کانال خبرگزاری مهر
با طرح موضوعاتی در تاریخ و فرهنگ هرات؛ «نامه بایسنغر» فراخوان مقاله داد
by محمد آسیابانیبه گزارش خبرنگار مهر، مؤسسه پژوهشی بایسنغر شماره دوم «نامه بایسنغر» سال‌نامۀ این نهاد را به پژوهش‌های مختلف در عرصه‌های ادبیات، قوم‌شناسی، تاریخ و هنر هرات کهن و مناطق همجوار آن (شامل بادغیس، غور، اسفزار، غرجستان، چشت، جام و …) اختصاص داده است. به همین منظور خلیل‌الله افضلی، مدیر مسئول و سردبیر نامه بایسنغر از تمامی پژوهشگران دعوت کرده تا با ارسال مقالات خود در موضوعات و محورهای زیر این شماره از نشریه را پربارتر سازند.
ادبیات
نخست: مکتب‌های ادبی هرات که می‌تواند شامل این موضوعات نیز شود: «مکتب ادبی هرات در زمان سلجوقیان؛ ازرقی هروی و…»، «مکتب ادبی هرات در دورۀ آل کرت؛ امامی هروی، ربیعی پوشنگی، سیفی‌هروی، رکن‌الدین صائن هروی و…»، «مکتب ادبی هرات در دوره تیموریان؛ عبدالرحمن جامی، میرعلی‌شیر نوایی، بنایی هروی، آصفی هروی و…»، «مکتب ادبی هرات در دوره صفوی؛ حیدر کلیچ، فصیحی هروی، حسن خان شاملو، بهشتی هروی، ناظم هروی، درویش واله، میرزا ارشد برنابادی، میرزا ابوطالب برنابادی و…»،
دوم: تذکره‌نویسی در هرات: طبقات‌الصوفیه، تذکرۀ دولتشاه سمرقندی، نفحات‌الانس، مجالس‌النفایس، مجالس‌العشاق، مجمع‌الشعرای جهانگیری، رشحات عین الحیات، روضه‌السلاطین، جواهرالعجایب، تحفه‌الحبیب، بدایع‌الوقایع، تحفۀ سامی، تذکرۀ محمدرضا برنابادی و…
سوم: فرهنگ‌نگاری در هرات: ازهری هروی در لسان‌العرب، تحفه‌الاحباب اوبهی، ریاض‌الفتیان بن حسام هروی و…
چهارم: انشاء و ترسل؛ فرائد غیاثی یوسف اهل، منشأت شرف‌الدین علی یزدی، همایون‌نامۀ محمد بن علی مخزن‌الانشاء واعظ کاشفی، منشاءالانشاء عبدالواسع باخرزی، جوامع‌الانشاء مولانا حسین هروی، نسخۀ ترسل معین‌الدین اسفزاری، نامۀ نامی غیاث‌الدین خواندمیر، ریاض‌الانشاء محمود گاوان، شرف‌نامۀ عبدالله مروارید و…
تاریخ هرات
نخست: تاریخ اجتماعی هرات که می‌تواند شامل این موضوعات شود؛ «تاریخ اقوام ساکن در هرات»، «تاریخ پوشش و لباس در هرات» و «تاریخ زنان هرات».
دوم: تاریخ سیاسی هرات؛ فتح هرات به دست اعراب، دورۀ طاهریان، دورۀ سامانیان، غزنویان، غوریان، آل کرت، تیموریان، صفویان، شیبانیان، سدوزاییان، دورۀ معاصر، حاکمان هرات، حوادث سیاسی، هراتیان و سیاست‌ورزی، خیزش‌های هراتیان بر ضد اعراب و...
سوم: جغرافیای تاریخی هرات و هری‌رود
چهارم: تاریخ‌نگاری در هرات (تاریخ‌نامۀ هرات، شمس‌الحسن تاج‌الدین سلمان هروی، زبده‌التواریخ حافظ ابرو، مطلع‌السعدین عبدالرزاق سمرقندی، مجمل فصیح خوافی، روضات‌الجنات معین‌الدین اسفزاری، روضه‌الصفای میرخواند، حبیب‌السیر خواندمیر، فتوحات شاهی امینی هروی، ایران در روزگار شاه اسماعیل و شاه طهماسب صفوی امیر محمود بن خواندمیر هروی، عین‌الوقایع ریاضی هروی و …)
هنر هرات
نخست: معماری (قوام‌الدین شیرازی و…)، معماری مساجد و مدارس (گازرگاه، مصلی، غیاثیه، نظامیه، مدرسۀ سبز برامان و…)، معماری قلعه‌ها (قلعۀ شمیران، قلعۀ نره‌تو، قلعۀ اسکلجه، قلعۀ خیسار)، معماری خانقاه‌ها و مزارات، معماری سازه‌های آبی (پل‌ها، آسیاب‌ها، آب‌انبارها، یخدان‌ها، گرمابه‌ها، کانال‌ها، بندها، آب‌بخش‌ها و…)
دوم: نگارگری (میرک، محمد سیاه‌قلم، کمال‌الدین بهزاد و …)، تاثیرگذاری و تاثیرپذیری هنر نگارگری هرات
سوم: خوش‌نویسی (غیاث‌الدین بایسنغر، میرعلی هروی، خواجه محمود شهابی سیاوشانی، دوست‌محمد گواشانی و …)
چهارم: موسیقی (بنایی هروی، درویش علی چنگی و …)
پنجم: کتاب‌آرایی
ششم: حکاکی
هفتم: ریخته‌گری
هشتم: کاشی‌سازی
نهم: شیشه‌سازی
دهم: سفالگری (کلالی)
یازدهم: باغ‌آرایی
دوازدهم: آبیاری و آبرسانی (تاریخ آبرسانی در هرات، رساله‌های تقسیم آب و …)
بررسی فولکلور هرات
«مردم‌شناسی تاریخی هرات؛ مطالعۀ رفتار و آداب مردم هرات در ادوار تاریخی مختلف» و «مردم‌شناسی هم‌زمانی هرات؛ مطالعۀ آداب، سنت‌ها، مشاغل و باورهای عامیانۀ هرات در عصر حاضر».
