Zal ook jouw baas vragen om loon in te leveren? Onze werkexpert geeft uitleg

Exclusief voor abonnees

Bij Brussels Airlines tonen de piloten zich bereid om (tijdelijk) 45% van hun loon in te leveren om banen te redden. Het doet bij velen de vraag rijzen of ook hun baas morgen aanklopt met de vraag of het vanaf volgende maand met wat minder loon kan, kwestie van niet failliet te gaan. Een terechte vrees? Professor arbeidseconomie Stijn Baert, werkexpert binnen ons geldpanel, schept duidelijkheid.

Het voorstel van de piloten van Brussels Airlines deed velen vast denken aan de situatie bij voetbalclub Anderlecht. Ook daar ging speler-manager Vincent Kompany met de schaal rond bij zijn voetballers om de club te laten overleven. En ook daar raakte de schaal gevuld. De vraag is dan: brengt het uw baas op ideeën? Ik zie het niet zo’n vaart lopen, en wel om minstens drie redenen.

Wettelijk minimumloon

Ten eerste is het geen toeval dat het inleveren van loon net bij voetballers en piloten gebeurt. Met andere woorden: daar waar de lonen hoog zijn. Ik acht het niet onmogelijk dat u, net zoals voetballer Adrien Trebel, zo’n 250.000 euro per maand opstrijkt, maar dan bent u eerder een uitzondering dan de regel.

Piloten houden na het inleveren van 45% van hun loon nog steeds een mooi inkomen over. Cijfers van VTM Nieuws geven aan dat zij in 2018 een gemiddeld brutoloon tussen de 5.000 en 11.000 euro hadden. Heel anders zou dat zijn wanneer iemand met een lager loon 45% moet inleveren. Het zou zelfs vaak onwettelijk zijn want wie pakweg 2.800 euro bruto verdient en daar 45% van afstaat, duikt onder het Belgische minimumloon van 1.560 euro.

De lonen verlagen betekent dat de economische crisis voor een belangrijk deel op de zwakste partij in de economie afgewenteld wordt: de werknemer

Wie een lager loon heeft, is mogelijk ook slechter af met een zware looninlevering dan met een uitkering voor tijdelijke werkloosheid. Zeker nu die federaal, Vlaams, sectoraal en op bedrijfsniveau vaak met toeslagen wordt aangevuld. Dan lijkt het als werkgever haast socialer om in een crisissituatie voor tijdelijke werkloosheid te kiezen voor een deel van het personeel, eerder dan een onderhandeling op te starten over loonsvermindering.

Negatieve spiraal

Ten tweede zal ook de politiek niet blijven applaudisseren voor akkoorden die de lonen van werknemers doen dalen, zelfs niet wanneer men uit de buurt van het minimumloon blijft. De lonen verlagen betekent dat de economische crisis voor een belangrijk deel op de zwakste partij in de economie, de werknemer, afgewenteld wordt. En dat is niet bepaald sociaal.

Wie minder loon zegt, zegt ook minder koopkracht voor de burgers. Van de weeromstuit zou dit zich kunnen vertalen in gezinnen die minder uitgeven. Een verlengd verblijf voor de lockdown-haarcoupes, we mogen er niet aan denken. Het zou de economie, die nood heeft aan bedrijven en zelfstandigen die hun kassa’s horen rinkelen, verder in een negatieve spiraal kunnen duwen.

In principe kan een arbeidscontract op elk moment herbekeken worden, maar net zoals bij het dansen van een tango moet je daarvoor met twee zijn

Wanneer we voor langere tijd een val in de lonen zouden krijgen, zou dit zelfs een gevaar op deflatie kunnen inhouden. Dat wil zeggen: de prijzen van goederen en diensten stijgen niet langer (= inflatie), maar dalen. Dat kan gebeuren wanneer bedrijven zich terug in de markt boksen door de lagere lonen die ze moeten betalen te vertalen naar een lagere factuur aan hun klanten. Klinkt goed, zegt u? Alleszins niet voor de Belgische staat. Die heeft immers een grote schuld, die door de coronacrisis niet bepaald lichter is geworden. Wanneer er deflatie ontstaat, zal deze schuld extra gaan wegen. We zullen onze schuld namelijk moeten afbetalen met een economie waarin alles wat gemaakt wordt minder euro’s waard zal zijn.

Vandaar: de politiek zal een brede loonsverlaging niet zomaar laten gebeuren.

Vakbonden

Tot slot hebt u natuurlijk ook zelf ook iets in de pap te brokken. In principe kan een arbeidscontract op elk moment herbekeken worden. Maar net zoals bij het dansen van een tango moet je daarvoor met twee zijn. Nu is het zo dat in vele beroepen en bedrijven de baas niet rechtstreeks op uw schouder zal kunnen tikken in een poging om uw loon tijdelijk naar beneden te krijgen, maar dat die zich zal moeten wenden tot de vakbonden op de werkvloer.

Er zijn veel discussies waar de vakbonden graag voor aan tafel gaan, maar een gesprek over een algemene looninlevering behoort typisch niet tot hun wensenlijst. Maar goed ook.

Niet achteruit leunen

Dit betekent uiteraard niet dat u elke vraag van uw werkgever om de onderneming mee deze crisis te laten doorstaan moet afblokken. De onderneming, dat bent u samen. Een extra stap zetten om een klant binnen te halen of om deze behouden door extra kwaliteit te leveren? U zou haast gek zijn om het niet te doen. Achteruit leunen zit er even voor niemand in, niet voor werknemers en niet voor werkgevers.

Dinsdag in ons Geld-dossier: budgetexperte Sara Van Wesenbeeck over budgetteren in onzekere tijden.

Lees ook:

Kompany in spreidstand: de wilde weldoener of net een manier om druk te zetten? (+)

Zij stewardess, hij piloot, maar nu voor onbepaalde tijd aan de grond: “Het is dure quality time” (+)

Mag je werkgever je wel vragen om tijdelijk een andere job uit te oefenen in het bedrijf?