Niet meteorietinslag, maar klimaatverandering aan de basis van massa-extinctie 359 miljoen jaar geleden

Onze planeet heeft vijf grote massa-extincties gekend. Een daarvan is de Laat-Devonische extinctie, die zo’n 359 miljoen jaar geleden plaatsvond. De oorzaak wordt doorgaans gezocht in een meteorietinslag, maar uit een nieuwe studie blijkt dat de snelle klimaatopwarming en het wegvallen van de beschermende ozonlaag aan de basis liggen. De wetenschappers waarschuwen voor een gelijkaardig scenario als we de huidige opwarming van de aarde niet onder controle krijgen.

De bekendste massa-extinctie in de geschiedenis van de aarde is die van 66 miljoen jaar geleden, toen de dinosauriërs werden uitgeroeid. De minder gekende Laat-Devonische massa-extinctie vond veel vroeger plaats: de belangrijkste uitsterving toen gebeurde vlak voor de Devoon-Carboon-grens, ongeveer 359 miljoen jaar geleden. De Laat-Devonische massa-extinctie had vooral fatale gevolgen voor dieren die in het water leefden en voor planten.

Meestal wordt uitgegaan van een meteorietinslag die net voor de overgang van het Devoon naar het Carboon de enorme extinctie van heel wat mariene en plantensoorten veroorzaakte. Maar sommige microscopisch kleine sporen (voortplantingscellen) van varenachtige planten, ontdekt in gesteenten uit het oosten van Groenland, bleken misvormd te zijn, zo stelt het nieuwe onderzoek dat gepubliceerd is in Science Advances. Volgens de wetenschappers bewijst de beschadiging van het DNA van de planten dat “de hele ozonbescherming verdwenen was”. De verhoogde UV-B-straling wijst immers op een snelle en dramatische verdunning van de ozonlaag, de laag die het leven op aarde beschermt tegen schadelijke stralingen van de zon, zoals tegen UV-straling. Door het wegvallen van die beschermende ozonlaag werd het leven op onze planeet blootgesteld aan een explosie van ultraviolette straling die mutaties veroorzaakte.

Wetenschappers gaan doorgaans uit van twee mogelijke oorzaken van uitroeiingsgebeurtenissen: enorme vulkaanuitbarstingen of meteorietinslagen. Uit kwikgegevens leidt de nieuwe studie af dat er in dit geval geen vulkaanuitbarstingen op planetaire schaal plaatsvonden, in tegenstelling tot bij andere massa-extincties. De massa-extinctie van 359 miljoen jaar geleden zou wél te maken hebben gehad met de grote klimaatopwarming, die een einde maakte aan de intense laatste ijstijdcyclus in het Devoon. De onderzoekers waarschuwen dan ook voor mogelijk gelijkaardige, dramatische gevolgen van de huidige snelle klimaatverandering, waarvoor de mens zélf verantwoordelijk is. “Ozonverlies tijdens de snelle opwarming van de aarde is een proces dat inherent is aan het systeem, met de onvermijdelijke conclusie dat we alert moeten zijn voor zo’n gebeurtenis in de toekomst van onze opwarmende wereld”, klinkt het.

Lees ook: Nu de mensenwereld stilstaat, leeft de natuur wereldwijd op (+)