Koronawirus: co decyduje o zwolnieniu ze składek ZUS

Przychód z działalności wyższy niż 15 681 zł nie wyklucza możliwości ubiegania się przez samozatrudnionego o zwolnienie ze składek za kwiecień i maj. Tarcza 3.0 warunkuje prawo do ulgi od dochodu z biznesu.

W ramach rozwiązań wynikających z tarczy 1.0. i zmodyfikowanych tarczą 2.0. ze zwolnienia w opłacaniu składek mogą korzystać m.in. samozatrudnieni, którzy prowadzili działalność przed 1 kwietnia 2020 r. Kluczowym warunkiem jest jednak, aby przychód podatkowy z tej działalności uzyskany w pierwszym miesiącu, za który samozatrudniony składa wniosek o ulgę, nie przekroczył 15 681 zł, tj. 300 proc. prognozowanego na 2020 r. przeciętnego wynagrodzenia brutto. Zwolnienie dotyczy składek należnych za okres od 1 marca do 31 maja 2020 r.

Dotychczasowe przepisy wykluczały zatem z grupy uprawnionych do zwolnienia ze składek samozatrudnionych, których przychód przekroczył limit 15 681 zł, niezależnie od tego, jaki dochód przyniosła działalność. Był to problem szczególnie istotny w działalności branż niskomarżowych (np. w handlu), gdzie realny dochód – jeżeli wystąpił – może stanowić niewielki ułamek generowanego obrotu.

Czytaj także: Ulga na start w dobie koronawirusa: zwolnieni z ZUS dostaną zwrot składek

W wyniku zmian wprowadzonych na mocy tarczy 3.0 wnioski o zwolnienie z opłacania składek mogą składać również samozatrudnieni, których przychód z działalności w pierwszym miesiącu, za który składają wniosek o zwolnienie, przekraczał 15 681 zł, pod warunkiem że:

- przedsiębiorca prowadził działalność przed 1 kwietnia 2020 r. oraz

- dochód z tej działalności, ustalony zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, nie był wyższy niż 7000 zł.

Zwolnienie dla tej grupy płatników dotyczy składek należnych za kwiecień i maj 2020 r. Nie obejmuje zatem należności ZUS za marzec br.

Również przy uldze na start

Jednym z mankamentów rozwiązań przewidzianych w poprzednich wersjach tarczy antykryzysowej było pozbawienie możliwości skorzystania ze zwolnienia ze składek przez osoby objęte tzw. ulgą na start. Są to osoby, które na mocy ustawy Prawo przedsiębiorców przez sześć miesięcy od podjęcia działalności nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Tarcza 3.0 umożliwia skorzystanie ze zwolnienia z opłacania składek za kwiecień i maj 2020 r. również tej grupie płatników, jeżeli prowadzili działalność gospodarczą przed 1 kwietnia 2020 r. i spełniają jeden z poniższych warunków:

- przychód z działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie ze składek, nie był wyższy niż 15 681 zł,

- przychód z działalności był wyższy niż 15 681 zł, ale dochód nie przekroczył 7000 zł.

Zwrot nie tylko za marzec

Omawiane zwolnienie dotyczy należnych za kwiecień i maj 2020 r. nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych. Powstaje pytanie, czy fakt opłacenia składek pozbawia samozatrudnionego prawa do skorzystania z ulgi.

Dobra informacja jest taka, że w toku prac legislacyjnych ostatecznie zdecydowano, że zwolnienie z obowiązku opłacenia składek dotyczy również składek opłaconych. Opłacone składki za kwiecień i maj 2020 r. podlegają zwrotowi na zasadach przewidzianych w art. 24 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, że ZUS zalicza je na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku – na przyszłe należności, chyba że płatnik złoży wniosek o ich zwrot. Z komunikatu ZUS z 18 maja br. wynika, że wniosek o zwrot nadpłaconych środków za kwiecień i maj 2020 r. należy złożyć najpóźniej przed upływem terminu opłacenia składek za czerwiec – a więc zasadniczo do 10 lipca.

Rozwiązanie w zakresie rozszerzenia zwolnienia również na składki opłacone za kwiecień i maj 2020 r. dotyczy wyłącznie zwolnień wprowadzonych na podstawie tarczy 3.0.

Zdaniem autora

Rafał Sidorowicz, doradca podatkowy, menedżer w spółce doradztwa podatkowego MDDP

Tarcza 3.0 wychodzi naprzeciw niektórym postulatom kierowanym pod adresem rozwiązań przewidzianych w poprzednich wersjach tarczy. Ustawodawca w końcu dostrzegł, że wysokość przychodów z działalności nie świadczy o prawdziwej rentowności biznesu narażonego na negatywne skutki ekonomiczne epidemii COVID-19. Można dywagować, czy próg dochodowy ustalony na poziomie 7000 zł jest adekwatny, ale zapewne trudno znaleźć tu złoty środek.

Dobrą informacją jest zaadresowanie zwolnienia ze składek również do płatników rozpoczynających działalność i korzystających z ulgi na start, tym bardziej, że ze zwolnienia już wcześniej korzystały osoby samozatrudnione opłacające składki na preferencyjnych zasadach (np. w ramach tzw. małego ZUS).

Informacja o zawodzie

Niejako „przy okazji" tarcza 3.0. rozszerza zakres informacji, które będą wymagane do uzupełnienia na formularzu zgłoszenia osoby objętej obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowym (druk ZUS ZUA). Nową pozycją będzie informacja o zawodzie wykonywanym przez ubezpieczonego. Cel pozyskiwania tych informacji przez ZUS ustawodawca uzasadnił m.in. badaniami statystycznymi, prowadzeniem monitoringu rynku pracy oraz przemian demograficznych. Zmiana ma wejść w życie za rok, 16 maja 2021 r.