Sterrenstelsel ontdekt “dat eigenlijk niet kan bestaan”

Astronomen hebben dankzij radiogolven een sterrenstelsel ontdekt dat circa anderhalf miljard jaar na de oerknal ontstaan is. Dat staat te lezen in vakblad Nature. De vondst is des te opmerkelijker, omdat volgens de klassieke theorieën zo’n vroege ‘geboorte’ niet mogelijk was.

Lange tijd werd gedacht dat sterrenstelsels zoals de Melkweg geleidelijk aan ontstonden. Astronomen gingen er immers van uit dat heet kosmisch gas samenklonterde. Het duurde vervolgens zeker een paar miljard jaar vooraleer dat gas voldoende afgekoeld zou zijn om sterren te vormen.

De ontdekking van de ‘Wolfe-schijf’ lijkt die theorie nu echter naar de prullenbak te verwijzen. Het platte sterrenstelsel dook onverwacht op via de meetgegevens van de ALMA-telescoop, ‘s werelds grootste ontvanger van kosmische radiosignalen. Opmerkelijk: het natuurfenomeen is ‘slechts’ anderhalf miljard jaar oud. Geen miljarden jaren dus.

Computersimulaties

“Volgens traditionele scenario’s kan dit sterrenstelsel helemaal niet bestaan”, zegt astronoom Marcel Neeleman van het Max Planck-instituut voor astronomie in de Duitse stad Heidelberg. Ter info: het heelal zelf bestaat al 13,8 miljard jaar.

Recente computersimulaties lijken het wel bij het juiste eind te hebben. Zij lieten uitschijnen dat zo’n schijfstelsel geboetseerd kan worden uit koud gas, een proces dat aanzienlijk korter duurt. “Maar niemand wist of die theorie echt klopte. Nu hebben we daar wel zekerheid over gekregen.”

Onder de indruk

Ook astronoom Joop Schaye (Universiteit Leiden) is onder de indruk van de vondst. “We hadden weet van stelsels die 3 miljard jaar na de oerknal ontstaan zijn, maar dit exemplaar is dus twee keer zo jong.”

En de toekomst oogt veelbelovend. “Normaal vinden we sterrenstelsels door te kijken naar het licht van hun sterren. Deze keer hebben onderzoekers net het tegenovergestelde gedaan: ze zochten naar licht dat verdween, door het gas dat zich tussen de sterren bevindt.”

“Met die techniek kunnen we in de toekomst misschien tientallen sterrenstelsels vinden die ook nog eens heel andere kenmerken hebben dan we gewend zijn. En dan kunnen sommige van onze huidige theorieën definitief op de schop.”

Lees ook: Ideaal voor trage lockdownavonden: sterrenkijken voor beginners