بهار ۹۹ با نجوم؛
ستارگان تپنده ذاتی و مدل‌های فیزیکی
by پروانه عبداللهیایسنا/اصفهان یک دکتری نجوم و اخترفیزیک توضیحاتی در خصوص ستارگان تپنده ذاتی و تفاوت آنها با دیگر ستارگان آسمان شب ارائه کرد.
حسین بهمن زاده شامگاه (پنج شنبه- ۸ خرداد) در سلسله برنامه های زنده اینترنتی آسترومینار با موضوع «ستارگان تپنده ذاتی و مدل های فیزیکی نوسانات در آنها» که به همت مرکز نجوم ادیب وابسته به سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: در آسمان شب میلیاردها ستاره وجود دارد، به گونه ای که در کهکشان راه شیری حدود ۴۰۰ میلیارد ستاره است که از میان آنها ۸۰ درصد ستاره های چندتایی است و تعداد ستاره های تنها کم است.
وی افزود: در ابتدا تصور می شد که ستاره ها دارای نور ثابتی هستند و تغییر ندارد، اما با گذشت زمان و دقیق تر شدن ابزارهای رصدی و مطالعه بیشتر، مشخص شد که برخی از ستارگان نور متغیر دارند.
این دکتری نجوم و اخترفیزیک تصریح کرد: نکته مهم این است که اساسا نور هیچ ستاره ای ثابت نیست و تنها تفاوت در میزان نور آنها است که کم و زیاد می شود. دلیل تغییر نور ستارگان به دلیل کوتاهی دوره تناوب آنهاست. تغییرات کم در مدت زمان طولانی باعث ثابت تر شدن نور ستاره می شود، مانند خورشید که دوره تناوب ۱۱ ساله دارد و میزان تغییر آن یک دهم درصد است.
وی در توضیح ستارگان متغیر گفت: به ستاره‌ای گفته می‌شود که به مرحلهٔ ناپایداری رسیده باشد یا به‌طور کلی ستارهٔ متغیر ستاره‌ای است که میزان درخشندگی آن (قدر ظاهری آن) در نوسان است. ستارگان متغییر ستارگانی هستند که میزان تغییرات نور آنها زیاد باشد و تغییر در مدت زمان کمتری روی می دهد و ستارگان متغیر به دو دسته ذاتی و غیر ذاتی تقسیم می شوند.
این دکتری نجوم و اخترفیزیک با بیان اینکه این تقسیم بندی ها بسته به ابزارهای رصدی و درک ما از آسمان تغییر می کند، تصریح کرد: متغیر ذاتی سه دسته ستارگان را در برمی گرد. دسته اول ستارگانی هستند که بر اثر انبساط و انقباض نورشان تغییر می کند. تغییر نور این ستارگان کاملا ذاتی است و تپش نور مشخص است.
بهمن زاده ادامه داد: دسته دوم ستارگانی هستند که ابرنواخترها را شامل می شود و متغیر انفجاری هستند که با انفجار شدید نورشان کم و زیاد می شود. دسته بعدی نیز متغیرهای فورانی هستند که ستاره های شراره ای جزء آنها است و به واسطه شراره های به وجود آمده در سطح ستاره و جریان گازی سطح ستاره نورشان تغییر می کند.
وی در توضیح ستارگان غیرذاتی گفت: دلیل تغییر نور این ستارگان در ذات ستاره نیست و به دلایل دیگری مانند، چرخش ستاره یا دلایل هندسی ایجاد می شود.
این دکتری نجوم و اخترفیزیک در خصوص نامگذاری این ستاره ها گفت: در یک صورت فلکی معین، نخستین ستاره‌های متغیر با حروف R تا Z به همراه نام صورت فلکی‌اش نشان داده می‌شود.
ستارگان متغیر کجای نمودار هرتسپرونگ راسل قرار دارند؟
بهمن زاده با بیان اینکه نمودار هرتسپرونگ راسل مهم ترین نمودار اخترفیزیک است، اظهار کرد: این نمودار، نموداری است که رابطه‌ای بین قدر مطلق، درخشندگی، رده‌بندی و دمای مؤثر ستارگان به دست می‌دهد. این نمودار در سال ۱۹۱۰ و توسط اینار هرتس‌اشپرونگ و هنری نوریس راسل ایجاد شده‌است.
وی اضافه کرد: در نمودار هر ستاره با توجه به جرمش مسیرهای تحول متفاوتی دارد و وقتی از تعادل هیدرواستاتیک خارج می شود و مسیر تحول را آغاز کند در این مسیرهای یک سری نوار باریک وجود دارد که بازه دمایی ۶۰۰ تا ۱۱۰ است و ستارگان متغیر در این قسمت قرار دارند.
این دکتری نجوم و اخترفیزیک افزود: یک ستاره که از تعادل خارج شده از این نوار پایداری عبور می کند و به محض اینکه وارد این نوار می شود می گوییم ستاره متغییر است.
بهمن زاده درخصوص اهمیت مطالعه این ستاره ها گفت: مطالعه این ستارگان اثرات بسیار مثبتی دارد که به کمک آنها می توانیم به تئوری ها برسیم و از ساختار درونی ستاره ها می توانیم استفاده کنیم.
وی در توضیح اینکه ساختار نوسنات این ستاره ها چگونه است؟ اظهار کرد: قبلا تصور می شد که دلیل این تغییر بر اثر لکه هایی است که روی آن وجود دارد. بعدها گفته شد که به دلیل دوتایی است و ایده های مختلف مطرح شد، اما در نهایت دریافتیم که این موارد اشتباه است و موضوع اصلی چیزی است که به درون ستاره بر می گردد.
این دکتری نجوم و اخترفیزیک خاطرنشان کرد: در شب های رصدی چشمک زدن ستاره ها به خاطر جو است، اما ممکن است دوره تناوب ستاره کم باشد و باعث چمشک زدن باشد که تنها با رصد می توان مشخص کرد.
بهمن زاده تفاوت اصلی ستارگان متغیر با دیگر ستاره های را اینگونه توضیح داد: ستارگان متغیر از تعادل هیدرواستاتیکی خارج شده و دوره تحول را آغاز می کنند و از نظر بصری دیدن این تفاوت مشکل است. با رصد و محاسبات می توان ستاره متغیر را شناسایی کرد.
انتهای پیام