‘Aandeelhouders uitbetalen is vandaag ethisch onverantwoord’

‘Behoud van jobs moet centraal staan. Dividenden uitbetalen aan aandeelhouders is vandaag ethisch onverantwoord.’ Zakenbankier Georges Ugeux (75) is scherp voor de Wall Street-bubbel, niet voor het eerst. Een gesprek over de beurs en Karl Marx.

“Wacht, we kunnen elkaar zien.” Een ogenblik later flitst het montere gezicht van Georges Ugeux met een brede glimlach op het scherm. In New York moet de dag nog beginnen.

Ugeux is een belangrijke stem in de internationale financiële wereld. Hij spreekt gedecideerd, en steeds met kennis van zaken. Zijn hele professionele leven speelt zich af in de financiële wereld. Ondanks, of net daardoor, is hij een strenge waarnemer. Het leverde boeken op die weinig aan de verbeelding overlieten: Het verraad van de financiële wereld (Lannoo) of La descente aux enfers de la finance (Uitgeverij Odile Jacob). De gepassioneerde zakenbankier bestrijdt al langer de duivels uit de mondiale ‘greed is good-cultuur’.

In New York sloeg het coronavirus hard toe. Hoe gaat het met u?

Ugeux: “Goed, dank u. Wij leven niet in Manhattan zelf, maar net buiten New York City. De winkels in onze omgeving zijn bijna allemaal open en er is een parkje net om de hoek. En bovenal, iedereen hier is gezond en wel. Dus ik heb geen reden tot klagen. Ik ben de voorbije tien weken wel niet naar mijn kantoor geweest (Galileo Global Group, op Rockefeller Plaza, hartje New York, LID). Gelukkig is niemand van onze medewerkers ziek. Maar New York zelf is een catastrofe.”

Ook op economisch vlak?

“De gevolgen zijn ongezien. In amper acht weken tijd zijn in de Verenigde Staten ruim 21 miljoen banen vernietigd. Als we terugblikken op de gigantische tsunami van de financiële crisis in 2008, dan gingen in twee jaar tijd ‘slechts’ 8,7 miljoen banen verloren. Wereldwijd zien we dergelijke ontsporingen van de hele economie.”

Wat opvalt is dat ondanks de sombere economische indicatoren – toenemende werkloosheid, faillissementen en schulden – de aandelenmarkten daar precies blind voor zijn. Leven ze in een parallelle wereld?

“Ik ben jarenlang actief geweest bij de New York Stock Exchange (de beurs van New York, LID). Daardoor maak ik me nog weinig illusies over de langetermijnvisie van de markten. Op dit ogenblik lijkt het erop dat de regering-Trump, de markten en de media de indruk geven dat het na corona snel weer business as usual zal worden. Ze vergissen zich schromelijk.

“U merkt terecht op dat de fundamentele indicatoren van de economie niet alleen negatief ogen, ze worden week na week ook slechter. Op een gegeven ogenblik, wellicht na een groot faillissement, zullen de markten ook wakker schieten. Ik voorzie een terugval, zeg maar een crash, met 25 procent van de markten.”

We hebben aan het hele begin van de coronapandemie al een crash gezien, met zowat 30 procent. Maar de markt trok zich even snel terug op, en noteerde een klim met ruim 20 procent.

“Die klim met 20 procent is een illusie. Een droom. Wie verder kijkt ziet een enorme druk op de omzet en dus op de toekomstige winsten van de bedrijven. De huidige beurskoersen zijn dan ook stuitend, en schromelijk overgewaardeerd. Iedereen die een beetje ernstig is, weet dit. Dit is alles gebaseerd op de korte termijn.”

Tot de ballon opnieuw barst?

“Wat we zien, is niet nieuw. Dit is wat ik eerder al ‘Wall Street Inc’ heb genoemd: een kleine wereld van banken, fondsen en traders. Zij hebben er alle belang bij om het goede nieuws te verspreiden, en het slechte nieuws onder de mat te vegen. JP Morgan Chase (grote bank, LID) kwam deze week nog met acht redenen om nu aandelen te kopen. BlackRock (vermogensbeheerder, LID) noemt het nu het moment om te kopen. Ach, er zijn zoveel belangenconflicten. Dit is wat ik de Bermuda-driehoek van de financiën noem. Ze zijn vandaag totaal afhankelijk van elkaar, maar wie zal wie redden als het ontploft?”

