"Het moment van Europa": von der Leyen stelt herstelfonds van 750 miljard euro voor

"Dit is het moment van Europa." In het Europees Parlement heeft Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen woensdag de oprichting van een economisch herstelfonds van 750 miljard euro voorgesteld. Door samen schulden aan te gaan wil de Commissie geld vrijmaken om de lidstaten te helpen om de economische schok van de coronapandemie te boven te komen. Europees Raadsvoorzitter Charles Michel wacht nu de lastige opdracht om alle regeringsleiders achter het plan te scharen.
Je cookie instellingen zorgen ervoor dat deze inhoud niet getoond wordt.
Pas je cookie instellingen hier aan.

De pandemie en de ongeziene lockdownmaatregelen gaan de Europese economie dit jaar met minstens zeven procent doen krimpen. Het herstel zal jarenlang in beslag nemen en dreigt de kloof uit te diepen tussen financieel sterkere lidstaten als Duitsland, die meer ruimte hebben om hun economie te ondersteunen, en landen als Italië die al een hoge staatsschuld torsen. Zo dreigt de samenhang in de eenheidsmarkt en de eurozone in het gedrang te komen.

Voor von der Leyen wordt Europa dan ook geconfronteerd met een "beslissend moment". En net als op eerdere scharniermomenten in de Europese integratie dringen er zich "stoutmoedige maatregelen" waarbij de lidstaten "samen een sprong voorwaarts maken". "Laat ons opnieuw de kracht ontdekken die uitgaat van het idee van een verenigd Europa. Met dit plan kunnen we de basis leggen voor een Europese Unie die klimaatneutraal, digitaal en robuuster dan tevoren wordt", betoogde de Duitse in het Europees Parlement.

Mijlpaal in de geschiedenis

Wat de Commissie van von der Leyen voorstelt, wordt algemeen aanzien als een mijlpaal in de geschiedenis van het Europese project. Gestut door financiële garanties van de lidstaten wil de Commissie tot 750 miljard euro gaan lenen op de kapitaalmarkt. Die techniek werd wel al eens eerder aangewend, maar het zou de eerste keer zijn dat de Europese Unie op zo'n grote schaal schulden zou aangaan om beleid te financieren. "Het gaat hier om een dringende en buitengewone noodzaak voor een dringende en buitengewone crisis", verklaarde von der Leyen.

In Duitsland was men steeds beducht voor Europese schulden, maar bondskanselier Angela Merkel stapte vorige week al de Rubicon over en schaarde zich samen met de Franse president Emmanuel Macron achter de aanpak. Von der Leyen lanceerde woensdag ook een oproep aan Nederland, Oostenrijk, Zweden en Denemarken om "oude vooroordelen" te laten varen. Ook de vier zogenaamd "zuinige" lidstaten zijn gewonnen voor een herstelfonds, maar ze vinden dat de lidstaten het geld niet mogen krijgen in de vorm van subsidies, maar in de vorm van terugbetaalbare leningen. Van de 750 miljard euro wil de Commissie 500 miljard euro als subsidies uitkeren.

Meerjarenbegroting

Europees Raadsvoorzitter Charles Michel wacht de aartsmoeilijke opdracht om de 27 lidstaten zo snel mogelijk op dezelfde golflengte te krijgen. Het gaat niet enkel om het herstelfonds, maar ook om de meerjarenbegroting van 2021 tot 2027 waarin het fonds wordt ingebed. Ondanks jaren onderhandelen lukte het in februari nog niet om de meerjarenbegroting af te kloppen. Michel richt de blik nu op de Europese top van 19 juni. "We moeten er alles aan doen om een akkoord te bereiken voor het zomerreces. Onze burgers en bedrijven ondervinden een zware impact van de pandemie en hebben onverwijld doelgerichte hulp nodig", reageerde hij op de plannen van de Commissie.

In Nederland, Oostenrijk, Zweden en Denemarken zijn conservatieven en christendemocratische, liberale, socialistische en groene partijen aan de macht. Hun geestesgenoten in het Europees Parlement, dat de meerjarenbegroting moet goedkeuren, roepen de vier regeringen alvast op om het bredere plaatje te zien. Zowel Kris Peeters (CD&V) als Petra De Sutter (Groen) beklemtoonden dat ook de rijkere landen niet gebaat zijn bij een economisch kerkhof elders in de Europese eenheidsmarkt. "Door allemaal samen de hardst getroffenen te helpen, helpen we in één klap ook onszelf", betoogde De Sutter.

(Lees verder onder de foto)

Kathleen Van Brempt (sp.a) begroet het voorstel dan weer als "een historische en verfrissende mindshift". Hilde Vautmans (Open Vld) vindt het plan "ambitieus, duurzaam én toekomstgericht". Net als de Commissie hopen ze dat de schulden zo veel mogelijk worden terugbetaald met nieuwe eigen inkomsten voor de Europese begroting, zoals een belasting voor digitale reuzen als Google en Facebook of een CO2-taks aan de Europese buitengrenzen. Komen die er niet, dan resten er immers maar twee opties: hogere bijdrages van de lidstaten, of besparingen in de Europese begroting.

Johan Van Overtveldt (N-VA), die als voorzitter van de begrotingscommissie mee aan de onderhandelingstafel zit, betoogde alvast dat "mensen die werken en sparen niet mogen bloeden" bij deze financieringsinspanningen. Ook moeten volgens de oud-minister duidelijke voorwaarden gekoppeld worden aan subsidies en leningen, "zodat het geld terechtkomt waar het het meeste nodig is". Hij stipte ook aan dat er tegelijkertijd maatregelen moeten genomen worden die geen geld kosten, zoals het beschermen van het Europese bedrijfsweefsel tegen vijandige overnames.

Gerolf Annemans (Vlaams Belang) tenslotte betoogde dat de Europese beleidsmakers corona misbruiken om "een machtsgreep" te plegen". Met mutualisering van schulden en Europese belastingen grijpen ze volgens hem de gezondheidscrisis aan om "aloude EU-centralistische droombeelden" door te drukken.

Lees ook:

Macron en Merkel ‘schaffen das’: bazookaatje van €500.000.000.000(+)