کانال همشهری آنلاین
درباره درویش عبدالمجید طالقانی ؛ بزرگ‌ترین خوشنویس خط شکسته نستعلیق
شهرت و بزرگی میرعماد در خط نستعلیق به حدی بود که درویش دریافت همیشه در سایه او خواهد ماند و به همین دلیل به خط شکسته‌نستعلیق روی آورد تا استعداد شگرف خود را در این راه بیازماید و نامی جاودان از خود باقی گذارد.
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از هنرآنلاین، درویش عبدالمجید طالقانی به عنوان بزرگ‌ترین خوشنویس خط شکسته‌نستعلیق در تاریخ خوشنویسی ایران شناخته می‌شود. او به سال ۱۱۵۰ هجری قمری در روستای مهران طالقان متولد شد و در جوانی به قزوین رفت تا اصول اولیه خوشنویسی را آموزش ببیند و پس از آن به اصفهان، پایتخت آن زمان ایران مهاجرت کرده و به کسوت فقر و درویشی درآمد. عبدالمجید خوشنویسی را با خط نستعلیق آغاز کرد و از روی خط میرعماد به تمرین و تعلم پرداخت و به زودی در این تجربه به کمال رسید.
با این‌حال شهرت و بزرگی میرعماد در خط نستعلیق به حدی بود که درویش دریافت همیشه در سایه او خواهد ماند و به همین دلیل به خط شکسته‌نستعلیق روی آورد تا استعداد شگرف خود را در این راه بیازماید و نامی جاودان از خود باقی گذارد. عبدالمجید میراث استادان گذشته شکسته‌نستعلیق را چنان به کمال رساند که خط شکسته او در زیبایی و استواری به اوج رسید و هیچ رقیبی نداشت. او به حدی در این خط به مهارت رسید که رونق بازار شکسته‌نویسان قبل از خود را شکست و استادان بعدی هم هیچ‌کدام به پای او نرسیدند. همان‌طور که کمال خط نستعلیق به دست میرعماد صورت گرفت، خط شکسته را درویش عبدالمجید به حد کمال رساند.
درویش در اوایل شکسته‌نویسی از روی خط "میرزا حسن کرمانی" و "شفیعا" مشق می‌کرد. او تا سال ۱۱۷۹ متأثر از سبک شفیعا بود ولی پس از آن به سبک مستقلی رسید که به نام خود او شهرت یافت. عبدالمجید نه تنها قواعد خط شکسته‌نستعلیق را استوار کرد بلکه زیبایی و شیوایی آن را به حد اعلی رساند. چنانکه شش‌دانگ جلی را چون کتاب خفی و غبار، استوار و شیرین می‌نوشت.
درویش عبدالمجید طالقانی عمر کوتاهی داشت و در 35 سالگی به دلیل ابتلا به مالاریا درگذشت. با این‌حال در فرصت اندک زندگی خود آثار درخشانی خلق کرد که حیرت هنرشناسان را به همراه داشته است. تعدد آثار این هنرمند خلاق و پرتلاش با توجه به زندگی مشقت‌بار و دوره کوتاه فعالیت هنری او اعجاب‌انگیز است. همه خطوط باقی‌مانده از درویش مربوط به ۱۵ سال آخر عمر اوست. از او آثار فراوانی شامل کتاب، قطعه و مرقع به جای مانده است. از گران‌بهاترین آثارش نسخه کلیات سعدی است که در موزه کاخ گلستان تهران نگهداری می‌شود. آثار دیگری شامل دیوان حافظ، بوستان سعدی، ترجیع‌بند هاتف و... از درویش عبدالمجید در مجموعه‌های عمومی یا شخصی موجود است و در کشورهای انگلستان، فرانسه، مصر، ایرلند و ترکیه نمونه‌هایی منسوب به درویش عبدالمجید، وجود دارد.
درویش عبدالمجید در شعر هم تبحر داشت و از سبک بازگشت پیروی می‌کرد. تخلص او در شعرهایش "خموش"، "درویش" و "مجید" بود و دیوان غزلیاتش موجود است که نسخه‌ای خطی از دیوان او در کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار نگهداری می‌شود.
با وجود کمال هنری درویش، وضعیت معیشت او با سختی زیاد ناشی از کسالت جسمی و فقر و تنگدستی همراه بود. این مشکلات چنان در جان و روح این هنرمند رخنه کرده بود که در امضای قطعات او چنین جملاتی به چشم می‌آید: "به تاریخ اوائل شهر رمضان، یک طرف کسالت روزه، یک طرف پریشانی حواس. زیاده از حد قیاس، به صد هزار فلاکت" و یا "روز سه‌شنبه سلخ جمادی‌الاول، در کمال سرعت به افسردگی قلمی شد".
