Lance Armstrong dankt naam én karakter aan gemene stiefvader: “Hij sloeg me helemaal in elkaar met een plank”

Armstrong openhartig in documentaire ‘Lance’

Grote geheimen ontsluierde deel 1 van 'Lance' op ESPN afgelopen nacht niet. Al bevatte de docu over de opmars en ondergang van Lance Armstrong (48) wel enkele frappante fragmenten. Zoals de reactie van een geregeld vloekende Armstrong toen een groepje mannen hem uitschold. De haatrelatie met zijn stiefvader. En of het een moeilijke beslissing was om epo te nemen nadat hij de dood in de ogen had gekeken? Een nerveus lachje volgde. "No."

'Lance' maakt een indrukwekkende wandeling door het leven van Armstrong. Met exclusieve beelden uit zijn jeugd en een pleiade aan getuigenissen van mensen die deel uitmaakten van zijn carrière. Tot zelfs Pat McQuaid en Michael Rasmussen toe. Dat hij niet zou liegen, beloofde Armstrong in de 'sneak peeks' van zijn docu. "Ik zal je... mijn waarheid vertellen." Zíjn waarheid is onder meer, zo kwam de voorbije dagen al naar buiten, dat hij op zijn 21ste voor het eerst zijn toevlucht nam tot doping. Cortisone. "Low active doping", zoals Armstrong het noemt.

In vele opzichten is epo 'a safe drug'. Zolang je 't maar met mate gebruikt, in beperkte hoeveelheden, onder toezicht van een professionele artsLance Armstrong

"'Zij' hadden high active doping: epo. Dat gaf de koers een heel andere aanblik." 'Zij' sloeg dan vooral op Gewiss-Ballan. "Die ploeg werd getraind door Michele Ferrari en domineerde alles." Armstrong noemt 1993 als sleuteljaar. "Toen doken de eerste geruchten op. De plaag woedde al eind de jaren '80, maar op dat moment was iedereen nog bang. Van epo kon je sterven, zo luidde het. In 1994, als regerend wereldkampioen, I got my ass kicked all the time, kreeg ik constant op mijn donder. Maar bij Motorola weigerden we vooralsnog overstag te gaan."

Mijn stiefvader sloeg me helemaal in elkaar met een plank. Soms alleen maar omdat ik mijn lade open had laten staanLance Armstrong

1995: andere mens

Dat veranderde in 1995, toen de epo-epidemie in alle hevigheid woedde. Iets waar Armstrong niet langer mee kon leven. "We moeten die 'motherfuckers' pakken", hoorde huidig EF Pro Cycling-teammanager Jonathan Vaughters hem zeggen. 1995 was het jaar waarin Armstrong Ferrari leerde kennen. "Hij was rechttoe, rechtaan. Ik deed alles wat hij zei, had blind vertrouwen in hem. 'Red cells is all you need. Rode bloedcellen is alles wat je nodig hebt', vertelde hij me." Moment waarop Armstrong zich niet langer druk maakte over het excessieve dopinggebruik in het peloton. En een andere mens werd. Een andere atleet, vooral. Een die zijn sportcarrière na de Tour van 1996 echter abrupt zag afgebroken door teelbalkanker.

Een zware diagnose. "Of dat het gevolg kan zijn van mijn dopinggebruik? I don't know. Maar ik zeg niet 'neen'." Slechts twintig tot vijftig procent overlevingskans, gaven de dokters hem. Maar Armstrong vocht zich erdoorheen. En pikte in 1997 de draad weer op waar hij hem een jaar eerder had neergelegd. Dat liep niet van een leien dakje. Parijs-Nice '98 was het absolute dieptepunt. Hij brak fysiek en mentaal, kreeg geen deuk in een pakje boter meer gereden bij US Postal, de enige ploeg die hem nog wilde. Een kantelmoment, achteraf gezien. Vraag van interviewer Marina Zenovich of het een moeilijke beslissing was om epo te nemen nadat hij de dood in de ogen had gekeken. Armstrong, met nerveus lachje: "No. Ik weet dat dit antwoord niet populair zal klinken, maar in vele opzichten is epo 'a safe drug'. Zolang je 't maar met mate gebruikt, in beperkte hoeveelheden, onder toezicht van een professionele arts. Er zijn véél gevaarlijkere dingen om in je lichaam te pompen."

