"کدو تخم کاغذی" و خواص درمانی آن

     گیاه کدو تخم کاغذی از جمله گیاهانی است که از دیرباز مورد توجه بشر بوده است. با اینکه از گذشته بسیار دور مصارف خوراکی آن مرسوم بوده است، ولی بعد‌ها به اثر دارویی آن پی برده شده است.     
    

 
امروزه کشور‌های مختلف دنیا گام‌های بلندی را در تولید محصولات دارویی گوناگون از کدو تخم کاغذی برداشته اند، به طوری که در حال حاضر در کشور‌هایی مثل آلمان و اتریش ۹۰ درصد بیماران مبتلا به هایپرپلازی خوش خیم پروستات با تجویز گیاهی به ویژه کدو تخم کاغذی درمان می‌شوند.

انسان در طول تاریخ اثر معجزه آسای گیاهان دارویی در درمان بیماری‌ها را کشف کرده است. بی‌توجهی به طبیعت به دلیل اثر استفاده سریع دارو‌های شیمیایی چندان دوام نیافت و بروز اثر ناخواسته و عوارض دارو‌های شیمیایی، استفاده از گیاهان دارویی را رواج مجدد داد و نگرشی جدید نسبت به این ذخایر طبیعی شکل گرفت.
 
گیاه کدو تخم کاغذی از جمله گیاهانی است که از دیرباز مورد توجه بشر بوده است. با اینکه از گذشته بسیار دور مصارف خوراکی آن مرسوم بوده است، ولی بعد‌ها به اثر دارویی آن پی برده شده است.

این گیاه بر اثر یک جهش اتفاقی به وجود آمده است
بر اساس این مقاله: «کدو تخم کاغذی (Cucurbita pepo L) گیاهی علفی، یکساله و متعلق به خانواده کدوئیان (Cucurbitaceae) است. پژوهشگران معتقدند که این گیاه بر اثر یک جهش اتفاقی به وجود آمده است. این گیاه در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر جهان می‌روید و منشاء آن اروپا و مناطق گرمسیر آمریکا گزارش شده است.
 
این گیاه دارای ریشه‌ای اصلی و محکم، ساقه کرکدار و توخالی و عادت رشدی خزنده است. ارتفاع ۲ تا ۳ متر متفاوت است. روی ساقه پیچک‌ها یا قلاب‌هایی به وجود می‌آید.

برگ‌ها درشت و به رنگ سبز روشن و پنج لبی هستند که توسط دمبرگ طویل و کرکداری به طول ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر به ساقه متصل می‌شوند. این گیاه یک پایه است، ولی گل‌های نر جدا از گل‌های ماده روی گیاه قرار می‌گیرند. گل‌ها نیز زرد رنگ و پنج لبی است.
 
گل‌های ماده کوتاه‌تر از گل‌های نر هستند و ابتدا گل‌های نر به صورت دسته‌ای و سپس گل‌های ماده به طور جدا از هم ظاهر می‌شوند. میوه گوشتدار، درشت، کروی شکل یا کم و بیش کشیده است. شکل میوه از اختصاصات گونه‌ای محسوب می‌شود. میوه‌های رسیده به رنگ زرد یا سبز مایل به زرد هستند. داخل هر میوه ۴۰۰ تا ۵۰۰ عدد دانه وجود دارد».

کدو تخم کاغذی توانایی بالایی در تحمل خشکی دارد
در این پژوهش آمده است: «کدوی تخم کاغذی گیاهی روز بلند است. این گیاه در طول رویش به نور و درجه حرارت زیاد نیاز دارد، ولی دمای مطلوب برای رویش دانه ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد است. رویش این گیاه در دمای کمتر از ۱۴ درجه سانتیگراد متوقف می‌شود. پیکر رویشی این گیاه به سرما بسیار حساس بوده.
 
این گیاه قادر است خشکی را تحمل کند و در صورت خشکی‌های طولانی ریشه قادر به جذب رطوبت از اعماق خاک خواهد بود. کدوی تخم کاغذی برای رویش به خاک خاصی نیاز ندارد، ولی خاک‌هایی با بافت متوسط و غنی از مواد و عناصر غذایی، مناسب‌تر هستند».

