Những di chứng ít ai biết của đột qụy - VnExpress Sức khỏe

Trở lại VnExpress Thứ hai, 25/5/2020, 14:50 (GMT+7)

Người ta ví những bác sĩ cấp cứu đột quỵ là "thợ sửa mạch máu não hỏng". Song không phải mạch máu hư hại nào cũng có thể khơi thông, vá lại. Theo TS.BS Vũ Trí Thanh, Phó Trưởng cơ sở 2, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, 90% đột quỵ để lại di chứng. Tùy vị trí mạch máu não tắc vỡ, phạm vi đột quỵ cũng như thời gian đưa cấp cứu mà hậu quả khác nhau.

Đa số mọi người đều biết đột quỵ có thể gây tử vong nhưng không biết rằng di chứng để lại còn đáng sợ hơn. Chúng có thể hủy hoại cả tâm trí và phong độ, đảo lộn cuộc sống bình yên của người bệnh khi bước sang tuổi 50. 

Bác sĩ Thanh cho biết, mỗi phút đột quỵ trôi qua kéo theo 2 triệu tế bào não chết đi. Và nếu tổn thương xảy ra ở thùy trán và thùy thái dương, nơi điều khiển cảm xúc và nhân cách, bệnh nhân có thể biến thành con người hoàn toàn khác với bản ngã hiện tại.

Sau đột quỵ, một ông bố hiền hòa cũng trở nên cáu kỉnh và giận dữ vô cớ đến mức làm con cái sợ hãi. Nhiều ông chồng mẫu mực bỗng bốc đồng, hung hăng, suy nghĩ hành động không màng hậu quả và có xu hướng bạo lực khiến bạn đời khiếp sợ. Ngược lại, không ít người vốn là niềm tự hào của gia đình và xã hội, sau đột quỵ, lại chán nản, buồn bã, lo âu, vô cảm. Có 61 nghiên cứu trên 25.000 bệnh nhân cho thấy, 31% bệnh nhân sẽ phải chiến đấu với trầm cảm suốt 5 năm sau đột quỵ. Song, điều đáng sợ hơn là họ thường trút nỗi thất vọng này lên người thân gần gũi nhất.

Nhà thần kinh học Jill Bolte Taylor (Mỹ) - người nổi tiếng với cuốn sách về đột quỵ xuất bản ở 30 quốc gia - từng trải qua cơn đột quỵ ở tuổi ngấp nghé 40 sau khi mạch máu ở bán cầu não trái (nơi phụ trách trí nhớ) "phát nổ". Taylor cảm nhận rõ trí nhớ của mình dần bay biến theo cơn đột quỵ ập đến. Cô quên mình là ai, tên gì và mất 45 phút xoay xở gọi cầu cứu. Sau 4h, cô đã không thể nói, đọc, đi bộ, viết hoặc nhớ bất cứ điều gì trong quá khứ.

Mặc dù được cấp cứu sớm, ca đại phẫu thành công, song, Taylor vẫn mất 8 năm dài đằng đẵng để chữa trị. Cuộc sống và công việc nghiên cứu khoa học của cô đảo lộn hoàn toàn. Đột quỵ giống như cái tát trời giáng vào những ai đang ở đỉnh cao danh vọng, sẽ thật khó khăn để chấp nhận từ bỏ tất cả thành tựu từng gây dựng nếu đang là giám đốc, doanh nhân, trưởng phòng... bởi sự đột ngột thiếu minh mẫn, mất tư duy.

Đột quỵ xảy ra ở bán cầu não phải ảnh hưởng đến các khả năng nhận thức không gian và giao tiếp. Bệnh viện Metro North (Australia) thống kê, có 66% người tai biến ở vùng não này sẽ gặp chứng rối loạn giao tiếp và 68% rối loạn ngôn ngữ. Những người đàn ông hài hước nhất, sau đột quỵ, không thể pha trò làm vợ con cười được nữa. Đối với doanh nhân thành đạt thường xuyên phát biểu trước đám đông hay đàm phán hợp đồng tiền tỷ với đối tác, việc không thể diễn ngôn hoặc nói ú ớ không thành lời có thể đặt dấu chấm hết cho sự nghiệp sau tuổi 40.

Mỗi bán cầu não điều khiển nửa cơ thể đối diện. Điều đó đồng nghĩa với việc nếu tai biến não phải thì sẽ mất khả năng vận động phần cơ thể bên trái, còn đột quỵ não trái thì liệt nửa người bên phải.

Đàn ông phong độ nhất khi chạm tuổi 40, song chẳng còn gì tệ hơn khi bỗng thấy mình bước đi chân thấp chân cao, miệng méo, mắt sụp, tay tê yếu, không thể lái xe hay làm chút việc nặng giúp vợ con. Nếu đột quỵ xảy ra ở phía sau não, người bệnh có thể gặp cả vấn đề về thị lực như nhìn mờ, mù.

Mặc dù các di chứng trên có thể được điều trị bằng thuốc hoặc trị liệu nhưng phải hết sức kiên nhẫn, điều trị lâu dài. Tiếp xúc với nhiều bệnh nhân tai biến, TS.BS Vũ Trí Thanh khuyên cách tốt nhất để tránh tình trạng này là phòng ngừa càng sớm càng tốt.

Những người ngoài 40 tuổi cần chú trọng bảo vệ hệ tim mạch - bộ phận đã lão hóa sau 4 thập kỷ vận chuyển máu không ngừng nghỉ. Nếu mắc thêm bệnh tim mạch, nguy cơ đột quỵ sẽ cao hơn 6 lần), tiểu đường cao hơn 4 lần, huyết áp tăng gấp 3 lần so với người bình thường. Ngoài ra, béo phì, nghiện rượu bia, hút thuốc lá, ăn mặn, thức khuya, công việc stress... cũng là những yếu tố tăng khả năng đột quỵ, do đó, cần bỏ các thói quen trên để phòng ngừa ngay từ hôm nay.

Sống lành mạnh, khám tim mạch định kỳ, tập thể dục thể thao, giữ cân nặng hợp lý... là những cách đơn giản nhất để phòng đột quỵ. Ngoài ra, các gia đình cần bổ sung các sản phẩm phòng ngừa căn nguyên bệnh.

Cục máu đông là nơi khởi nguồn bất cứ cơn đột quỵ nào và "khắc tinh" của chúng là enzym nattokinase. Vì vậy, cần bổ sung đều đặn nattokinase với nguồn rõ ràng, được kiểm định chặt chẽ. Trong đó, tại thị trường Việt Nam, thực phẩm hỗ trợ sức khỏe do Công ty Cổ phần Dược Hậu Giang sản xuất đã được Hiệp hội Nattokinase Nhật Bản (JNKA) chứng nhận. Sản phẩm giúp các sợi tơ huyết không quấn dính lại với nhau, ngăn hình thành cục máu đông và dự phòng tai biến, đột quỵ não hiệu quả.