“Zullen altijd mensen zijn die kwaad op me blijven”

Armstrong beseft maar al te goed dat zijn dopingverleden hem de rest van zijn leven zal achtervolgen. “’Overal waar ik ooit zal komen, zal er iemand op me afstappen en me een ‘f*** you’ geven’, zei ik al snel tegen mezelf. Maar enkele dagen later had me nog niemand dat gezegd. Enkele maanden ook. Jaren zelfs. Tot dat moment er toch kwam, vijf jaar later... Ik verbleef in een huurhuis en had een Uber gebeld. Toen ik wou instappen, komt er plots iemand uit de bar aan de overkant. ‘Hey, Lance’. Toen ik hem vroeg wat er was, tot twee keer toe: ‘F*** you!’ Het volgende moment zijn ze plots met een zevental. ‘F*** you! Jij f****** valsspeler!’”

“Mijn vriendin zei me snel in de wagen te stappen. Ze dacht natuurlijk dat ik een gevecht zou starten met die kerel, wat natuurlijk een slecht idee was geweest. Ik had dat ook gedaan in mijn vroegere leven. Maar ik was echt behoorlijk kwaad en moest iéts doen. Ik, Lance Armstrong, laat zo’n s*** niet gebeuren. Dus ik bel naar de bar en gaf hen het nummer van mijn kredietkaart. En ik zeg: ‘Alles wat zij eten of drinken, is op mijn kosten. Het kan me niet schelen hoe groot hun rekening is. Op één voorwaarde: dat je hen bij het afrekenen zegt dat Lance voor alles geregeld heeft en hij jullie zijn liefde overbrengt.’ Ach, sommige mensen zijn nog altijd kwaad op mij en zullen dat voor altijd blijven.”

Armstrong excuseerde zich in de docu ook aan het adres van Emma O’Reilly, de Ierse masseuse die destijds klokkenluider was, op de vraag wie hij ooit het slechtst had behandeld. “Iemand een heks noemen, is totaal onaanvaardbaar. Lager kan je moeilijk vallen. Waarom ik dat deed? Ik was een idioot die in volle aanvalsmodus stond. Ik had toen alles kunnen zeggen.”

Vals spelen zat er bij Armstrong al vroeg in, zo blijkt. Hij vertelt bijvoorbeeld hoe hij als 15-jarige triatleet ervoor koos een vals geboortecertificaat te gebruiken. “Je moest zestien zijn om mee te doen, daarom deden we dat. Een certificaat regelen, illegaal meedoen en iedereen verslaan”, aldus Armstrong. En zijn moeder Linda: “Het betekende zo veel voor hem.” Ook op persoonlijk vlak had Armstrong een sterk karakter. Hij kreeg als kleine jongen de achternaam van zijn stiefvader Terry en heeft die nooit veranderd. “Lance Armstrong, dat is een goede naam. Veel beter dan Lance Gunderson (de achternaam van zijn echte vader Eddie), dat is een gekke naam.”

Toch denkt Armstrong niet met veel plezier terug aan zijn stiefvader: “Hij sloeg me helemaal in elkaar met een plank. Soms alleen maar omdat ik mijn lade open had laten staan.” Oud-militair Terry Armstrong beaamt dat: “Ik dreef hem tot het uiterste. Zonder mij was hij nooit zo’n grote kampioen geweest. Ik coachte hem altijd, maar gaf hem te weinig liefde.”

Linda Armstrong werd op haar zestiende zwanger van Lance. De vader was Eddie Gunderson, een jongen die op het randje leefde, een kleine crimineel van de dop. Ze trouwden, de moeder te jong, de vader te onverantwoordelijk. Lance werd genoemd naar Lance Rentzel van de Dallas Cowboys, maar kort daarna werd deze ontslagen door zijn team vanwege exhibitionisme. Het vaderschap en het huwelijk ging Eddie Gunderson niet goed af. Hij reageerde zijn frustraties af op zijn vrouw, een scheiding was onvermijdelijk.

Iets beter werd het het na haar tweede huwelijk, met Terry Armstrong, maar het bleef moeilijk om zich staande te houden in de harde wereld van Dallas, waar in de jaren zestig en zeventig de criminaliteit hoog was en de straten werden bevolkt door bendes. Dit huwelijk strandde ook en het leverde een nooit opgeloste haatverhouding op tussen Lance Armstrong en de stiefvader wiens naam hij kreeg.

Deel 2 van 'Lance' volgt komende zondagnacht en is te zien via de ESPN Player.

Lees ook: Lance Armstrong dopeerde zich voor het eerst op z’n 21ste: “Of ik kanker kreeg door doping? Ik zeg zeker geen ‘nee’”

Lees ook: Bruyneel in het verweer na zware kritiek op Tour 2009: “Als Contador dat zo ziet, is hij paranoia”

Lees ook: Expert die Armstrong in dopingrechtszaak bijstond nu zelf betrapt op gebruik verboden middelen