De impact van de coronacrisis op ons geluk: studenten, arbeiders en alleenstaanden lijden het hardst

De coronacrisis heeft het geluk van de Belg een kleine deuk gegeven. Dat blijkt uit de nieuwste cijfers van het Nationaal Geluksonderzoek (NN-UGent). Vooral arbeiders, studenten en alleenstaanden tonen zich ongelukkiger door de lockdown.

✦Exclusief voor abonnees door Michiel Martin29 mei 2020, 11:30

De Belgische geluksscore zat voor de coronacrisis nochtans in de lift. Sinds de UGent begin 2018 in samenwerking met levensverzekeraar NN het Nationaal Geluksonderzoek startte, was die score van 6,55 op 10 gestegen tot 6,73 op 10. “Dat lijkt misschien weinig, maar daarmee hadden we wel de helft van onze achterstand op de Scandinavische gelukslanden weggewerkt”, zegt geluksprofessor Lieven Annemans (UGent) over de nieuwste resultaten, die ook de eerste zes weken van de lockdown bevatten.

Post-Covid-19 lijkt de winst die we de voorbije jaren geboekt hebben bijna weggesmolten. Onze geluksscore daalt in het rapport licht naar 6,62 op 10. Vooral het aantal Belgen dat zich ‘soms’, ‘vaak’ of ‘altijd’ angstig voelt, steeg sinds de crisis met 6 procent en dat laat sporen achter. Wie zich angstiger voelt door de coronacrisis scoort gemiddeld één punt lager op de tevredenheidsladder dan wie zich niet angstiger voelt. 

“De daling in onze geluksscore is wel nog niet statistisch significant, toch niet in die eerste weken”, verduidelijkt Annemans, die de klap van de crisis veel erger had verwacht. Volgens hem zijn er twee grote trends die elkaar een beetje opheffen: enerzijds de groep mensen die meer angsten vertoont, maar anderzijds ook een groep die zich net meer betrokken en solidair voelt. “Er zijn ook heel wat mensen die zich net gelukkiger voelen door deze crisis.”

Arbeiders en studenten hard getroffen

Beide trends geven aan dat er een grotere ‘gelukskloof’ ontstaat. Op dat vlak is het opvallend dat de gemiddelde gelukscijfers voor en tijdens de crisis bij gepensioneerden, huisvrouwen, ambtenaren of werklozen geen verschil vertonen. Ook bij zelfstandigen of bedienden in de privésector is het verschil verwaarloosbaar. Arbeiders daarentegen zagen hun geluksscore slinken van 6,58 naar 6,07. Bij studenten is het nog iets erger: van 6,73 naar 6,01.

Op zich is dat niet onlogisch, zegt Annemans. “Voor studenten is het wegvallen van hun sociaal netwerk een enorme klap, daar is hun hele leven op gebouwd. En voor arbeiders was thuiswerken natuurlijk veel minder evident. Zij zijn het vaakst op technische werkloosheid gezet, en misten daardoor het contact met de collega’s. Een virtuele koffiebabbel is beter dan niets.”

De vorige resultaten toonden al dat eenzaamheid er bovenuit steekt als negatieve factor, en de Belg mist duidelijk sociale contacten. De tevredenheid over die sociale contacten daalde namelijk van 6,54 op 10 naar 6,26 op 10. Ook gaat een hoger percentage akkoord met de stelling ‘ik mis mensen om me heen’. “We zien dat het hebben van een partner een beschermende factor kan zijn”, merkt Annemans op dat alleenstaanden zich nu vaker ongelukkig voelen.

Maar ook de financiële onzekerheid weegt. Verschillende bedrijven zagen zich genoodzaakt om werknemers op economische werkloosheid te zetten of zelfs mensen te ontslaan, en die gespannen sfeer heeft duidelijk een impact gehad: het percentage Belgen dat zijn werkgeluk een score van 5 op 10 of minder geeft, stijgt van 24 procent naar 28 procent door de coronacrisis. “Dat zijn zo’n 200.000 werknemers extra die zich niet meer goed voelen”, zegt Annemans.

Opnieuw is daar een kloof zichtbaar, want ook het aantal Belgen dat zijn werkgeluk een score van 8, 9 of 10 geeft – en dus zeer tevreden is – stijgt van 41 procent naar 43 procent. Dat bevestigt ook Isabelle Hoebrechts van ‘361° Creating Happy Employees’, een organisatie die bedrijven adviseert omtrent werkgeluk. “Er is een hele groep mensen die eindelijk op adem kan komen en aan de dagelijkse ratrace kan ontsnappen. Geen uren in de file meer, geen verplichte actes de présence meer.”

Rust in het hoofd

De resultaten overspannen dus wel niet de volledige lockdown. Wil dat zeggen dat de grootste klap nog moet komen? “Ik denk dat de impact van deze crisis sowieso in golven zal verlopen. Nu zien we vooral een verminderd geestelijk welzijn, in onze zogenaamde bubbels groeit duidelijk het aantal angstige en depressieve gevoelens. Maar we weten ook dat er een situatie op ons afkomt van financiële verliezen en armoede, die op middellange termijn impact zal hebben op ons geluk. Een verdere daling ligt dus wel in de lijn van de verwachtingen”, zegt Annemans.

Volgens hem is het daarom essentieel om nu al werk te maken van onze levenstevredenheid. “De negatieve tendensen moeten we zo veel mogelijk proberen remediëren en de positieve, zoals die solidariteit, moeten we net blijven cultiveren”, meent Annemans. “En voor deze crisis begonnen bedrijven het welzijn van hun werknemers au sérieux te nemen. Het zou erg spijtig zijn als diezelfde bedrijven bij hun heropstart nu welzijn even parkeren en alleen inzetten op hard werken. Dat is een recept voor burn-outs.”

Binnen een reeks aanbevelingen in het rapport wordt er aangedrongen op trainingen voor leidinggevenden om welzijn de juiste plek te geven op de werkvloer. Ook een buddysysteem voor alleenstaanden of welzijnscheques die we kunnen gebruiken voor therapie, meditatie- of sportlessen horen bij die aanbevelingen.

Op individueel niveau ziet hij Annemans alvast een grote rol weggelegd voor ‘rust in het hoofd’. “Mensen die aangeven dat ze periodes van rust weten in te bouwen, zijn beter gewapend tegen angst en eenzaamheid”, zegt Annemans. “Bij iemand die bijvoorbeeld de hele dag geobsedeerd de coronacijfers opvolgt, kan ik me wel voorstellen dat de angst er vlotjes insluipt. Enkele uren de smartphone opzij schuiven kan alleszins nooit kwaad.”