Την παλινόρθωση του κράτους - επιχειρηματία διεθνώς έφερε η πανδημία
Δρώντας σαν καταλύτης η πανδημία και ο συντριπτικός οικονομικός της αντίκτυπος επισπεύδουν διαδικασίες μετασχηματισμού της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο που η παγκόσμια οικονομία έβγαινε από έναν κύκλο των τελευταίων τριάντα ετών και αντιμετώπιζε τις αδυναμίες και τις παθογένειες του μοντέλου που ανέπτυξε μετά την πτώση του Τείχους με τα χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης και της αλληλεξάρτησης, των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης αλλά και της ανάδυσης νέων ισχυρών πόλων ισχύος.
Στοιχείο του υπό διαμόρφωση και εξαιρετικά ρευστού τοπίου που φαίνεται να αναδύεται, είναι η στροφή των χωρών ανά τον κόσμο σε πολιτικές περιφρούρησης των εθνικών περιουσιακών στοιχείων, αναβάθμισης της εθνικής παραγωγής και της αυτάρκειας, και η εντεινόμενη διάθεση των περισσότερων χωρών να περιορίσουν δραστικά την όποια εξάρτησή τους από την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και προπαντός να αναθεωρήσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα. Δυναμικό ρόλο στη διαδικασία αυτή αλλά και στη στήριξη των οικονομιών αναλαμβάνουν σταδιακά τα κρατικά επενδυτικά ταμεία, μολονότι η σύνθεση και η αποστολή τους διαφέρουν άρδην από χώρα σε χώρα.
Ενδεικτικός ο ρόλος του κρατικού επενδυτικού ταμείου της Γερμανίας, του ελάχιστα γνωστού Kenfo, που ως σημάδι των καιρών θεσπίστηκε μόλις προ διετίας με αρχικά κεφάλαια 24 δισ. ευρώ. Αρχικά, στόχος του ήταν να βοηθήσει την απεξάρτηση της Γερμανίας από την πυρηνική ενέργεια επενδύοντας σε μεταβατικές λύσεις για τη διαχείριση και αποθήκευση ραδιενεργών αποβλήτων. Σήμερα όμως αναλαμβάνει και να ανακόψει την επέλαση των επενδυτών από την Κίνα και τις πλούσιες χώρες του Κόλπου, ώστε να διασφαλίσει ότι θα μείνουν σε γερμανικά χέρια οι στρατηγικής σημασίας γερμανικές επιχειρήσεις και η εξίσου στρατηγικής σημασίας γερμανική τεχνολογία. Στο πλευρό του έχει την κρατική γερμανική τράπεζα KfW που εγκαινίασε προ ετών τον νέο της ρόλο όταν εξαγόρασε μερίδιο στην εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 50Hertz προκειμένου να μην πέσει σε κινεζικά χέρια.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, οι πλούσιες χώρες του Κόλπου έχουν τη δική τους ατζέντα με προεξάρχουσα τη Σαουδική Αραβία που δρομολογεί την απεξάρτησή της από το πετρέλαιο και τη στροφή της σε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο. Ετσι, το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Ριάντ (PIF) με τα ιλιγγιώδη κεφάλαια ύψους 325 δισ. δολαρίων που έχει συγκεντρώσει από τις εξαγωγές πετρελαίου, έσπευσε να εκμεταλλευτεί την πτώση της χρηματιστηριακής αξίας κολοσσών της Δύσης, όταν σημειώθηκε συντονισμένη πτώση των χρηματιστηρίων εν μέσω της πανδημίας. Μέσα στους τελευταίους μήνες το PIF έχει επενδύσει πάνω από 7,7 δισ. δολάρια αγοράζοντας μερίδια σε ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες υψηλής κεφαλαιοποίησης. Εκμεταλλεύτηκε το πλήγμα που υπέστησαν πετρελαϊκοί κολοσσοί της Δύσης από την πτώση του πετρελαίου και αγόρασε μερίδια στην πετρελαϊκή ΒΡ, της οποίας η χρηματιστηριακή αξία βρέθηκε προσφάτως στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 24 ετών, αλλά και στις Royal Dutch Shell και Total. Παράλληλα όμως αγόρασε μερίδια και στις Facebook, Bank of America, Citigroup, Walt Disney, Marriott, Pfizer και Starbucks όπως και στην εταιρεία κρουαζιέρας Carnival που δυσφημίστηκε από τα κρούσματα σε κρουαζιερόπλοιά της. Και τέλος επένδυσε 500 εκατ. δολάρια αγοράζοντας μερίδιο στην εταιρεία διοργάνωσης συναυλιών Live Nation που βρέθηκε στα πρόθυρα πτώχευσης όταν ανεστάλη η οικονομική δραστηριότητα. Ανάλογες ευκαιρίες αναζητούν, άλλωστε, τα κρατικά επενδυτικά ταμεία των άλλων πλούσιων χωρών του Κόλπου, η Επενδυτική Αρχή του Κατάρ και το Mubadala του Αμπου Ντάμπι.
