เอกลักษณ์เฉพาะตัวของ “จานชามสไตล์ญี่ปุ่น” ที่ไม่เหมือนชาติใด

จานชามสไตล์ญี่ปุ่น (Washokki; 和食器) ล้วนแล้วแต่มีลวดลาย สีสันที่เป็นเอกลักษณ์ สะท้อนให้เห็นถึงความเป็นญี่ปุ่น และด้วยวัฒนธรรมการทานอาหารของชาวญี่ปุ่น ค่อนข้างมีความหลากหลาย เพราะในอาหาร 1 มื้อ มักจะประกอบไปด้วยข้าว ซุป กับข้าว รวมถึงเครื่องเคียงต่างๆ ทำให้มีถ้วย จาน ชาม จานต่างๆ หลายประเภท และหลายขนาดแตกต่างกันไปตามการใช้งาน เอกลักษณ์และความพิเศษที่ซ่อนอยู่ใน “จานชามสไตล์ญี่ปุ่น” นั้น มีอะไรกันบ้าง และแตกต่างจากชาติตะวันตกอย่างไร ไปดูพร้อมๆ กันเลยค่ะ

คุณสมบัติของวัสดุ

ถ้วยชามสไตล์ญี่ปุ่นส่วนใหญ่เป็นเครื่องปั้นดินเผา ทำจากดินเหนียว เหตุผลที่ชาวญี่ปุ่นมักใช้ถ้วยชามที่เป็นเครื่องปั้นดินเผาเนื่องจากวัฒนธรรมการถือถ้วยข้าวขณะทาน เพราะเครื่องปั้นดินเผามีคุณสมบัติที่ทำให้ไม่รู้สึกร้อนขณะที่ถือถ้วยข้าวนั่นเอง ส่วนถ้วยชามของทางฝั่งยุโรป มักจะทำจากกระเบื้องเป็นส่วนใหญ่ เนื่องจากป้องกันการขูดขีดจากการใช้มีดและส้อมได้ดีกว่า

น้ำหนักที่พอเหมาะ

หากใครที่เคยเห็นและสัมผัสจานชามของญี่ปุ่น จะทราบว่ามีน้ำหนักค่อนข้างเบา เพราะถูกออกแบบให้มีน้ำหนักที่พอเหมาะแก่การถือถ้วยข้าวขณะทาน นอกจากน้ำหนักแล้ว ชาวญี่ปุ่นมักจะดื่มซุปจากถ้วยโดยตรง ดังนั้นเนื้อสัมผัสที่ดีของผิวถ้วยชามก็เป็นสิ่งที่ช่างชาวญี่ปุ่นให้ความสำคัญในการออกแบบด้วยเช่นกัน

การจัดวางบนโต๊ะอาหาร

ทางฝั่งยุโรป จานชามที่นำมาจัดวางบนโต๊ะอาหารส่วนใหญ่จะมีสีและลวดลายในรูปแบบเดียวกัน มองดูแล้วเป็นระเบียบและสวยงาม แต่ที่ญี่ปุ่น หากเป็นการรับประทานอาหารในครอบครัว สมาชิกแต่ละคนจะมีถ้วยข้าว ตะเกียบ แก้วน้ำ ที่ใช้ประจำเป็นของตัวเอง ซึ่งทุกคนสามารถเลือกรูปแบบ ขนาด สีสัน และลวดลายตามความชอบของตนเองได้ ดังนั้นการจัดวางถ้วยชามบนโต๊ะอาหาร หรือการเลือกใช้ถ้วยชามในครอบครัวญี่ปุ่นนั้น มักขึ้นอยู่กับตามความชอบของแต่ละคน ไม่จำเป็นต้องจัดให้สวยงามอยู่ในรูปแบบเดียวกันเสมอไป

[อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับชุดเครื่องจานของญี่ปุ่น]

จะเห็นได้ว่าการเลือกวัตถุดิบและวัสดุเพื่อนำมาใช้ทำจานชามนั้นของชาวญี่ปุ่นนั้น มีการเลือกสรรให้เหมาะกับวัฒนธรรมการทานอาหาร นอกจากยังมีความหลากหลาย ทั้งในด้านสีสันและลวดลาย รวมถึงมีรูปแบบของจานชามมากมายให้เลือกใช้ตามประเภทการใช้งาน ทำให้สามารถเพลินเพลินกับความสวยงามของจานชาม ไปพร้อมๆกับรสชาติอาหารได้เป็นอย่างดี