της «Επόμενης Γενιάς Ε.Ε.» θα στηρίζονται συνολικά από τα κράτη-μέλη μέσω του προϋπολογισμού της Ενωσης, προσελκύοντας έτσι περισσότερο επενδυτικό ενδιαφέρον. Θα αποπληρωθούν σε μεγάλο χρονικό διάστημα, ενδεχομένως μέχρι το 2058.

Δεύτερον, 500 δισεκατομμύρια ευρώ –που ισοδυναμούν με περισσότερο από το 3% του ετήσιου ΑΕΠ της Ε.Ε.– θα διοχετευθούν στα κράτη-μέλη με τη μορφή επιχορηγήσεων και δεν θα προσμετρηθούν στα εθνικά τους χρέη. Πρόκειται για σημαντική διαφορά από παλαιότερα πακέτα στήριξης, όταν η Ε.Ε. προσέφερε ενίσχυση σε μορφή φθηνών δανείων. Θα καθησυχάσει τα υπερχρεωμένα κράτη, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, τα οποία ήδη δέχονταν πιέσεις σχετικά με την ικανότητά τους να χρηματοδοτήσουν την οικονομική ανάπτυξη μετά την καταστολή της πανδημίας. Ορισμένες λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί. Ωστόσο, είναι πιθανό πως τα χρήματα θα διανεμηθούν ανάλογα με το μέγεθος της υγειονομικής κρίσης σε κάθε χώρα και όχι ανάλογα με το μέγεθος της οικονομίας ή με βάση τη συνεισφορά της στον προϋπολογισμό. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι η Ιταλία θα λάβει μεγαλύτερο μερίδιο από τη Γερμανία, όπου σημειώθηκαν λιγότεροι θάνατοι από τον κορωνοϊό.

Δεν θα αρέσει σε όλους το σχέδιο. Μια ομάδα τεσσάρων χωρών του Βορρά, με την Ολλανδία να πρωτοστατεί, δήλωσε ότι θα υποστηρίξει μόνον τα δάνεια και όχι τις επιχορηγήσεις. Ωστόσο, η πρόταση της Κομισιόν για χρήση των κονδυλίων σε επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις ενδέχεται να μετριάσει τους φόβους αυτών των χωρών, οι οποίες ανησυχούν ότι τα χρήματα της Ε.Ε. θα σπαταληθούν με άλλους τρόπους.

Απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες, προκειμένου να πάψουν οι αντιδράσεις στο κοινό έλλειμμα. Ωστόσο, η Αγκελα Μέρκελ, η οποία αναλαμβάνει την κυλιόμενη προεδρία της Ε.Ε. τον Ιούλιο, έχει ήδη στηρίξει το σχέδιο. Εάν μία πανδημία δεν μπορέσει να καταλύσει το ευρωπαϊκό ταμπού του κοινού δανεισμού, τότε μάλλον δεν υπάρχει τίποτε άλλο που θα το καταφέρει.

Για περισσότερη αρθρογραφία, γίνετε συνδρομητής στην έντυπη Καθημερινή.