Had New York eerder moeten ingrijpen tegen Covid-19?

Had New York eerder moeten ingrijpen, nu uit modellen blijkt dat het 17.000 doden had gescheeld als de stad een week vroeger was gesloten? De kritiek op de manier waarop gouverneur Andrew Cuomo de coronacrisis aanpakte, zwelt aan. Zelf vinden de New Yorkse leiders dat ze niet anders hadden kunnen handelen dan ze hebben gedaan, op basis van de kennis die er was.

‘Monday morning quarterbacking’, noemt gouverneur Andrew Cuomo de aanvallen op zijn coronabeleid. Met de kennis van nu staan de beste stuurlui aan wal, zoiets.  Als je met ‘wat als’ begint, moet je nog veel verder terug, zei hij kribbig. “Dan moet je zeggen: als we hadden geweten dat het virus in China rondzwierf en al in Europa was, hadden we de staat al op 31 december moeten sluiten. Maar dat wisten we niet.”

Ook burgemeester Bill de Blasio wast zijn handen in onschuld. “Ik wou dat we meer hadden geweten in januari, februari, begin maart. Ik wou dat we testen hadden gehad die ons hadden verteld wat er aan de hand was”, zei hij donderdag. “Het is heel pijnlijk om te bedenken wat we anders hadden kunnen doen als we hadden geweten wat we nu weten. Het is verschrikkelijk.”

Feiten. Data. Kennis. De New Yorkse leiders vonden dat zij niet anders hadden kunnen handelen dan ze hebben gedaan, op basis van wat er voorhanden was. Cuomo: “Het is boven mijn salarisschaal als gouverneur. Wie had meer moeten weten? De federale overheid, internationale organisaties? Ik weet niet wie, maar ik ben daar niet verantwoordelijk voor.”

Op basis van welke feiten gooide de gouverneur van Californië zijn staat dan bijna een week eerder op slot dan Cuomo deed? Is Cuomo misschien niet de held van deze crisis, de man die met zijn nuchtere doortastendheid en vertrouwenwekkende Al Pacino-accent zo’n contrast bood met de schrille leugens, grillige verdachtmakingen en algehele incompetentie van het Witte Huis? Is hij misschien wel een goede crisisbestuurder, maar niet zo’n goede crisisvoorkomer?

Patient zero

Het eerste geval van corona in de staat New York werd ontdekt op 1 maart. Het was een 39-jarige ziekenhuismedewerker die kort daarvoor op familiebezoek in Iran was geweest. Een dag later werd een tweede geval bekend: een 50-jarige inwoner van New Rochelle, een voorstadje even ten noorden van New York, die als advocaat in Manhattan werkte en het ergens in zijn omgeving had opgelopen. Cuomo toonde zich zelfverzekerd. “We hebben alles gecoördineerd, we zijn helemaal gemobiliseerd en volledig voorbereid om met deze situatie om te gaan terwijl die zich ontwikkelt”, zei hij. “Dit is niet onze eerste rodeo.”

Toen gebeurden er twee dingen. Of beter gezegd: er gebeurde één ding en een ander ding niet.

Op dinsdag 10 maart kondigde Cuomo een containment zone af met een straal van een mijl rond de synagoge van Young Israel in New Rochelle. Het ene geval daar had zich verhonderdvoudigd, door een paar bruiloften in de (Joodse) gemeenschap. De maatregel was een verbod op samenscholingen, de scholen gingen dicht en er zou intensief worden getest. Soldaten van de National Guard gingen de boel schoonmaken en zouden boodschappen gaan bezorgen. “We hebben daar 108 gevallen, drie keer zo veel als New York City”, zei Cuomo. “Het is een cluster met hoge dichtheid, uniek in het land. New Rochelle is een bijzonder geval dat om een speciale strategie vraagt.”

En dus deed hij verder niets. Cuomo erkende wel dat New Rochelle ‘een microkosmos’ was van wat op andere plekken te gebeuren stond. “Dan zijn er twee opties: grootschalige quarantaine of het aantal testen opvoeren en mensen isoleren.” Hij koos voor die tweede optie. “Dus moeten we echt de testcapaciteit opvoeren.”