در این مقاله آمده است: «با توجه به اثرات متعدد و مفید دانه‌های این گیاه، از آن دارو‌های زیادی در اکثر نقاط دنیا تولید می‌شود که از بین آن‌ها می‌توان به گرونفینگ، پروستافینگ فورت، اورجنین، سیستواورجین، پیوسترین، پروستاهرب کوکوربیتا، پروستالوگ و کوربیسکرن اشاره کرد.

نتایج نشان داده است: «این گیاه علاوه بر مصارف غذایی، به عنوان دارو نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان روغن دانه آن ۳۰ تا ۵۰ درصد است. مهمترین اجزاء این گیاه اسید‌های چرب به ویژه اسید لینولئیک و اسید اورئیک، استرول، ویتامین‌ها، کارتنوئید‌ها و عناصر کمیاب از جمله روی، سلنیوم و پتاسیم است.
 
اسید‌های چرب در این روغن از انواع پالمتیک، استئاریک، اولئیک و لینولئیک هستند که از بین آن‌ها اسید لینولئیک و اسید اولئیک بیشترین درصد را به خود اختصاص می‌دهند.
 
ویتامین‌ها حدود ۳ درصد روغن را شامل می‌شوند. به طور کلی مهمترین مواد موثر موجود در دانه کدوی تخم کاغذی را پروتوکلروفیل، فیتوسترول، ویتامین‌ای و اسید‌های چرب به ویژه اسید لینولئیک تشکیل می‌دهد».

از کدو تخم کاغذی در درمان سرطان پروستات استفاده می‌شود
در پژوهش‌ها آمده است: «با پیشرفت علوم پزشکی و شناخت بیشتر خواص درمانی این گیاه، از آن در درمان مشکلات دستگاه ادراری، شب ادراری در کودکان، التهاب و سنگ‌های مثانه استفاده کردند.
 
بعد‌ها با شناسایی اثر درمانی این گیاه در درمان هایپرپلازی خوشخیم پروستات اهمیت و لزوم تحقیق و بررسی پیرامون این گیاه بیش از پیش آشکار شد و در این راستا کشور‌های مختلف دنیا گام‌های بلندی را در تولید محصولات دارویی گوناگون از آن برداشتند، به طوری که در حال حاضر در کشور‌هایی مثل آلمان و اتریش ۹۰ درصد بیماران مبتلا به هایپرپلازی خوش خیم پروستات با تجویز گیاهی به ویژه کدو تخم کاغذی درمان می‌شوند.
 
مغز دانه کدو اثر دفع کرم دارد؛ و از محاسن آن این است که سمی نیست و می‌تواند در دفع کرم اطفال مورد استفاده قرار گیرد. قسمت گوشت دار کدو اثر ملین، مدر و مغذی، نرم کننده، دفع یبوست و دفع سوء هاضمه دارد. برای مبتلایان به مرض قند نیز غذای مناسبی است.
 
امولسیون حاصل از بخش له شده مغز دانه در آب و یا شیر اثر آرام بخش دارد و در کاهش بی‌خوابی و تسکین درد ناشی از التهاب مجاری ادراری مؤثر واقع می‌شود».

محققان معتقدند: «با علم به اینکه در بسیاری از کشور‌ها دانه کدو تخم کاغـذی بـه عنـوان پیش غذا و روغن دانه آن جهت استفاده در انواع سس‌هـا و سالاد‌ها و نیز در صنایع آرایشی و بهداشـتی و دارویی کـاربرد دارد و نیز اخیراً برخی پژوهشگران امکان استفاده از روغن کدو تخم کاغذی به عنوان سوخت دیزل را مطرح کرده‌اند، توجه به نقش کدو پوست کاغذی به عنوان یـک گیـاه دارویی بسیار اهمیت دارد».

منابع:
*شور گشتی، و و دیگران. (۱۳۹۳). «مروری بر خواص دارویی کدو تخمه کاغذی (Cucurbita pepo)». دومین همایش ملی گیاهان دارویی و کشاورزی پایدار. صص: ۷-۱.

*مرادی، پ. و دیگران. (۱۳۹۴). «زراعت کدو طبی (تخم کاغذی)». نشریه فنی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان-مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی. صص: ۱۳-۱.

*جهان، م. و دیگران. (۱۳۸۶). «اثر سطوح مختلف کود دامی و استفاده از قیم بر تولید ارگانیک کدو پوست کاغذی (Cucurbita pepo L.)». مجله پژوهش‌های زراعی ایران. شماره ۲. صص: ۹-۱.