از چادرهای آموزشی رزمندگان تا مدارس الگو در ایران

مدرسه الگو چیزی نیست که کسی ادعا کند من این مدرسه الگو را شکل دادم بلکه به سمت «مدارس الگو» حرکت کردیم و در عمل هم اتفاق افتاده است.

به گزارش بولتن نیوز، مرتضی فاطمی‌نژاد از ابتدای سال 97 به عنوان مدیرعامل مؤسسه علمی رزمندگان منصوب شد؛ در کارنامه وی عضو هیأت مدیره مؤسسه علمی رزمندگان و مشاور علمی رئیس سازمان بسیج دیده می‌شود؛ او حدود یک دهه است که در زمینه‌های علمی و آموزشی فعالیت کرده است و از دی سال 98 با حفظ سمت به عنوان قائم‌مقام مؤسسه راهیان کوثر فعالیت می‌کند.

با فاطمی‌نژاد درباره چگونگی شکل‌گیری و فعالیت مؤسسه علمی رزمندگان به گفت‌وگو نشستیم که بخش اول گفت‌وگو روایت شکل‌گیری این مؤسسه است:

مؤسسه علمی رزمندگان در دهه 60 یعنی سال‌های دفاع مقدس با فعالیت تعدادی از رزمندگان که دغدغه فعالیت‌های آموزشی و رشد رزمندگان را داشتند به عنوان مجتمع رزمندگان یا چادرهای آموزشی رزمندگان، حرکت خود را شروع کرد.

دیدگاه تشکیل دهندگان مجتمع رزمندگان این بود که آن زمان شاید خیلی از رزمندگان از مدارس جدا شده و وارد جبهه‌های دفاع مقدس می‌شوند و حتما باید رشد علمی و آینده علمی‌شان که بتواند کمک کشور باشد هم حفظ شود.

آنها خدمت امام(ره) رسیدند و طرح بحث کردند و حضرت امام(ره) با 2 میلیون تومان سهم مبارکشان این مؤسسه را ایجاد کردند و اساس شکل‌گیری موسسه از همان 2 میلیون تومان سهم مبارک حضرت امام(ره) که در اختیار سپاه قرار دادند، شکل گرفت.

* چادرهای آموزشی رزمندگان در جبهه

از همان زمان به برگزاری آزمون‌ها و دوره‌های آموزشی در جبهه پرداختند که عکس‌هایش را حتما دیدید؛ در واقع یک مدل مدرسه بود که در همان جبهه زمانی که عملیاتی نبود، فعالیت خود را انجام می داد. در آنجا رزمندگان امتحانات خود را می‌دادند و می‌توانستند پایه‌های تحصیلی را با موفقیت پشت سر بگذارند ؛ در واقع مجتمع‌های رزمندگان یا چادرهای آموزشی رزمندگان معروف است.

در دهه 70 رسماً مؤسسه علمی رزمندگان، مجوز خود را از آموزش و پرورش گرفت و اجازه مدرسه‌داری در کل کشور را از شورای عالی آموزش و پرورش دریافت کرد و همچنین اساسنامه مؤسسه تدوین شد و فعالیت‌هایش را گسترده تر کرد و به عنوان اولین و جامع‌ترین مؤسسه آموزشی در کشور با همان جزوات معروف رزمندگان که شاید خیلی از مقامات لشکری و کشوری، خیلی از مردم و خیلی از کسانی که الان سن و سالی از آنها گذشته به خاطر دارند، کار خود را آغاز کرد.

ما در جلساتی که با برخی مسؤولان که در کسوت‌های مختلف در کشور فعالیت می‌کنند، داشتیم، آنها می‌گویند ما از همان جزوات رزمندگان و فعالیت‌های آموزشی رزمندگان اوایل دهه 70 وارد فضای دانشگاه شدیم. لذا یک برند نوستالژیک خیلی پررنگ، مؤسسه رزمندگان برای خیلی از افراد دارد و این بارها و بارها اتفاق افتاده که نامه‌ای می‌فرستند و ارتباط می‌گیرند. خلاصه اظهار لطف می‌کنند که این مؤسسه برای ما یادآور خاطرات خیلی خوبی در گذشته است که استفاده خوبی کردیم و موفق شدیم.

