داغی که بر دل «کبابیان» نشست؛ ۲۹ ماه از وعده مدیریت شهری همدان گذشت/مرگ تدریجی یک محله تاریخی

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: همدان در گذشته‌های نه‌چندان دور دارای محله‌ها و آبادی‌های فراوانی بوده به طوری که در مجاورت بازار قدیمی همدان بیش از ۵۱ محله قدیمی وجود داشته که محله قاشق‌تراشان، جولان، محله حاجی، کبابیان، گلپا، چاپارخانه، صابونی‌ها، چوپان‌ها، سبدبافان، نظربیگ نام برخی از محلات قدیمی همدان است.

این ۵۱ محله و مرکز محله که روزگاری در شهر همدان وجود داشته به دو صورت گرد و حالت دراز چمن یا همان کوی گرد و دایره‌ای طراحی و ساخته‌شده بوده که این نوع ساختار نیز خود گویای هویت آن است.

تا سال‌های نه چندان دور از محله‌هایی که در شهر همدان وجود داشته محله بنه بازار، محله بازار، محله میدان میرعقیل، محله کبابیان، محله کولانج، محله آقاجانی بیک، محله کلپا، محله امامزاده یحیی، محله حاجی و محله کبابیان و جولان کم‌وبیش به همان صورت سابق باقی‌مانده بود و تغییرات زیادی ازنظر شکل در آن‌ها دیده نمی‌شد اما رفته رفته این محله‌ها نیز دستخوش تغییر شده‌اند و در آخرین اقدام محله کبابیان همدان نیز رفته رفته نابود می‌شود.

دی‌ماه سال ۹۶ بود که شهرداری همدان ۳ خانه واجد ارزش در محله کبابیان همدان را تخریب کرد و درحالی‌که طی روزهای بعد موجی از انتقادات نسبت به این اقدام شهرداری همدان صورت گرفته بود؛ بدون توجه به انتقادات به ادامه کار پرداخت و در واقع تخریب ۳ خانه بهرامی٬ شمسیان و اخلاصی در مرکز محله کبابیان که همدانی‌ها اصطلاحاً به آن چمن کبابیان می‌گویند فرصت بزرگی را از شهر همدان و شهروندان آن گرفت.

پس از این اتفاق که گفته می‌شد بدون اطلاع اعضای شورای شهر همدان انجام‌شده؛ رئیس سابق شورای شهر همدان از مردم عذرخواهی کرد و شهردار همدان نیز قول احیای این بافت تاریخی به‌عنوان سالم‌ترین بافت تاریخی همدان را داد اما آنچه این روزها مشهود است اینکه خبری از احیای بافت تاریخی محله کبابیان همدان نیست و طرحی که قول آن داده‌شده این روزها مانند برخی دیگر از پروژه‌های عمرانی همدان در سکوت عمرانی به سر می‌برد و با کشیدن دیواری به دور آن روزهای خوش را به انتظار نشسته است.

خبرنگار مهر که هفته گذشته بازدیدی از این محله داشته وضعیت به سرانجام رسیدن ۳ خانه تاریخی در این محله را از اعضای شورای شهر همدان پیگیر شده است.

تعلل صورت گرفته است

رئیس شورای شهر همدان در خصوص وضعیت بازسازی بناهای محله کبابیان همدان با بیان اینکه به دلیل مشکلاتی که این بناها ایجاد کرده بودند و خطر جانی برای شهروندان مطرح بود اقداماتی انجام شد، گفت: بنا به قول شهردار همدان باید اقداماتی انجام می‌شد و بناها ساخته می‌شدند اما تعلل صورت گرفته است.

کامران گردان با بیان اینکه نمی‌دانیم باید چه جوابی به شهروندان بدهیم، اظهار کرد: باید با شهردار همدان صحبتی شود تا علت آغاز نکردن اجرای این طرح عنوان شود چرا که قرار بود خانه‌های بوم گردی در این محله اجرا شود که نشد.

رئیس مرکز مطالعات و پژوهش‌های شورای شهر همدان نیز با بیان اینکه احیا و بازآفرینی مرکز محله‌ها و چمن‌های شهر همدان در دستور کار شورا بوده و دوره قبل ۴ محله کبابیان، حاجی، ساعی و کلپا مورد مطالعه قرار گرفت، گفت: محله کبابیان بعد از محله حاجی بکرترین محله یا چمنی بود که در همدان دست نخورده باقی مانده بود اما متأسفانه طی یک اقدام بناهای قرار گرفته در این محله تخریب شد.

ابراهیم مولوی با بیان اینکه اعلام شده بود این بناها برای اهالی از نظر جانی خطر دارد، گفت: شهردار وقت همان موقع در صحن شورای شهر حاضر و گزارشی در خصوص اقدامات انجام شده ارائه و عنوان کرد طرحی توسط متخصصان دانشگاهی تهیه شده که مقرر بود این طرح اجرا شود.

وی گفت: در این طرح محله و پارکینگ محله کبابیان بازسازی و بازآفرینی محله در دستور کار قرار می‌گرفت اما به دلیل مشکلات مالی این طرح تا امروز انجام نشده است.

مولوی با بیان اینکه این طرح در دستور کار مرکز مطالعات شورای شهر همدان قرار خواهد گرفت، گفت: پیگیر ماجرا خواهیم شد تا بدانیم چرا تاکنون این طرح اجرا نشده است.

رئیس کمیسیون اقتصاد، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای شهر همدان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه بعد از قضایایی که در زمان تخریب این بناها گذشت تاکید شورای شهر حفظ وضعیت محله و زمین‌ها بوده به طوری که بازسازی شوند و با نقش و نگار و زیبا و منظری که مدنظر منطقه است اجرا شوند، گفت: به همین دلیل معاونت شهرسازی شهرداری دو طرح آماده کرد که سال گذشته هر دو طرح مورد بررسی قرار گرفت.

