Thua lỗ hơn 2.800 tỉ đồng tại Nhà máy phân đạm Hà Bắc

Ngày 25.5, Thanh tra Chính phủ công bố kết luận thanh tra toàn diện về Công ty CP phân đạm và hóa chất Hà Bắc (Công ty đạm Hà Bắc).

Đây là doanh nghiệp nhà nước ở tỉnh Bắc Giang, do Tổng công ty hóa chất Việt Nam và Công đoàn Công ty đạm Hà Bắc nắm giữ 97,7% vốn điều lệ (khoảng 2.733 tỉ đồng).
Năm 2005, sau khi Thủ tướng phê duyệt quy hoạch phát triển ngành công nghiệp hóa chất, Công ty đạm Hà Bắc xây mới dây chuyền sản xuất có công suất 300.000 - 320.000 tấn/năm.
Năm 2006, Tổng công ty hóa chất Việt Nam trình Bộ Công nghiệp báo cáo đầu tư dự án với tổng mức đầu tư (TMĐT) 251,25 triệu USD. Năm 2008, dự án mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc được Tổng công ty hóa chất Việt Nam phê duyệt với TMĐT 392,3 triệu USD (khoảng 6.356 tỉ đồng thời điểm đó).
Năm 2009, căn cứ vào báo cáo của Công ty đạm Hà Bắc, Tổng công ty hóa chất Việt Nam ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh dự án với TMĐT là 568,6 triệu USD (tương đương 10.121 tỉ đồng). Mức điều chỉnh này tăng hơn 176,2 triệu USD, tăng 44,9% so với TMĐT phê duyệt năm 2008, trong đó riêng chi phí về thiết bị tăng hơn 144 triệu USD, tăng 75% so với chi phí phê duyệt năm 2008.
Theo Thanh tra Chính phủ (TTCP), trong quá trình lập dự án điều chỉnh, thẩm định, phê duyệt dự án điều chỉnh năm 2009 đã xảy ra hàng loạt sai phạm, không có căn cứ thực tế. Đáng chú ý, TMĐT dự án tăng làm tăng chi phí đầu tư, tăng chi phí lãi vay, tăng chi phí sản xuất, kinh doanh là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến dự án thua lỗ... TTCP khẳng định những vi phạm trên có dấu hiệu hình sự về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
Theo TTCP, dự án đã để xảy ra nhiều sai phạm về đấu thầu. Cụ thể, dù đã mở thầu nhưng Công ty đạm Hà Bắc vẫn chấp nhận cho liên danh nhà thầu WEC-CECO (gồm Công ty hữu hạn CP khoa học kỹ thuật Ngũ Hoàn Trung Quốc và Công ty CP thiết kế công nghiệp hóa chất Việt Nam) bổ sung giấy ủy quyền tham dự thầu và bổ sung giấy đăng ký kinh doanh (có công chứng) là vi phạm quy định luật Đấu thầu. Khi nghiệm thu hồ sơ, tài liệu dự án do nhà thầu WEC-CECO lập, nhà thầu cung cấp thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng làm căn cứ cơ sở để xác định TMĐT của dự án...
Mặt khác, nhà thầu không thực hiện nhiều chỉ tiêu kỹ thuật như cam kết khiến dự án bị chậm trễ, đến năm 2015 mới hoàn thành. Theo TTCP, Công ty đạm Hà Bắc phải vay vốn ngân hàng hơn 82%, dẫn đến chi phí lãi vay lớn, thua lỗ kéo dài. Số lỗ lũy kế tính đến tháng 6.2019 là trên 2.887 tỉ đồng.
TTCP xác định trách nhiệm gây ra sai phạm thuộc HĐQT, HĐTV, Chủ tịch HĐQT, Chủ tịch HĐTV, Tổng giám đốc, ban lãnh đạo Tổng công ty hóa chất Việt Nam và Công ty đạm Hà Bắc. Từ kiến nghị của TTCP, Ủy viên Bộ Chính trị - Phó thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình đã đồng ý chuyển hồ sơ sang Bộ Công an để điều tra.