Wat moet er gebeuren? 

“De terugkeer van ideologie. Herleid dit tot de basis, en je komt uit bij Karl Marx: ‘Arbeid en kapitaal’. De schuldenberg bij ondernemingen is immens. Veel beursgenoteerde ondernemingen hebben op grote schaal aandelen ingekocht op de beurs, en dan nog vaak met geleend geld. De rentes staan immers laag. Kijk naar een bedrijf als Boeing. Ze hebben hun aandeelhouders rijkelijk bediend via dividenden en nu moet de overheid, de belastingbetaler dus, bijspringen omwille van de coronacrisis. Maar ze hebben zichzelf als bedrijf wel eerst verzwakt. Vandaag is het immoreel om aandeelhouders een dividend te geven. Alles moet ingezet worden op werkgelegenheid.”

De centrale banken hebben opnieuw een bazooka uit de kast gehaald en immense bedragen in de economie gepompt. Geeft dat bedrijven als Boeing geen vrijbrief?

“Klopt. De centrale banken hebben 8.000 miljard dollar in de economie geïnjecteerd, volgens de cijfers van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). De balans van de Fed (Amerikaanse centrale bank, LID) is in één maand met 2.000 miljard gestegen tot 6.000 miljard dollar. Er worden massaal bedrijfsleningen toegekend. De centrale banken zijn geen monetaire instellingen meer, maar ze zijn politieke vehikels geworden. Ze kopen nu zelfs junk bonds (risicovol schuldpapier, LID). Wat hebben ze daar in godsnaam te zoeken? Niks!”

U waarschuwde in het verleden al voor die enorme schulden die de centrale banken op hun balans laadden.

“Na de financiële crisis hebben de centrale banken duizenden miljarden gekocht van de overheden. Hun balans is opgepompt tot een historisch niveau. En wat is het resultaat? Niks, het werkt niet. We staan nog maar aan de vooravond van een nieuwe financiële crisis terwijl de centrale banken verworden zijn tot een beleggingsfonds in overheidsschuld. Ze zijn totaal afgeweken van hun rol, en zijn hun onafhankelijkheid compleet verloren. En ze hebben geen uitweg meer, want er is totaal geen exitstrategie. Die was er al niet bij de financiële crisis tien jaar geleden, en die is er vandaag nog veel minder. Dit is een gigantische catch 22. Als bedrijven of overheden hun schulden niet kunnen terugbetalen, wie vangt dat dan op? Hoe zal je dan in de toekomst de financiering van de overheidsschulden aanpakken en tegen welke kost? Het systeem staat op imploderen.” 

In hoeverre weerspiegelen de aandelenmarkten nog de reële economie? Op Wall Street maken de techaandelen grote sier, terwijl in Main Street de kmo’s worstelen om te overleven.

“Daar hebt u helemaal gelijk in. En wat het nog schrijnender maakt, is dat de markten geloven dat die technologiespelers het beter gaan doen, en zelfs garen zouden spinnen bij deze crisis. Omdat we nu veel meer gebruikmaken van hun technologie door thuiswerk? Ik dacht het niet, hoor. Die techbedrijven zijn pure dienstenbedrijven, ze dienen anderen. Maar daarvoor moeten die anderen, hun klanten, sterk in hun schoenen staan. Ook die techbedrijven zullen dus hun deel geserveerd krijgen.”

Zullen er überhaupt sectoren zijn die hier heelhuids doorkomen?

“Neen, maar niet alle sectoren zullen even hard geraakt worden. Ik ben bijzonder boos om wat we gedaan hebben met de horeca. We hebben de restaurants en bars geen enkele kans gegeven om zich te organiseren. Neen, we hebben ze meteen op slot gedaan, zonder enig perspectief. De catastrofe is er enorm. Er was nochtans een mogelijkheid om een balans te vinden tussen terechte en noodzakelijke gezondheidsvoorschriften en hun business. Ze hebben zelfs geen kans gekregen.”