*روزهای اوج مؤسسه علمی رزمندگان

نکته بعدی این است که اگر دهه‌های 70، 80 و 90 را بررسی کنیم، مشاهده می‌کنیم در دهه 70 اوج فعالیت مؤسسه بود؛ تهیه جزوات و آمادگی کنکور و بیشتر شکل جزوات داشت؛ اما در دهه 80 فضاهای نخبگانی و شروع تأسیس مدارس به صورت جدی در دستور کار بود و المپیادهای بسیج تنها المپیادی بود که کنار المپیاد باشگاه دانش‌پژوهان فعالیت می‌کرد و بیش از 700، 800 نفر مدال آور داشتیم که منشأ اثر در سطح جامعه و حتی خارج از کشور هستند.

این المپیاد بسیج به نوعی مکمل المپیاد آموزش و پرورش بود و به خاطر آن جایگاه و توانمندی مجموعه، همیشه دانش‌آموزان دنبالش بودند چون تصور می‌کردند که سکو و مکملی است که بتوانند در باشگاه دانش پژوهان و المپیاد آموزش و پرورش موفق باشند.

در دهه 90 تقریباً هدف‌گذاری خیلی جدی در بحث تعمیق فضاهای تعلیم و تربیت انجام شد البته مأموریت‌های گذشته هم کما فی السابق دنبال می‌شد و طرح‌هایی مثل آیه‌های تمدن که سال 1386 با محوریت بسیج دانش آموزی و مؤسسه علمی رزمندگان شروع شد، انجام می‌شد؛ در این طرح از نخبه‌های بسیجی برای رفتن و اخذ کرسی‌های دانشگاه‌های برتر کشور حمایت می‌کردیم به جهت اینکه بتوانیم اتفاق مبارکی را رقم بزنیم. این طرح هایی بود که در دهه 80 کمرنگ و پررنگ اجرا شد.

در دهه 90 ما تمرکز خود را بر تعلیم و تربیت و تعمیق آن جریان با نگاه بر اجرایی‌سازی و پیاده سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش گذاشتیم که در آن مطالبه از آموزش و پرورش و جامعه تعلیم و تربیتی کشور کردند؛ سند تحول، سند خوبی است که بعد از آن ابلاغیه سیاست کلی مقام معظم رهبری در آموزش و پرورش ابلاغ شد و قرار شد این سند در مدارس اجرا شود و همان مدرسه صالح که اسمش را مدرسه الگو می‌گذاریم، یک نمونه عینی پیدا کند و درون مدارس متبلور شود.

با این نگاه تعداد مدارس خود را توسعه نسبی دادیم اگرچه مدارس ما عمدتا غیردولتی هست اما واقعا عدد میانگین شهریه‌ای که ما در کل کشور داریم شاید تقریبا یک چهارم تا یک ششم بعضی از شهریه‌های مدارس متوسط غیردولتی باشد نه آن مدارس خاص که عدد و رقم نجومی دارند چون نگاه ما فقط به این است که این مدارس بتوانند خودشان را بگردانند و ادامه فعالیت بدهند؛ نگاه درآمدزایی و خدای نکرده بنگاه داری اصلا این مجموعه ندارد.

اخیرا بعضی از آموزش و پرورش استان‌ها درخواست داشتند که می خواهند با بسیج همکاری کنند و «مدارس تفاهم همکاری» مثل طرح‌هایی که ما با آموزش و پرورش داریم، انجام شود یعنی با آموزش و پرورش توافق می‌کنیم که مربی یا دانشجو که واقعا متبحر در عرصه تعلیم و تربیت است وارد آن مدارس شود و به آموزش و پرورش کمک کنیم که ما در واقع ترکیبی از این مدارس را ذیل مجموعه‌مان داریم.