حسین قراباغی با بیان اینکه یکی از طرح‌ها مورد موافقت قرار گرفت و بر اساس آن مقرر شد یک سفره‌خانه سنتی و شکیل بر اساس ضابطه‌های محلی اجرا شود، گفت: طرح آماده است و بودجه آن برای سال ۹۹ شهرداری پادار شده و باید پیمانکار تعیین و با تأمین منابع کار آغاز شود.

وی با بیان اینکه امور زیربنایی و مطالعات طرح سال ۹۸ نهایی شده است، گفت: موضوع اختصاص منابع یک مبحث و پیش بینی بودجه مبحث دیگری است چراکه در حال حاضر وضعیت درآمدی شهرداری همدان خوب نیست و اولویت در بودجه سال ۹۹ به پروژه‌های نیمه کاره داده شده است.

رئیس کمیسیون اقتصاد، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای شهر همدان با بیان اینکه پروژه‌هایی که قرار است استارت بخورد باید به شرطی آغاز شوند که پروژه‌های نیمه‌کاره شروع شده باشند، گفت: نباید به نحوی باشد که پروژه‌های بازسازی خانه‌های محله کبابیان، بوستان ولایت، پارک اکباتان و مواردی از این قبیل آغاز شود بعد از آن طرف تکمیل و اجرای تقاطع غیر همسطح سردار همدانی، پارکینگ آقاجانی و ده‌ها طرح نیمه کاره دیگر لنگ بماند.

وی با بیان اینکه تاکید در بودجه به این صورت است که هر چقدر پول داشتیم هزینه شود اما اولویت با پروژه‌هایی است که ادامه‌دار هستند، گفت: بازسازی خانه‌های محله کبابیان پروژه جدید است و ادامه دار محسوب نمی‌شود اما اگر تأمین منابع صورت گیرد کار انجام خواهد شد هرچند احتمال اجرای این پروژه در سال جاری خیلی کم است.

قراباغی به شناسایی خانه‌های واجد ارزش در برخی محله‌های شهر همدان نیز اشاره کرد و با بیان اینکه متأسفانه در این خصوص خلل قانونی وجود دارد و در حالی که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باید املاک واجد ارزش تاریخی را شناسایی و نسبت به احیای آنها اقدام کند اما شاهد چنین اتفاقی نیستیم، گفت: طبق بخشنامه داخلی میراث فرهنگی اجازه دارد بدون اذن مالک نسبت به ثبت ملی بناهای واجد ارزش اقدام کند و از طرف دیگر قانون صراحتاً اعلام کرده که این اقدام باید با همکاری و هماهنگی مالک انجام شود.

وی با بیان اینکه یکسری املاک واجد ارزش در محله‌های همدان وجود دارد که به هر صورت نیازمند توجه هستند و از طرفی مالک خصوصی هم دارند، گفت: ثبت ملی این بناها به این معنی نیست که میراث فرهنگی تنها به ثبت آنها اکتفا کند و یک قفل محکم به درب آنها بکوبد و ملک را رها کند بلکه باید برای مرمت و بازسازی و حتی تغییر کاربری و تغییر عملکرد این بناها اقدام شود.

رئیس کمیسیون اقتصاد، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای شهر همدان با بیان اینکه به عنوان نمونه می‌توانیم بناها را به فضاهایی که قابلیت صرفه اقتصادی برای مالک دارد تبدیل کرد و سفره خانه یا هتل سنتی و مواردی از این قبیل ایجاد کرد، گفت: متأسفانه اینجای کار یک خلاء وجود دارد و مالک بلاتکلیف می‌شود به طوری که وقتی ملک ثبت ملی می‌شود اجازه هیچ دخل و تصرفی به مالک بنا داده نمی‌شود و از طرفی شاهد حمایت میراث فرهنگی از مالکان این بناها نیز نیستیم.

وی با بیان اینکه وقتی مالک از انتفاع خود می‌گذرد باید میراث فرهنگی نیز در این زمینه همراهی داشته باشد، گفت: در تلاش برای حفظ عمارت جنانی که آن همه در فضای مجازی سر و صدا به پا کرد و در نهایت هم به پای کار آمدند اتفاق خاصی شاهد نبودیم چراکه تصمیم نهایی پرداخت وامی به مالک برای مرمت بنا بود که از به گفته مالک بازپرداخت آن از توان مالک خارج است.

قراباغی با بیان اینکه باید همه جوانب دیده شود و برای حفظ ارزش تاریخی یک بنا میراث فرهنگی پای کار باشد، گفت: با روش فعلی کارها شدنی نیست و تنها مردم و مالکان بناها اذیت می‌شوند.

با این تفاسیر گذشته از تکرار خلف وعده مدیریت شهری در اجرای پروزه ای عمرانی آنچه مسلم است در شهر همدان تعداد خانه‌های واجد ارزش کم نیست به طوری که تاریخ اغلب آنها ریشه در دوران قاجار و پهلوی دارد؛ این خانه‌های قدیمی و نقش و نگارهای زیبای آن معرف فرهنگ و تمدن غنی مردم ایران به عنوان اصیل‌ترین میراث گذشتگان این مرز و بوم است بنابراین باید با حفظ و نگهداری خانه‌های با ارزش تاریخی و همچنین امکان سازی مناسب برای بازدید گردشگران خارجی فرهنگ، آداب و سنن مردم ایران زمین را به دنیا معرفی کرد اما متأسفانه برخی بافت‌ها و خانه‌های تاریخی مورد غفلت قرار گرفته‌اند که باید به آن توجه کرد.