Ναταλία Μολτσανόβα: Η καλύτερη δύτρια του κόσμου εξαφανίστηκε στην τελευταία της κατάδυση
Στις 2 Αυγούστου 2015 η Μολτσανόβα γλίστρησε στο νερό από μια βάρκα έξω από τη Φορμεντέρα. Ήταν με φίλους. Πέρασαν λίγα λεπτά και δεν βγήκε στην επιφάνεια. Η μεγαλύτερη δύτρια που γνώρισε ο κόσμος, είχε εξαφανιστεί.
Βρες μια άνετη στάση. Κλείσε τα μάτια, κάνε μια αργή και σταθερή εκπνοή, έπειτα πάρε μια βαθιά ανάσα, γεμίζοντας όσο πάει τα πνευμόνια σου – και κράτα την. Θα παρατηρήσεις ότι όσο περνάνε τα δευτερόλεπτα όλη σου η προσοχή στρέφεται προς τα μέσα, στο σώμα σου. Νιώθεις πίεση στο στήθος, αντιλαμβάνεσαι καλύτερα τους χτύπους της καρδιάς. Όσο η ανάγκη να αναπνεύσεις σε κυριεύει, έχεις δύο επιλογές: είτε να ενδώσεις στον άμεσο πανικό που μεγαλώνει συνεχώς είτε να μπεις σε μια βαθύτερη κατάσταση ηρεμίας, προσπαθώντας να κατεβάσεις τους σφυγμούς, να ηρεμήσεις το μυαλό που σπιντάρει, να χαλαρώσεις το σώμα σου που ασφυκτιά και χρειάζεται οξυγόνο.
Πόση ώρα μπορείς να κρατήσεις αυτή την ανάσα; Ο μέσος ενήλικας μπορεί να αντέξει 30 δευτερόλεπτα. Μπορείς να φτάσεις το ένα λεπτό; Μπορείς να διανοηθείς ότι κάποιος είναι ικανός να αντέξει εννιά λεπτά και δύο δευτερόλεπτα; Η Ναταλία Μολτσανόβα κατάφερε να αντέξει τόσο (το παγκόσμιο ρεκόρ στη στατική άπνοια), κρατώντας την ανάσα της ακίνητη μέσα σε μια πισίνα, το 2013. Δύο χρόνια αργότερα, έχοντας θεωρηθεί από πολλούς η σπουδαιότερη αθλήτρια ελεύθερης κατάδυσης στην ιστορία, εξαφανίστηκε κατά τη διάρκεια μιας κατάδυσης αναψυχής στις ακτές της Ισπανίας, ένα ηλιόλουστο αυγουστιάτικο πρωινό. Το πτώμα της δεν βρέθηκε ποτέ.
Στα 40 της διάβασε σε περιοδικό ένα άρθρο για την ελεύθερη κατάδυση, πάνω κάτω σαν αυτό που διαβάζετε τώρα. Τότε κάτι ξύπνησε μέσα της, χάρη στο οποίο έγινε η πιο αφοσιωμένη αθλήτρια ελεύθερης κατάδυσης στον κόσμο σε λιγότερο από μία δεκαετία.
Προτού βουτήξει στη θάλασσα εκείνη την ημέρα, η Μολτσανόβα είχε σπάσει 41 καταδυτικά ρεκόρ σε πολλές κατηγορίες. Μπορούσε να μείνει ακίνητη σε ήρεμα νερά, να καταδυθεί πάνω από 100 μέτρα παίρνοντας μία μόνο ανάσα, να κολυμπάει με βαρίδια ή χωρίς για εκατοντάδες μέτρα, χωρίς να βγει στην επιφάνεια. Πιο πολύ απ' όλα της άρεσε να φτάνει στα 25 μέτρα, να αποσυνδέει τον αναδέτη από το σχοινί ασφαλείας και να βυθίζεται ανεμπόδιστη και ελεύθερη.
«Η ελεύθερη κατάδυση δεν είναι απλώς ένα σπορ, είναι ένας τρόπος να καταλάβουμε ποιοι είμαστε» είχε πει η Μολτσανόβα σε μια συνέντευξη το 2014. «Εάν, όσο διαρκεί η κατάδυση, δεν σκεφτόμαστε, αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως όλον. Γινόμαστε ένα με τον κόσμο. Τη στιγμή που αρχίζουμε να σκεφτόμαστε, χωριζόμαστε. Όταν ερχόμαστε στην επιφάνεια, είναι φυσικό να σκεφτόμαστε, παίρνουμε πολλή πληροφορία. Χρειάζεται να κάνουμε επανεκκίνηση μερικές φορές. Η ελεύθερη κατάδυση μάς βοηθάει να κάνουμε ακριβώς αυτό».