مؤسسه علمی رزمندگان قریب به 70 مدرسه و 70 آموزشگاه دارد که در مدارس ما قریب به 10 هزار دانش آموز داریم و آموزشگاه ما هم هر سال در دو ترم یا چهار ترم بستگی به آموزشگاه دارد قریب به 12 هزار دانش آموز دارند که تحت آموزش قرار می‌گیرند. در کل 22 هزار دانش‌آموز تحت نظر مؤسسه آموزش می‌بینند.

در اینجا پرانتزی باز می‌کنم در حوزه مدارس، مجموعه راهیان کوثر یک مؤسسه مرکزی که مؤسسات و استان‌هایی که در حوزه تعلیم و تربیت، مدرسه‌داری می‌کنند مثل مؤسسه رزمندگان همه ذیل این مؤسسه هستند؛ مدارس راهیان کوثر از ابتدای دهه 70 در شهرک‌های نیروهای مسلح و شهرک‌های سپاه پاسداران، مدرسه داشتند و سپاه به آموزش و پرورش در اداره این مدارس با نگاه تربیتی کمک می‌داد.

این مدارس در دهه 80 تقریبا اوج ملموس و منطقی داشت؛ در دهه 90 هم مقداری شیب آن تند شد و مؤسساتی که مدرسه دارند من جمله مؤسسه علمی رزمندگان همه ذیل مؤسسه راهیان کوثر مرکزی هستند و به اصطلاح یک مؤسسه کلان تعلیم و تربیتی که نگاهش همان کمک به آموزش و پرورش و اجرا و پیاده سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در مدارس هست را به عنوان هدف خود قرار داده است.

نزدیک به 550 مدرسه در کل کشور در مؤسسه راهیان کوثر داریم که در تمام کشور و استان‌ها در حال فعالیت هستند و بیش از 62 هزار دانش‌آموز در این مدارس به آموزش مشغول هستند؛ البته مدارس ابتدایی و متوسطه اول و متوسطه دوم و در دو جنسیت پراکندگی دارند.

این مؤسسات همه یک خط مشی دارند و این است که بتوانیم کنار آموزش و پرورش کمک به خودمان و این دستگاه پراهمیت و حساس برای جمهوری اسلامی ایران را از طریق ایجاد مدارس الگو داشته باشیم یعنی مدارسی که بتوانند نمونه عینی پیاده سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش شوند.

حتما این قصد را داریم که این نکته فقط شعار نباشد و تبدیل به نسخه‌های عملیاتی شود و در دل مدارس پیاده شود یعنی یک مدیر بتواند وقتی می‌خواهیم از مدرسه تراز جمهوری اسلامی ایران صحبت کنیم، بداند چه نکاتی، چه برنامه‌هایی، چه عملکردی برای تمام کسانی که دست اندرکار کادر آموزشی و آموزش و تربیت دانش آموزان هستند باید ایجاد شود.

الحمدالله 3 سال است که کار مطالعاتی بسیار گسترده ای انجام شد و سند استانداردسازی را آماده کردیم که این سند می تواند آن نسخه اجرایی و عملیاتی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش باشد؛ مدل ارزیابی هم مبتنی بر مدل‌های ارزیابی کاملا علمی و تأیید شده‌ای است که البته به بحث گذاشته شد؛ همه افرادی که فرهیخته هستند از درون آموزش و پرورش تا اهالی تعلیم و تربیت دعوت کردیم؛ چرا که این دیکته‌ای که ما نوشتیم و به هر حال غلط هم دارد، کمک کنید تا اشکالاتش کمتر شود و روز به روز به آن نسخه ای که مدنظر مقام معظم رهبری هست نزیک شویم که بتوانیم یک مدرسه تراز جمهوری اسلامی ایران، تراز انقلاب اسلامی ایران داشته باشیم.

