Advies: snel actie nodig om cultuur Belastingdienst te verbeteren

Er moet nog een hoop gebeuren om de cultuur bij de Belastingdienst te verbeteren, stellen onderzoekers van Deloitte die hier op verzoek van de politiek onderzoek naar hebben gedaan. Het is voor veel werknemers onduidelijk waar ze precies naartoe moeten werken, en ambtenaren geven aan zich niet altijd veilig te voelen, zich niet erkend te voelen “of elkaar niet aan te durven spreken”.

De cultuur bij de fiscus is al tijden een heikel punt in de politiek. De affaire met de kinderopvangtoeslag legde een deel van de problemen bij de Belastingdienst bloot. Deloitte sprak hierover met werknemers, maar stelde vast dat er al tal van onderzoeken zijn gedaan naar de cultuur. De onderzoekers adviseren dan ook “om te stoppen met onderzoeken en de transformatie onverwijld ter hand te nemen”.

Om de cultuuromslag te maken moet wel duidelijker worden wat er precies moet veranderen. In politiek Den Haag is steevast te horen dat de ‘menselijke maat’ moet terugkeren bij de Belastingdienst, maar wat dit precies betekent is veel ambtenaren onduidelijk, concludeert Deloitte. Daarnaast ligt de focus te veel op het behalen van resultaten. “Medewerkers geven aan dat de sturing op kwantiteit en het (te)veel tijd kwijt zijn met interne, inefficiënte processen en procedures de aandacht van het ‘echte werk’ afleiden en resultaten ondermijnen”, stellen de onderzoekers.

Overigens zijn ambtenaren over het algemeen positief over het werkklimaat. Ze noemen “de grote betrokkenheid en loyaliteit van medewerkers”, de prettige omgang met elkaar en het “besef van normen en waarden” als pluspunten. Ook erkent Deloitte dat er al stappen zijn gezet om de cultuur te verbeteren, onder meer door Menno Snel, de voorganger van de huidige staatssecretarissen die verantwoordelijkheid dragen voor de fiscus.

“Het is ons inziens nog niet genoeg”, zeggen de onderzoekers er direct bij. “De te behouden en te versterken elementen van de huidige cultuur zijn bevestigd in deze meting. Cultuur vraagt om een duidelijker richting en een continue dialoog over het wat en hoe van de gewenste cultuur.”

“De analyse van Deloitte is indringend en onderstreept voor ons de noodzaak van een steviger aanpak”, concluderen de staatssecretarissen Hans Vijlbrief en Alexandra van Huffelen. Ze heroverwegen daarom de huidige aanpak. Voor de zomervakantie van het kabinet willen de bewindspersonen de Kamer informeren over de volgende stappen om de cultuur bij de fiscus te verbeteren.