علاوه بر اینها درویش از بی‌انصافی و جهالت برخی مدعیان خط‌شناسی نیز گلایه داشت و در مرقومه‌های او چنین جملاتی دیده می‌شود: "خدایگانا! امروز در تمامی جهان احدی انصاف انسان نمی‌شناسد، خصوص در مراتب شناختن خط که اکثر اشخاص که لاف فهم می‌زنند، همین‌که فهمیدند که این کاغذ را، کمترین، تحریر کرده، جرح می‌نمایند. گاه اتفاق می‌افتد که آن کاغذ مجروح، خط میرزا حسن است، شفیعا بمظنه، همین‌که خط بنده است، جرح می‌کند. خدا ایشان را انصاف کرامت کند." و در جایی دیگر: "به جهت بی‌قدری این فن، مشق را ترک کرده بودم، باز خیال کردم چند سال تصدیق و ریاضت کشیده، خوش نیست ترک همره، دیگر بار شروع به مشق شد. امید که بعد از این چون بیش از این موجب پشیمانی و حرمان نگردد. حسب الاشاره عزیزی تحریر این دو کلمه شد."
در کتاب "احوال و آثار درویش عبدالمجید طالقانی" نگارش غلامرضا مشعشعی درباره آثار درویش عبدالمجید آمده است: "این آثار شامل تعدادی از قطعات، مرقعات و کتاب‌ها در نزد کتابخانه‌ها و نیز مجموعه‌داران خصوصی است. برخی از قطعات ایشان بعدها با تزئین کامل، یعنی تذهیب، تشعیر، قطعه‌بندی و مرقع، همراه شده است. اکثر قطعات ممتاز، در سال‌های پایانی عمر درویش، یعنی بین سال‌های 1179 تا 1185، تحریر شده‌اند. این قطعات اغلب شامل سه یا چهار یا چندین امضاء از استاد عبدالمجید هست. چندین قطعه استثنائی از درویش وجود دارد که در سال‌های 1182 تا 1184 هجری قمری آنها را تحریر کرده است.
مرقع کتابخانه مجلس، قطع 5/20 در 12 و شامل 34 قطعه ممتاز است. این مرقع از نفایس عالم خوشنویسی است که در سال 1181 تحریر شده است. تمامی قطعات مجدول، زرین بند مشکی، طلااندازی بین سطور و دندان‌موشی و تحریر است با حواشی مذهب به دو ردیف ریسه گل و برگ‌های الوان و زرین و دارای تشعیرهای مزین به گل و بوته‌های الوان یا منقش و مرصع هم‌زمان است.
مرقع رضا عباسی به قطع رحلی و شامل 52 دو قطعه از خطوط درویش در سال‌های مختلف است و کاتبی در ابتدای آن به خط رقاع، مرقع را چنین تعریف کرده است: "جمیعا از خطوط خوب و ممتاز استاد الاساتید قبلة الکتاب عبدالمجید درویش خموش تخلص است که در خزانه هیچ سلطانی یافت نمی‌شود." به نظر می‌رسد که قطعات این مرقع بعد از فوت استاد، جمع‌آوری و به دست مذهبان، تذهیب و تشعیر شده و به صورت فاخر و نفیس درآمده است. درویش بین سال‌های 1170 تا 1185 قمری، کتاب‌ها و بیاض‌ها و جزواتی تحریر کرده است که در میان آنها برخی در شمار شاهکارهای بی‌نظیر است که چون خورشید بر تارک تاریخ خوشنویسی ایران می‌درخشد.
دوران زندگی او مصادف با افول ام‍پراتوری صفوی و هرج‌ومرج‌های سیاسی و اجتماعی آن دوران بود. درویش در سال ۱۱۸۵ هجری قمری چشم از دنیا فروبست و پیکرش در فضای جلوخان تکیه میر در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد. این مکان بعدها به تکیه درویش عبدالمجید نیز شهرت یافت. همچنین در نزدیکی روستای مهران طالقان، زادگاه درویش عبدالمجید طالقانی، بنای یادبودی برای او در بالای تپه مشرف به روستا احداث شده است. از دیگر اقداماتی که در گرامیداشت این استاد گران‌قدر صورت می‌گیرد، جشنواره بین‌المللی خوشنویسی ایران است که هر دو سال یک‌بار در شهر قزوین، پایتخت خوشنویسی ایران، برگزار می‌شود.
اگرچه درویش عبدالمجید در زمان حیات خود قدر ندید و زندگی را با سختی و فقر گذراند، اما ارزش آثار گران‌بهای او از چشم مردم زمانه ما دور نمانده است و جایگاه رفیع او کاملا شناخته شده است. حراج باران به عنوان یک رویداد تخصصی در حیطه خوشنویسی، در همه دوره‌ها توجهی ویژه به این استاد گران‌قدر داشته است، تا جایی که دومین حراج باران در سال 96 به درویش عبدالمجید طالقانی، سر سلسله خط شکسته‌نستعلیق تقدیم شد. آثار ارائه شده از درویش عبدالمجید نیز با استقبال مخاطبان هنردوست مواجه شده است. در اولین دوره حراج باران اثری از درویش با قیمت 15 میلیون تومان چکش خورد. در دومین حراج تخصصی خوشنویسی، اثر درویش عبدالمجید طالقانی متعلق به ۱۱۵۰ ه. ق به مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان فروخته شد و در چهارمین حراج هنرهای ایرانی-اسلامی باران، قطعه خط درویش عبدالمجید طالقانی 32 میلیون تومان چکش خورد.