این نکته خیلی جدی است که الان روی میز کار مجموعه مؤسسه علمی رزمندگان و بالتبع مؤسسه آموزشی راهیان کوثر هست؛ در کنار آن، یکی از برنامه‌های جدی که داریم تربیت معلمانی است که علی‌رغم داشتن دانش و تبحر بسیار خوب در فن و حرفه معلمی خود، دغدغه‌مند و دلسوز باشند.

الان جامعه فرهنگیان کشورمان را می‌بینید به رغم وضعیت حقوقی معلمان، با همان روحیه جهادی و سلحشوری که تداوم همان فرهنگ دفاع مقدس است، تلاش می‌کنند تا تداوم آموزش را حفظ کنند. اگر این روحیه جهادی در معلمین کشور خدای نکرده کمرنگ شود قطعا آینده کشور دچار آسیب می شود.

در مجموعه مدارس ما، بیش از 6 هزار دبیر فعال هستند و اینها به نوعی همان فعالیت جهادی بسیج را که در عرصه‌های مختلف متبلور است، انجام می‌دهند.

*فعالیت مدارس الگو

ما در مورد اسم مدارس الگو بحث خاصی نداریم که یک اسم خاص یا برند باشد. مثلا عمدتاً مدارس ما بعضی به اسم راهیان کوثر است و بعضی در همان استان شهید شاخصی دارند و مدرسه به نام آن شهید شاخص است.

مثلا تعداد مدارس معراج اندیشه خیلی زیاد است چون در گذشته مدارس بسیج به عنوان مدارس نمونه بسیج وجه تسمیه داشته است و وجه تسمیه آن هم بحث شهدا بود، اینجا معراج شهدا یعنی معراج اندیشه است در واقع نوعی فرهنگ سازی و شبیه سازی که ما به سمت فرهنگ شهدا و فرهنگی که در دفاع مقدس حاکم بر کشور بود، حرکت می کنیم تا دانش آموزان با اندیشه خود بتوانند آن فرهنگ را جاری و ساری کنند.

در همه استان‌ها مدارس مؤسسه راهیان کوثر و مدارس الگو هستند به طور مثال در بعضی از شهرستان‌های همدان از رزن و اسد آباد و کبودرآهنگ و یا مثلا در سیستان و بلوچستان یا در مناطق مختلف، البته در بعضی از شهرستان‌ها هست و در بعضی از شهرستان ها هم نیست ولی در همه مراکز استان‌ها هست.

*خیریه‌ای داخل همه مدارس

یک نکته‌ای را هم بگویم اگرچه مدارس عمدتاً غیردولتی هستند، اما نگاهمان این است که افرادی که مستعد تحصیل هستند و تعدادشان هم کم نیست، یا بعضا توان مالی خانواده‌هایشان کم است، حتما این دانش‌آموزان را جذب کنیم و در هر مدرسه ما تعدادی از این دانش‌آموزان وجود دارد.

در حال حاضر در مدارس ما تعدادی از دانش‌آموزان و حتی اولیای آنها جمع می‌شوند و صندوقی را تشکیل می‌دهند و مبلغی را قرار می‌دهند تا دانش‌آموزانی که نمی‌توانند از عهده شهریه برآیند، ثبت‌نام شوند و از آن صندوق استفاده می‌کنند. یعنی خیریه‌ای در داخل همه مدارس هم داریم. به عبارت دیگر اگر دانش‌آموزی مستعد تحصیل و واقعا دانش‌آموز ویژه‌ای است و یا اولیای او اصرار دارند اما توان پرداخت شهریه را ندارند، بتوانند ثبت‌نام کنند.

*اجرای طرح محرومیت‌زدایی با نذر علمی

نکته‌ای که باید عرض کنم این است که در بحث محرومیت‌زدایی هم نیمه دوم دهه 80 و دهه 90 فعال بودیم و طرح‌هایی مثل نذر علمی، طرح حمایت از بازماندگان از تحصیل، طرح کمک به آموزش و پرورش در نهضت سواد آموزی تحت عنوان تفاهم‌نامه و قراردادهایی با آموزش و پرورش و سایر بنیادهای خیریه انجام می‌دهیم.