بررسی هم‌زمانی و درزمانی گویش هرات
«مطالعۀ در زمانی گویش هرویان در آثاری چون طبقات‌الصوفیه، الابنیه عن الحقایق الادویه، ارشادالزراعه و…» و «مطالعۀ هم‌زمانی گویش هرویان در مناطق مختلف جغرافیایی ولایت هرات و یا در میان مشاغل و گروه‌های اجتماعی خاص».
ادبیات تصوف
تاریخ تصوف در هرات، جریان‌های تصوف، مزارات‌نویسی، مقامات‌نویسی، خواجه عبدالله انصاری، سادات حسینی، محمد گیسودراز، زین‌الدین خوافی، بهاءالدین عمر جغاره، عبدالرحمن جامی، زین‌الدین قواس، سعدالدین کاشغری و…
علوم قرآنی
نخست «تفسیرنگاری» شامل آثار و آرا فخرالدین رازی، واعظ کاشفی، معین‌الدین واعظ، ملا علی قاری و… همچنین «حاشیه‌نویسی بر تفاسیر: حاشیۀ تفتازانی بر تفسیر کشاف زمخشری و…»
دوم: «سیره‌نگاری» شامل درج الدرر و درج الغرر فی بیان میلاد خیر البشر اصیل‌الدین واعظ شیرازی، شواهد النبوه عبدالرحمن جامی، روضه الاحباب جمال‌الدین عطاءالحسینی، معارج النبوه معین‌الدین مسکین و...
دو موضوع انتهایی شامل «آموزش و پرورش در هرات» و «بررسی کارنامۀ هرات‌پژوهان شامل فکری سلجوقی، رضا مایل هروی، علی‌اصغر بشیر، محمدآصف فکرت، جلال‌الدین صدیقی، نجیب مایل هروی و…» است.
همچنین پژوهشگران می‌توانند با ارسال تصاویر با کیفیت و نگارش مطالبی در خصوص معرفی:
- اسناد قدیمی شامل قباله، نکاح‌نامه، فرمان، وثیقه، مقاوله‌نامه، وقف‌نامه، سند حقابه و …
- سکه‌های ضرب هرات
- دست‌نویس‌ها و نسخه‌های قلمی
- بناهای نیازمند مرمت در روستا و محلۀ شما نظیر مدرسه، مسجد، خانقاه، زیارتگاه، پل، حوض، آسیاب، حمام، یخدان، کتیبه، سنگ‌نوشته و …
- مشاهیر و خانواده‌های مطرح هرات
به این نشریه در حفظ و نگهداشت میراث فرهنگی کشور افغانستان یاری رسانند.
عموم پژوهشگران می‌توانند مقالات، یادداشت‌ها و تصاویر خود را تا اول سرطان / تیر ۱۳۹۹ به آدرس info@baysunghur.org و یا ایمیل آدرس Khalil.afzali@gmail.com و یا به تلگرام ۰۰۹۳۷۰۰۲۴۶۶۰۶ ارسال کنند.
خلیل‌الله افضلی، مدیرمسئول و سردبیر «نامه بایسنغر» متولد ۱۳۶۲ در تربت جام، ایران است. او سال ۱۳۹۳ مدرک دکتری زبان و ادبیات فارسی را از دانشگاه فردوسی مشهد اخذ کرد. او مدیر موسسه پژوهشی بایسنغر از سال ۱۳۹۵ تاکنون است و ضمن تدریس در دانشگاه به تحقیق و پژوهش نیز اشتغال دارد. «چریک‌های سر برهنه» و «سال‌های سرخ هری» از کتاب‌های اوست. وی همچنین رییس امور فرهنگی بنیاد شهید احمدشاه مسعود بود.