Την ίδια στιγμή το μεγαλύτερο κρατικό επενδυτικό ταμείο, το ταμείο της Νορβηγίας που επί χρόνια συγκεντρώνει τα πετρελαϊκά έσοδα, διαθέτει τα κεφάλαιά του για να καλύψει τις ανάγκες του νορβηγικού προϋπολογισμού. Η Νορβηγία μοιράζεται την ίδια μοίρα με όλες τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες και βλέπει να μειώνονται θεαματικά τα πετρελαϊκά της έσοδα. Η πανδημία δεν την άφησε, άλλωστε, αλώβητη και το ΑΕΠ της ευημερούσας χώρας αναμένεται να μειωθεί φέτος κατά 4%, ενώ χιλιάδες Νορβηγοί έχουν χάσει τις θέσεις εργασίας τους. Ετσι, η κυβέρνηση της Νορβηγίας θα αντλήσει φέτος κεφάλαια ύψους 37,72 δισ. δολαρίων από τα άνω του ενός τρισ. δολαρίων που βρίσκονται στα ταμεία του κρατικού επενδυτικού ταμείου και θα καλύψει τις ανάγκες του προϋπολογισμού. Είναι η πρώτη φορά που καταφεύγει σε μια τέτοια κίνηση από το 2008 και την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Ανάλογο ρόλο θωράκισης της οικονομίας έχει αναλάβει το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Τουρκίας (TWF) με τα κεφάλαιά του που ανέρχονται σε 33 δισ. δολάρια. Προτού πλήξει η πανδημία την Τουρκία το TWF είχε τον φιλόδοξο στόχο να τριπλασιάσει τα κεφάλαιά του μέχρι το 2023. Από τον Απρίλιο, όμως, η κυβέρνηση Ερντογάν έχει ψηφίσει νόμο με τον οποίο το εξουσιοδοτεί να αγοράζει μερίδα σε τουρκικές επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας που αντιμετωπίζουν πρόβλημα εξαιτίας της πανδημίας. Με τον τρόπο αυτό το κρατικό επενδυτικό ταμείο αναλαμβάνει να ανακόψει ένα ενδεχόμενο μαζικό κύμα πτωχεύσεων στη χώρα. Από τον Μάρτιο η κυβέρνηση Ερντογάν έχει ανακοινώσει δέσμη μέτρων ύψους 15,4 δισ. δολαρίων για τη στήριξη των τουρκικών επιχειρήσεων και ιδιαιτέρως για όσες δραστηριοποιούνται στον κρίσιμο τομέα του τουρισμού. Ετσι, το TWF διοχέτευσε κεφάλαια ύψους τριών δισ. δολαρίων στις τρεις κρατικές τράπεζες της Τουρκίας ως ενέσεις κεφαλαίου που θα τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν την κρίση.
Για περισσότερη αρθρογραφία, γίνετε συνδρομητής στην έντυπη Καθημερινή.