Oftewel: de kennis was er wel. Cuomo klampte zich alleen vast aan de verkeerde oplossing.

Groeiende besmettingscijfers

Op het stadhuis van New York zag ook burgemeester De Blasio, net als Cuomo een Democraat, de besmettingscijfers groeien. Ambtenaren van de afdeling gezondheidszorg schreven in februari en begin maart al bezorgde notities over de verspreiding van het virus, die allang niet meer terug te voeren was op andere bekende besmettingen of buitenlandse reizen. Maar de burgemeester dacht nog steeds dat de pandemie in te tomen was met het testen en uitpluizen van contacten met behulp van zogenoemde ‘ziektezoekers’, zo meldde hij begin maart bijna dagelijks in persberichten. Maatregelen zoals in Italië waren voorlopig niet nodig, vond hij.

“Ik denk dat mensen en beetje te hard van stapel lopen, we moeten voorzichtig zijn”, zei hij op 9 maart in een interview met CNN. “We moeten gerichte maatregelen nemen. Ik wil geen massale sluitingen. Ik wil een chirurgische reactie.”

Zijn volksgezondheidsambtenaren dachten er anders over. “Hij snapt het niet”, schreef een van hen over De Blasio in een aantekenboekje dat die sinds het begin van de pandemie bijhield en waaruit onderzoekssite ProPublica vorige week delen citeerde. “Hij snapt niet dat er een vulkaan onder ons op ontploffen staat.”

Kudde-immuniteit

Op 10 maart, de dag dat gouverneur Cuomo een cordon rond New Rochelle legde, kreeg De Blasio zijn schepen voor volksgezondheid Oxiris Barbot op bezoek. Zij pleitte voor drastischer maatregelen: het sluiten van scholen, theaters, bars en restaurants. Maar de burgemeester, die sinds een uit de hand gelopen uitbraak van veteranenziekte een paar jaar eerder een lastige verhouding had met Barbot, luisterde met zijn andere oor vooral naar een andere adviseur: Mitchell Katz, de directeur van de elf ziekenhuizen in de stad.

Katz waarschuwde die dag dat de scholen sluiten consequenties zou hebben voor de personeelsbezetting van de ziekenhuizen, aangezien de ouders dan niet meer naar het werk konden. De Blasio zelf maakte zich zorgen dat het sluiten van de scholen vooral de armere leerlingen en kinderen van eenoudergezinnen zou treffen, omdat die minder makkelijk op afstand kunnen leren bij gebrek aan computers en breedband in huis.

Maar Katz had ook nog andere argumenten. Dat blijkt uit een vorige week via The New York Times uitgelekte email. Er was “geen bewijs dat de sluitingen de verspreiding van het virus zouden stoppen”, schreef hij. Het schrappen van grote evenementen zou de economie schaden en angst zaaien. “Dat geeft mensen de verkeerde indruk van deze ziekte.” Ook schreef hij dat Italië “een verschrikkelijk probleem heeft waarvan ik denk dat we dat niet zullen hebben”.

Bovendien geloofde hij in kudde-immuniteit. “We moeten accepteren dat grote aantallen mensen besmet zullen raken, tenzij er snel een vaccin wordt ontwikkeld”, schreef hij. “Het goede nieuws is dat 99 procent zonder problemen zal herstellen. Zodra mensen hersteld zijn ze immuun, en die immuniteit zal de kudde beschermen.”

Dus deed De Blasio niets.

Stijgende druk

De dagen daarna liep de druk op De Blasio en Cuomo op. Ouders en de leraren maakten zich steeds meer zorgen. “Meer dan een miljoen leerlingen en leraren reizen elke dag dwars door de stad op weg naar school en stellen zichzelf en anderen bloot aan het virus”, zei Michael Mulgrew, voorzitter van de onderwijsbond UFT, op vrijdag 13 maart in een verklaring. “We raden New York City aan het voorbeeld van andere steden in de regio, in het land en in de wereld te volgen.”