معتقدیم بسیج در عرصه علم و آموزش و در عرصه تحصیل باید نگاه تحصیل رایگان برای همه را بتواند در جامعه و در سطح مردم دنبال کند. تقریبا بیش از 6 سال است که تفاهم نامه‌ای را با نهضت سواد آموزی داریم که در استان‌های زنجان و اصفهان تمام برگزاری کلاس‌ها در اکثر استان برعهده مؤسسه علمی رزمندگان است.

در حوزه بازماندگان از تحصیل، بسته‌هایی را آماده می‌کنیم تا دانش‌آموزانی که معدلشان به شدت پایین است یا در بعضی مناطقی که امکانات تحصیل نیست شرایطی را فراهم کنیم تا آنها بتوانند به صورت رایگان از خدمات تحصیلی ما استفاده کنند.

نکته‌ای که در این یک سال و یک سال و نیم اخیر شروع کرده‌ایم بحث حمایت از دانش‌آموزان بی بضاعت و بازمانده از تحصیل است. خیلی از معلمان به ما مراجعه می کنند؛ جهادی یا دانشجو که می‌گویند توان تدریس خوب دارم و دوست دارم رایگان تدریس کنم و می‌خواهم شما فضایی را برایم فراهم کنید تا دانش‌آموزانی که نیاز به تحصیل دارند، آموزش دهم حتی حاضرم با هزینه خودم وارد آن شهرستان شوم.

ما در آخرین جایی که کار کردیم جنوب کرمان بود که یک آموزشگاه ایجاد کردیم و در آنجا دبیرهای جهادی را به آن منطقه فرستادیم که برای دانش‌آموزان آنجا دو کار را انجام دادند، یکی دروس عادی که در آموزش و پرورش تدریس می‌شد را درس می‌دادند و دوم اینکه، مهارت‌های ناظر بر اشتغال را در آنجا یاد می‌دادند.

این مدارس ناظر به مهارت و اشتغال را در بعضی مناطق ایجاد کردیم و نذر علمی را با استفاده از این دبیران جهادی در مناطق محروم دنبال می‌کنیم.

*عرضه دانوین تا 2 ماه دیگر

نکته مهمی را هم که باید اشاره کنم این است که در حوزه کمک به آموزش و پرورش و تغییر پارادایم حافظه محور به سمت کنکور حرکت کردن و موضوع استرس و اضطراب امتحان تا کنکور است و این شاید همان فضای یادگیری دانش‌آموزان و به درد بخور بودن علوم در زندگی و سبک زندگی‌شان را کمی با مخاطره مواجه می‌کند.

از ابتدای سال 97 بررسی‌هایی کردیم و کارگروه‌های خوبی با حضور افرادی که در این حوزه نظریه‌پرداز بودند، تشکیل شد و با همت هیأت اندیشه‌ورزی که شکل خوبی هم به خود گرفت، به پیشنهادی رسیدیم که پلتفرمی هست برای اینکه واقعا دانش‌آموز در جامعه به طور مفید آموزش داشته باشد.

اخیرا پروژه ای را شروع کردیم که یک پلتفرم است یعنی یک اپلیکیشن و یک کتاب است و یک فضای خیلی کامل به صورت شبکه‌ای برای دانش‌آموزان وجود دارد و و حدود 2 ماه دیگر ارائه می‌شود که 6 کتاب که من اسمش را کتاب نمی‌گذارم بلکه پلتفرم است چون اپلیکیشن، رسانه و کتاب دارد، آماده کردیم و کاملا هم دیالوگ‌های به جای روایت‌گری دانای کل مثل کتاب‌های درسی نیست بلکه یک گفت‌وگوی دیالوگ محور یا گفت‌وگو محور است تا دانش‌آموز آن حس پرسشگری را داشته باشد.