Η ΝΑΤΑΛΙΑ ΜOΛΤΣΑΝΟΒΑ γεννήθηκε το 1962. Νέα έπαιρνε μέρος σε αγώνες κολύμβησης, αλλά σταμάτησε στα 20 για να κάνει οικογένεια. Για 20 χρόνια έζησε μια τυπική ζωή ως μητέρα στη Μόσχα και το μόνο που την ενθουσίαζε ήταν η βόλτα με το σκούτερ στους δρόμους της πόλης. Στα 40 της διάβασε σε περιοδικό ένα άρθρο για την ελεύθερη κατάδυση, πάνω κάτω σαν αυτό που διαβάζετε τώρα. Τότε κάτι ξύπνησε μέσα της, χάρη στο οποίο έγινε η πιο αφοσιωμένη αθλήτρια ελεύθερης κατάδυσης στον κόσμο σε λιγότερο από μία δεκαετία.
Στα 25 πρώτα μέτρα μιας κατάδυσης, τα αεριώδη και με εκτόπισμα σώματά μας αντιστέκονται. Επιπλέουν και είναι δύσκολο να βυθιστούν. Όσοι κάνουν ελεύθερη κατάδυση συχνά φορούν βαρίδια για να φτάσουν μέχρι αυτό το βάθος. Μετά τα 25 μέτρα, ωστόσο, η πίεση αλλάζει την κατάσταση και το ανθρώπινο σώμα βυθίζεται σαν πέτρα. Αυτό είναι το σημείο όπου η ελεύθερη κατάδυση γίνεται ένα σχεδόν υπεράνθρωπο κατόρθωμα, πολύ παραπάνω απ' όσο μπορούν να αντέξουν ακόμα και οι πιο γυμνασμένοι από εμάς, χωρίς σημαντική εξάσκηση. Αυτή η εξάσκηση απαιτεί έναν σοβαρό χειρισμό των σκέψεων πανικού και της επείγουσας ανάγκης να αναπνεύσεις.
Κατά τη διάρκεια της κατάδυσης η Μολτσανόβα έμπαινε σε μια κατάσταση την οποία αποκαλούσε «αποσυγκέντρωση προσοχής». Θύμιζε τον διαλογισμό και στόχος της ήταν να σταματήσει να σκέφτεται και να στραφεί πλήρως προς τα μέσα, να αισθανθεί το σώμα της ως όλον, να αποσυνδεθεί απ' οτιδήποτε σχετικό με τον εξωτερικό χώρο και τη διαδικασία της σκέψης, να νιώσει τον ενθουσιασμό. Σε αυτή την κατάσταση ο δύτης έρχεται σε επαφή με τις σωματικές λειτουργίες μέσα από τα συναισθήματα και όχι τη σκέψη.
Σε μεγάλο βάθος πραγματοποιούνται χημικές διεργασίες που αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλος του δύτη. Υπό πίεση, το άζωτο γίνεται διαλυτό και διαπερνά τις μεμβράνες των κυττάρων, προκαλώντας νάρκωση, μια αίσθηση μέθης που οι δύτες αποκαλούν «έκσταση του βάθους». Επιφέρει αλλαγές στην ικανότητα της συναίσθησης, έτσι οι δύτες μπορεί να υποκύψουν στη γλυκιά επιθυμία να μην κάνουν τίποτα. Η εξασκημένη πνευματική κατάσταση της Μολτσανόβα της επέτρεπε να αγνοεί αυτή την επιθυμία και να ξέρει πότε το σώμα της είχε υποφέρει αρκετά, οπότε ήταν η στιγμή να βγει στην επιφάνεια και να πάρει την ευφορική ανάσα.
Η Μολτσανόβα ήταν γεννημένη για την ελεύθερη κατάδυση. Έναν χρόνο αφότου άρχισε τις προπονήσεις έσπασε δύο εθνικά ρεκόρ της Ρωσίας στο βάθος και στην απόσταση. Τελικά, κατάφερε να κολυμπάει 237 μέτρα με μία ανάσα, βοηθούμενη από ένα μονοπέδιλο. Χωρίς πέδιλα μπορούσε να καλύψει 182 μέτρα. Έκανε ρεκόρ ως η πρώτη γυναίκα που καταδύθηκε στα 100 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας φορώντας ένα βαρίδι που τη βύθιζε, το οποίο μετά ανέβασε μαζί της στην επιφάνεια. Η Μολτσανόβα έσπασε ένα ακόμα ρεκόρ, κάνοντας ελεύθερη κατάδυση στα 91 μέτρα δεμένη από ένα σχοινί, αλλά χωρίς βάρη.
