In Libië gaat het tussen seculiere en politieke islam

De oorlog in Libië is, vereenvoudigd gesteld, een strijd op afstand tussen Turkije en de Verenigde Arabische Emiraten. Tussen politieke en seculiere islam. En de eerste staat verrassend op winst.

Bijna tien jaar oorlog hebben Libië tot een puinhoop gemaakt. Toen de strijd in februari 2011 uitbrak, hing de lente in de lucht. Net als op de meeste andere plaatsen in de Arabische wereld waren velen begeesterd van de droom met hun archaïsche heersers af te rekenen. Een nieuw tijdperk zou aanbreken.

Dat laatste klopte wel, maar het zou een zwart tijdperk worden. Kolonel Gaddafi, die Libië sinds 1969 met strakke hand had geleid, werd in oktober 2011 door zijn tegenstanders doodgeschoten. Sindsdien is zijn land in de ban van gevechten om de macht.

In die jarenlange gevechten zijn veel verschillende hoofdstukken te ontwaren. Wie echter vanaf een afstand de grote lijnen in het oog probeert te krijgen, ziet net als bij de strijd in Syrië twee grote, tegengestelde strijdgroepen: die van seculieren versus islamisten.

In Syrië vertegenwoordigt president Assad het gezicht van de seculiere islam. Zijn leger vecht al jaren tegen rebellen die in overgrote meerderheid door de politieke islam zijn geïnspireerd.

In Libië is het precies andersom. Daar is de officiële regering juistaan de politieke islam gelieerd, om precies te zijn aan de bekendste stroming daarvan: de Moslimbroederschap. De uitdagers van deze regering zijn rebellengroepen, waarvan een groot deel losjes is georganiseerd onder leiding van de seculiere en bejaarde Libische generaal Haftar (76).

Net als in Syrië krijgen de verschillende partijen in Libië volop internationale steun. Bijna tien jaar na het begin van de Arabische opstanden heeft zich een duidelijk patroon afgetekend in wie wie steunt. Turkije en Qatar zijn de broodheren van degenen die zich geïnspireerd weten door de Moslimbroederschap – en van die twee is Turkije militair verreweg de machtigste partij.

Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Egypte hebben zich op veel plaatsen opgeworpen als steunpilaren van de aloude seculiere machthebbers. Rusland en de VS staan doorgaans aan de kant van de seculieren.

Je zou dus denken dat, met al die grootmachten, het seculiere kamp aan de winnende hand moet zijn in Libië. Toch is dat niet zo. De opmars van Haftar stokt sinds een paar weken. De oorzaak daarvan ligt vooral in die ene grootmacht die aan islamistische zijde staat: Turkije. Dat land heeft zijn militaire inspanningen in Libië enorm uitgebreid. Het heeft naar verluidt zelfs geharde rebellen uit het Syrische Idlib gehaald om aan het Libische front te vechten.

Op dit moment beraden Haftars machtige vrienden, met Rusland en de Emiraten voorop, zich op de volgende stap. De meest logische uitkomst is méér militaire steun, omdat verliezen in dit stadium geen optie meer is. Bovendien zijn de belangen enorm: Libië heeft zeer begerenswaardige olie- en gasvoorraden te verdelen onder de winnaars.

Daardoor dreigt de oorlog in Libië nog meer dan voorheen een oorlog tussen buitenlandse grootmachten te worden – vooral tussen Turkije enerzijds en Rusland en de Verenigde Arabische Emiraten anderzijds. Ofwel: bijna tien jaar na de start van de Arabische opstanden is de strijd tussen politieke en seculiere islam in Libië nog altijd niet beslist.