اسم آن دانوین از مجموعه دانا و نوین است. به طور قاطع می‌گویم تمام بستر تکنولوژی آموزشی که در این کتاب از آن استفاده شده در لبه مرز دانش تکنولوژی آموزشی روز دنیاست. یعنی استفاده از واقعیت افزوده در این کتاب انجام شده است و این کتاب بیش از 300 دقیقه ویدئوی تولیدی دارد و بیش از 300، 400 دقیقه ویدئوی تأمینی دارد که همه به صورت منحصر به فرد تهیه شده است.

کتاب مبتنی بر برنامه درسی ملی هست و این نوید را می‌دهد تا کمک کنیم به آموزش و پرورش برای تغییر پارادایم از فضای حافظه محوری، حفظ، کنکور و امتحان و استرس به فضای یادگیری و مفید فایده بودن علومی که در زندگی به صورت کاربردی برای دانش‌آموز حس شود.

این هم پروژه‌ای است که ما با همان رسالت مؤسسه علمی رزمندگان کار کردیم تا بتواند به آموزش و پرورش کمک کند و بتوانم تحول نظام تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش کشور را فراهم کنیم.

*ایجاد مدارس تخصصی

کاری دیگری که انجام دادیم، این بود که افرادی که توانمندی ایجاد مدل مدارس تخصصی را داشتند، شناسایی کردیم مانند مدرسه ریاضی محض، مدرسه هنر و رسانه و مدرسه علوم انسانی را دعوت کردیم و طرح هایشان را بررسی کردیم و به آنها فضایی دادیم تا بتوانند طرح‌های‌شان را پیاده سازی کنند.

یعنی ما الان مدرسه تخصصی علوم انسانی، مدرسه تخصصی هنر و رسانه و مدرسه تخصصی ریاضی راه‌اندازی کردیم با این نگاه که بتوانیم در آینده به سمت تخصصی تربیت کردن دانش آموزان برویم.

وقتی که دانش‌آموز دوره متوسطه اول را به اتمام رساند، می‌تواند به جای دبیرستان وارد این هنرستان‌ها شود. در حقیقت نگاه ما هم این است که اگر دانش آموز زودتر بتواند خودش را بشناسد و توانمندی‌هایش را به منصه ظهور برساند، قطعا موفق‌تر می‌شود. این فضا با مدارس فنی‌و حرفه‌ای و کاردان متفاوت است و واقعا دانش‌آموز وارد یک مدرسه کاملا عملیاتی می‌شود.

این طرح کاملا پایلوت است یعنی اصلا توسعه نداریم. از همه این مدارس تخصصی فقط یک مورد راه اندازی کردیم.برخی مدارس پایلوت، عمومی و برخی تخصصی است که در کل 20 مدرسه شامل 8 مدرسه تخصصی و 12 مدرسه عمومی است البته مدارس پایلوت عمومی باز حوزه مهارت و المپیادها را به صورت ویژه کار می کنند.

فقط یک تستی بود که ببینیم اگر در آینده بخواهیم به سمتی مدارس تخصصی برویم، همان گونه باشد یعنی اگر می‌گوییم مدرسه تخصصی علوم انسانی واقعا علوم انسانی باشد که باید ارج و قرب برایش قائل شد و به طور ویژه به حوزه علوم انسانی بپردازد. بیشتر یک پایلوت طرح مطالعاتی است که باید دنبال کنیم.

*مؤسسه فردا شکل گرفت

در حوزه نخبگانی، نگاهمان این بوده است که المپیادهای بسیج که توضیحش را ابتدای گفت و گو عرض کردم حتما نیاز به این دارد که مکملی داشته باشیم یعنی در کنار المپیادهای آموزشی ما باید فضایی نخبگانی در حوزه رشته های دیگر مانند کارآفرینی ایجاد کنیم.