Waar ziet u dit eindigen?

“Het is de eerste keer dat we dit meemaken: een crisis in alle sectoren en in alle landen tegelijk. Dat is onvergelijkbaar. We hebben geen ervaring hiermee. Maar als we de economische indicatoren als werkloosheid, schuld en faillissementen nemen, dan weet je dat we naar een diepe recessie gaan. Om terug te komen tot op een niveau van 2019, zullen we zeker drie jaar nodig hebben. We moeten ons geen illusie maken dat de economie voor 2023 hersteld zal zijn. De burger zal inkomensverlies lijden en zijn geld sparen, wat logisch is, maar daardoor zal hij minder uitgeven. Wat de economie nog dieper zal duwen.”

Sommigen stellen dat dit het moment is voor een heel andere economie, een post-corona-economie.

“Ik hoor en lees opinies voor basisinkomens, en andere zware vakbondseisen. Het spijt me, maar daarmee gaan we het niet redden. We moeten ons opmaken voor een lange tijd zonder economische groei. Daarbij is het onze taak om de zwaksten in de samenleving te beschermen. Misschien moeten we een akkoord vinden om de lonen te bevriezen op dit niveau, of zelfs iets lager. Daarmee zullen we misschien nog een stuk van de bedrijven kunnen redden. Maar ook de aandeelhouders moeten hun deel doen. Geen dividenden of bonussen. Inleveren van loon op het topniveau. (Ugeux heeft zijn eigen loon gehalveerd, LID). We moeten hier allemaal samen aan werken. Kapitaal én arbeid. Maar eerlijk gezegd vrees ik voor grote sociale onrust, als er geen werk wordt gemaakt van meer fiscale billijkheid. Dat is niet eens zozeer een kwestie van centen, als wel van ethiek. Het probleem is niet dat de rijken rijker worden, wel dat de kloof tussen arm en rijk almaar groter wordt.”

Is de toekomst van de jongere generatie nu gehypothekeerd door corona?

“Ik heb zelf ook kinderen, en ons bedrijf telt ook veel jongeren. Aan hen zou ik zeggen dat ze hun toekomst zelf in handen moeten nemen. Ze zullen terecht concluderen dat wij het ook niet allemaal weten. Net daarom zullen zij zelf met iets nieuws komen. Van één ding ben ik overtuigd: de toekomst is niet aan de grote conglomeraten, maar aan kleinere ondernemingen. En wij moeten hen daarbij helpen.”

En hoe dan wel?

“Globalisering is dood! Moeten we echt mango’s uit India op een vliegtuig naar New York zetten? We zullen moeten bouwen aan een systeem van regio’s. Veel meer lokale supply chain-netwerken. Ik geloof meer in een regionalisering van de wereld. En dus pleit ik voor een marshallplan voor jonge bedrijven, dat is de toekomst. Goede projecten zullen centen vinden, en we moeten het hen gunnen.

“Laat ons wereldwijd de defensiekosten verminderen, en daarmee de publieke financiën versterken. In plaats van elkaar te doden, kunnen we eindelijk eens iets positiefs doen. Een utopie? Laat ons dromen! (breed lachend).”

Biografie

- Georges Ugeux (75) is doctor in de rechten en licentiaat economische wetenschappen (KU Leuven).

- Hij was vicevoorzitter van de New Yorkse beurs (1996-2003) en is tegenwoordig voorzitter van Galileo Global Advisors, een zakenbank in New York die bedrijven adviseert.

- Hij is docent in de rechten aan Columbia University, waar hij een seminarie geeft over International Banking and Finance: the challenges.

- Hij doceert of doceerde ook onder meer aan de Sorbonne (Parijs), KU Leuven en Harvard Law School.

- Eerder werkte hij onder meer voor de Generale Bank, Morgan Stanley en de Generale Maatschappij.

- Hij schrijft geregeld voor Le Monde en voor The Huffington Post.