Cuomo speelde de bal door naar De Blasio. Die bleef bij zijn standpunt dat het “enorm veel vergt van gezinnen als ze hun kinderen niet naar school kunnen sturen”. Het probleem is dat scholen veel meer dan onderwijs leveren in een stad als New York: ook voor eerstelijnszorg en eten zijn duizenden kinderen afhankelijk van school. De Blasio dacht die structuur te kunnen behouden.

Die avond viel de eerste dode in de stad New York, een vrouw van 82 met longemfyseem in Brooklyn. Cuomo bagatelliseerde het nog steeds. “Als je 82 bent en je hebt emfyseem en je krijgt de griep, dan heb je een ernstig probleem”, zei hij die zaterdag in zijn persconferentie. Maar de aantallen bleven stijgen. Dat weekend plooiden zowel De Blasio als Cuomo. In twee concurrerende persconferenties kondigden ze zondag aan dat de scholen gesloten zouden worden en vanaf maandagavond ook de bars, restaurants en fitnesscentra. “De feiten laten ons geen andere keus”, zei De Blasio.

Zelf ging hij maandag nog snel even naar de fitness.

De burgemeester wilde toen doorpakken en zei op dinsdag dat de stad zich moest opmaken voor een quarantaine of een ‘blijf-op-je-schuilplek’ zoals Californië dat de dag daarvoor had afgekondigd. Maar de gouverneur had daar geen zin in: “Ik denk niet dat het werkt zoiets voor één plek in de staat in te stellen. Ik ben een jongen uit New York, mocht je dat nog niet gehoord hebben, en wij zijn heel goed in het omzeilen van de regels. Dan ga ik gewoon naar mijn zus, of mijn maat in een voorstad.”

Intussen vroeg Cuomo wel om extra bedden, meer personeel, en hulp van het leger van de federale overheid. “Cuomo moet meer doen”, twitterde Trump als reactie. “Nee, jij moet iets doen, jij bent de president!” Een dag later legden ze het bij en schreef Trump dat ze “het allebei erg goed doen”.

Uiteindelijk zou New York pas op zondag 22 maart, bijna een week na Californië, dichtgaan.

‘Te langzaam’

“We zijn allemaal te langzaam geweest”, zei Corey Johnson, fractievoorzitter van de Democraten in de New Yorkse gemeenteraad. “We moeten uitzoeken wat er gebeurd is, zodat we in de toekomst zulke fouten niet meer maken.” De stedelijke Rekenkamer heeft een onderzoek ingesteld.

Traagheid is niet het enige probleem. Het bevel aan verpleeghuizen op 25 maart om ook bewoners en personeel met Covid-19 te blijven opnemen (om de ziekenhuizen te ontlasten), heeft in New York tot bovenmatig veel doden in verpleeghuizen geleid. De maatregel werd pas op 10 mei ingetrokken. Cuomo zei deze week dat hij simpelweg een voorschrift van de federale overheid volgde. “Waarom de staat dit heeft gedaan? Dat moet je aan Trump vragen.”

Republikeinen zien dat anders. Vorige week eisten New Yorkse volksvertegenwoordigers in Washington, onder wie Trump-lieveling Elise Stefanik, een federaal onderzoek naar de New Yorkse pandemiebestrijding in verpleeghuizen.

De New Yorkse gemeenteraad stelt een eigen onderzoek in naar de bestrijding van de pandemie. Intussen is de traagheid om maatregelen te nemen omgeslagen in grote omzichtigheid om maatregelen terug te draaien. De scholen blijven tot september gesloten en de meeste winkels, cafés en restaurants zijn in elk geval tot eind mei alleen open om gerechten af te halen.

Burgemeester De Blasio heeft een plan om duizenden disease detectives de stad in te sturen om een eventuele tweede golf in de gaten te houden. Die operatie wordt geleid door Mitchell Katz, de man die dacht dat het allemaal wel mee zou vallen.