برای این کار هم پروژه ای را در موسسه رزمندگان به نام موسسه فردا شروع کردیم و برای آن مرکزی به نام مرکز پیشرفت و نوآوری تأسیس کردیم که خارج از موسسه است و تمام فعالیت های آموزشی که آینده پژوهی اتفاق افتاد و گفتیم آینده آموزشی کشور به آن سمت خواهد رفت، از الان خودمان را آماده می‌کنیم و برایش برنامه ریزی و طرح ریزی می کنیم و حتی تست هایی را در بحث اجرا شروع کردیم و چیزی که الان در دست اقدام است که همان مدرسه مجازی است.

*ویژگی مدارس الگو

مدرسه الگو چیزی نیست که کسی جایی ادعا کند که من این مدرسه الگو را شکل دادم مدارس ما به سمت مدارس الگو می رود و در عمل هم اتفاق افتاده است اما اینکه ما یک مدرسه کاملا طراز انقلاب اسلامی داریم، من هیچ ادعایی در این مورد نمی کنم.

سند تحول در حوزه تئوریک و حوزه تبیین نظری، حرف های خوبی زده است ولی هنوز به مدل عملیاتی نرسیده است. مثلا دانش آموز ما در پایه دوم ابتدایی در مورد راست گویی چگونه باید آموزش ببیند و ما با چه اصول و بازی، ارزش راستگویی و دقت در حفظ حرف دیگران و امانت داری در کلام را باید یاد بدهیم؟ این دانش آموز اگر به پایه پنجم ابتدایی رفت در همین حوزه چه آموزش هایی ببیند.

اگر می خواهیم راست گویی را در یک کودک متبلور کنیم از همان ابتدا که در مهد است تا انتها که در زمان پایه دوازدهم است باید فرایندهایی برای این داشته باشیم و تاکتیک هایش هم متفاوت خواهد بود. چون ما به بچه اول ابتدایی نمی توانیم آنچه که به بچه پنجم ابتدایی می گوییم را آموزش دهیم.

نکته دوم این است که گزاره های رفتاری، اخلاقی، کلامی و برنامه ای نیاز به روش های القا دارد، نیاز به قالب های القا دارد. بعضی را با اردو، بعضی را با بازی و بعضی را با رفتار یک معلم به صورت غیرمستقیم یاد می دهیم.

بعضی وقت ها مربی با رفتار خود کلی آموزه به دانش آموز خود یاد می دهد و به طور مستقیم امر و نهیهم نمی کند یعنی تربیت در حوزه های غیرمستقیم رفتاری اتفاق می افتد. این ها همه موضوعاتی است که به صورت تئوریک در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مطرح شده است و ما آمدیم این ها را به برنامه های عملیاتی تبدیل کردیم.

یا مثلا دانش آموز در حوزه ادب بفهمد که بزرگتر و کوچکتر چه جایگاهی دارند. یا در مورد بلوغ بتوان به حس پرسشگری دانش آموزان بها داده شود یعنی خود این امر پویایی ذهن به همراه دارد.

ما اینها را در قالب طرح و فوق برنامه های مختلف با استاد از طریق گزاره هایی مثل اردو، فیلم و رسانه، حضور مربی در کنار متربی انجام دادیم یعنی یکی از ویژگی های مدارس ما این است که تماما دارای مربی هستند و یکی دیگر از ویژگی های مدارس ما این است که با گزاره ای مثل اردو، مدرسه زندگی را بسازیم یعنی حضور پدر در کنار پسر در اردو، حضور مادر در کنار دختر در اردو، فضاهایی را به وجود می آورد که خانواده، مربی و مدرسه با تمام گزاره ها در جریان تعلیم و تربیت نقش ایفا می کند.

ما در حوزه مدرسه الگو به سمتی حرکت می کنیم که شکل کلاس های درسی تغییر می کند یعنی گاهی اوقات کلاس را در اردو و فضای باز برگزار می کنیم، گاهی میزها و صندلی های کلاس کلا به هم می ریزد. اصلا سر و شکل آن به صورت یک مدرسه عادی که در ذهن متصور می شویم نیست اما اینها یک گزاره و چارچوب دارد.