Παγκόσμιο ρεκόρ ελεύθερης κατάδυσης από τη Natalia Molchanova (Ελεύθερη βύθιση στα 90 μέτρα)
Η λατρεία της για τον τρόπο που δουλεύει το σώμα σε αυτά τα ακραία περιβάλλοντα την οδήγησε σε περαιτέρω μελέτη και επιδεξιότητα στην κατάδυση. Μετά από λίγο καιρό μπήκε στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας ως ψυχολόγος. Τα κατορθώματά της ως δύτριας της χάρισαν τον τίτλο της προέδρου του Ρωσικού Ομίλου Ελεύθερης Κατάδυσης.
Αλλά αυτά τα κατορθώματα ήταν δευτερεύοντα μπροστά στην αγάπη της για την κατάδυση. Ελάχιστα της ενδιέφεραν η πισίνα, η προπόνηση, η συλλογή από διακρίσεις. Ή, τουλάχιστον, την ενδιέφεραν ελάχιστα όταν βρισκόταν κάτω από τα 25 μέτρα, ελέγχοντας τον εαυτό της, αφήνοντάς τον να υποκύψει, να παραδοθεί στην πίεση, στον διαλογισμό, στον κόσμο που εμείς, οι άνθρωποι της ξηράς, δεν θα γνωρίσουμε ποτέ πραγματικά.
«Το να κολυμπάς στην πισίνα και όχι στον ωκεανό», είπε κάποτε, «είναι σαν τρέχεις σε κυλιόμενο διάδρομο αντί στο δάσος».
Όσα είδε η Μολτσανόβα κάτω από τα κύματα της έδωσαν έμπνευση να γράψει στίχους. Έκανε παγκόσμια ρεκόρ. Ήταν μια ακαδημαϊκός με πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Αλλά ήταν και ποιήτρια. Χάρη σε όλα αυτά που ανακάλυψε κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, με το μυαλό καθαρό, το σώμα ισορροπημένο, γλιστρώντας από το ανοιχτό γαλάζιο στο μαύρο, έχοντας πλήρη έλεγχο και ταυτόχρονα ολοκληρωτικά παραδοθεί.
Από το ποίημά της «Το Βάθος»
I have perceived non-existence
The silence of eternal dark,
and the infinity.
I went beyond the time,
time poured into me
And we became
immovable.
I lost my body in the waves
Perceiving vacuum
and quiet,
Becoming like its blue abyss
And touching on the oceanic secret.
I'm going inwards
recollecting
What I am.
I am made of light.
I peer intensely:
The depths reveal a breath
I merge with it,
And unto world emerge.
ΟΤΑΝ Η ΜΟΛΤΣΑΝΟΒΑ εξαφανίστηκε δεν προσπαθούσε να κάνει τον νέο ρεκόρ. Δεν θα έφτανε σε άγνωστα βάθη. Έκανε μια κατάδυση με φίλους, που δεν παρουσίαζε καμία δυσκολία γι' αυτήν, μόνο 35 μέτρα. Παλιότερα είχε φτάσει τρεις φορές πιο βαθιά. Αλλά στις 2 Αυγούστου 2015 γλίστρησε στο νερό από μια βάρκα έξω από τη Φορμεντέρα, ένα νησί κοντά στην Ίμπιζα της Ισπανίας, και βούτηξε στα γαλάζια νερά. Ήταν μια ήρεμη, καλοκαιρινή ημέρα. Χωρίς άνεμο, χωρίς κύμα. Ήταν με φίλους. Πέρασαν λίγα λεπτά και δεν βγήκε στην επιφάνεια. Πέρασαν λίγα ακόμη και κάλεσαν την Ακτοφυλακή. Έπειτα κατέβηκαν δύτες να την ψάξουν. Υποβρύχια με ρομπότ. Αλλά τίποτα. Η Μολτσανόβα, η μεγαλύτερη δύτρια που γνώρισε ο κόσμος, είχε εξαφανιστεί.
Η Σάρα Κάμπελ, δύτρια που για πολλά χρόνια ήταν η μεγαλύτερη αντίπαλος της Μολτσανόβα, μπόρεσε να πει μόνο αυτό: «Είναι η μεγαλύτερη αθλήτρια ελεύθερης κατάδυσης που είδε ποτέ ο κόσμος και μάλλον δεν θα ξαναδεί όμοιά της. Είναι τραγικό το ότι χάθηκε με αυτόν τον τρόπο. Μάλλον συνέβη ένα φρικτό ατύχημα, αλλά ο ωκεανός ήταν η ζωή της και, όπως για κάθε άλλο δύτη, αυτός ήταν ο καλύτερος τρόπος για να φύγει».
Με πληροφορίες από το Adventure Journal