در کتاب استانداردسازی، 72 قاعده یادآور شدیم که مدرسه طراز چه ویژگی هایی دارد و برخی معلمین و کادر آموزشی را از 2سال پیش در این راستا آموزش دادیم و آنها یاد گرفتند همه زیرنظام ها و مدل های عملیاتی چیست و در حال اجرای آن هستند و ما الان یک مدل ارزیابی مبتنی بر آن با مدل علمی که اتقان علمی دارد، نوشتیم.

در حال حاضر ما هر ساله کارنامه های کیفی و کمی از مدارس داریم. مثلا گزاره ای که در مورد روحیه سلحشوری و انقلابی گری یا روحیه حس مسؤولیت پذیری و احساس درک نسبت به پیرامون و اجتماع خود دانش آموز به صورت کیفی و کمی باید شکل بگیرد را می سنجیم.

هر سال دو بار ارزیابی 360 درجه که ارزیابی کاملی است، انجام می شود. بعد از آن به صورت مشاور کنار مدرسه هستیم که آیا مدرسه به سمت اهداف موردنظر حرکت می کند یا خیر؟ مشکل مدرسه کجاست؟ تا به سمت الگو حرکت کند.

ما در ایجاد مدارس الگو به سمت مجتمع دخترانه و مجتمع پسرانه یعنی از پیش دبستانی تا پایه دوازدهم می رویم مثلا در یزد و کرمانشاه تمام پایه ها را دارد.

مدارس ما تقریبا از سال 83، 84 شروع به تاسیس شد. ابتدای دهه 90 اوج در این زمینه داشتیم که تعداد این مدارس بیشتر شد. ما در این دو دهه از کم شروع کردیم و بر تعداد مدارس اضافه کردیم. اما از تقریبا سال های 93، 94 طراحی فکری این مدارس شروع شد و از سال های 96، 97 ما این طرح را عملیاتی کردیم.

یعنی واقعا تفاوت این مدرسه برای مخاطب، اولیا و دغدغه مندان در حوزه تعلیم و تربیت به صورت ملموس مشاهده می شود. دانش آموزی که در مدرسه الگو درس می خواند، با مدرسه غیرالگو از لحاظ رفتار، پوشش، ظاهر، برخورد، منش و توان تحصیلی، توان علمی و توان تربیتی تفاوت دارد.

از همان سال 96، 97 هم ارزیابی را شروع کردیم و مستندهای آن هم موجود است.

*روایت فعالیت مدارس راهیان کوثر

560 مدرسه راهیان کوثر داریم که نیمی از آنها در دوره ابتدایی در هر دو جنسیت هستند و 50 در صد آن هم متوسطه اول و متوسطه دوم است که متوسطه اول ما در این 50 درصد عدد بیشتری است یعنی 30، 35 درصد متوسطه اول است.

این یک پراکندگی کلی است اما در طرح آمایش ما به سمت این می رویم که همه مقاطع در یک مجتمع آموزشی یا مجتمع های الگو سوق داده شوند. از سوی دیگر در این فکر هستیم که کمکی به آموزش و پرورش کنیم چون خود شورای عالی آموزش و پرورش دنبال به مدل عینی سند تحول هستند و ما به عنوان نهاد حاکمیتی در عرصه تعلیم و تربیت کمک به دستگاه متولی یعنی آموزش و پرورش خواهیم کرد.

من با آقای بطحایی وزیر قبلی آموزش و پرورش در جلسه ای در بهمن سال 97 داشتیم این کتاب را خدمت شان توضیح دادیم و همان جا به همه معاونت هایشان طرح را نشان دادند و بعد از آن کارگروه تشکیل دادیم و رفت و برگشت کردیم و دوباره نسخه هایی که در حوزه مطالعاتی انجام شد، در اختیارشان قرار دادیم. بارها با آموزش و پرورش هم مکاتبه کردیم و اعلام آمادگی می کنیم که آماده ایم.