Kan airco coronadruppeltjes verder verspreiden dan 1,5 meter? Belgische experts scheppen duidelijkheid

Exclusief voor abonnees

Zowel een Chinees als Amerikaans onderzoek toont dat de door een airco veroorzaakte luchtstroom ‘coronadruppeltjes’ kan oppikken én verder meevoeren dan de veilig gewaande 1,5 meter. Reden tot paniek? Onze virologen geven uitleg over het gevaar voor besmetting via de airco.

Het Chinese Guangzhou, 24 januari 2020. In een vol en vensterloos restaurant wordt de middaglunch opgediend. Virusvrij, vermoedt iedereen. Zelfs in vogelvlucht ligt Guangzhou op ruim 1.000 kilometer van Wuhan, de ‘geboortestad’ van het coronavirus. Wat weinigen in het restaurant weten, is dat één restaurantbezoeker, een 63-jarige vrouw, net de dag voordien uit Wuhan is overgekomen. Zonder symptomen. Voor eventjes dan toch. Want nog diezelfde dag zal de vrouw bij een ziekenhuis aankloppen met klachten van hoest en koorts. En ja hoor, de zoveelste Covid-19-besmetting is een feit.

Ook in de volgende dagen zullen nog meerdere restaurantbezoekers zich ziek melden en positief testen. Niet alleen vier familieleden met wie de besmette vrouw tafel A deelde, maar ook drie personen van de aanpalende tafel B links en nog eens twee van tafel C aan de rechterkant. Best vreemd omdat de tafels op voldoende afstand stonden en de drie verschillende ‘tafelfamilies’ tijdens de lunch niet het minste onderling contact hadden. En nóg vreemder omdat niemand van de andere aanwezigen — acht obers en 73 restaurantbezoekers — besmet zou raken.

Uit een 3D-computersimulatie door de universiteit van Oregon blijkt een niezende persoon in een afgesloten eetruimte met enkel airco vier andere mensen te besmetten, terwijl in een vergelijkbare ruimte mét open venster slechts twee anderen aangestoken zullen raken

Beter verluchten

Ook wetenschappers van het plaatselijke Center for Disease Control and Prevention krabden zich in de haren. Zij richtten hun aandacht vooral op een aircotoestel — een zogeheten ‘split unit airco’ — bovenaan de muur aan tafel C. In het toestel zelf bleek geen spoor van coronavirus aanwezig. Dus konden de wetenschappers niets anders besluiten dan dat de “sterke luchtstroom veroorzaakt door de airco de uitgestoten aërosoldruppeltjes van de besmette vrouw (door haar uitgehoest of uitgeniesd, red.) had opgepikt en zo eerst naar tafel B had vervoerd en dan in terugkerende richting naar tafel C”.

Of hoe druppeltjes met een diameter kleiner dan 5 micrometer dus nog wat verder op de luchtstroom lijken te kunnen meesurfen dan de veilig gewaande 1,5 meter. Volgens de Chinese onderzoekers, die hun conclusies in het Amerikaanse vakblad Emerging Infectious Diseases lieten plaatsen, is dan het ook ten sterkste aangeraden “om de afstand tussen de tafels nog groter te maken én de verluchting te verbeteren om verspreiding van het virus in restaurants tegen te gaan”. Iets wat nu ook een Amerikaans onderzoek lijkt te bevestigen. Uit een 3D-computersimulatie door de universiteit van Oregon blijkt een niezende persoon in een afgesloten eetruimte met enkel airco vier andere mensen te besmetten, terwijl in een vergelijkbare ruimte mét open venster slechts twee anderen aangestoken zullen raken.

Geen reden tot paniek

Of hoe die airco, ook in kantoorruimtes, zelfs op deze warme dagen toch niet zo welgekomen lijkt. Al is er volgens viroloog Steven Van Gucht geen reden tot paniek: “Wij gaan ervan uit dat dit geen belangrijke manier van overdracht van het virus is”, stelde hij onlangs op zijn dagelijkse persconferentie. “De voornaamste verspreiding van het coronavirus blijft gebeuren via grote druppels die niet verder dan één meter kunnen worden uitgestoten of via de handen.”

Ook Edelhart Kempeneers, bedrijfsarts en medisch directeur bij sociaal secretariaat Attentia, lijkt niet meteen voor airco-besmettingen op het werk of elders te vrezen: “Er is een groot verschil tussen airco in een ziekenkamer — waar er permanent een zeer besmettelijke patiënt aanwezig is — en een werkomgeving”, stelt hij. “Daar is er geen permanente aanwezigheid en wie ernstig ziek en besmettelijk is, mag sowieso niet op het werk verschijnen. De angst voor besmetting is dus overbodig.” Al kan het volgens dokter Kempeneers tegelijk toch geen kwaad om enkele praktische richtlijnen in acht te nemen, daarbij verwijzend naar de REHVA.

Zeker in gebouwen zonder mechanische ventilatiesystemen wordt aanbevolen om actief gebruik te maken van open ramenREHVA

Verse buitenlucht

Toeval of niet, maar die Europese koepelorganisatie van fabrikanten van verwarming, ventilatie en airconditioning stelde intussen een heus arsenaal aan richtlijnen voor, die zich laten samenvatten als ‘meer én beter ventileren’. “De belangrijkste richtlijn om mogelijk ziektekiemen uit het gebouw te laten verdwijnen, is zoveel mogelijk nieuwe buitenlucht aanvoeren in plaats van de gefilterde binnenlucht te hergebruiken”, klinkt het. Ook bij de Belgische producent Daikin: “Een maximale aanvoer van verse lucht is essentieel. Ideaal zijn systemen die de extractielucht volledig naar buiten afvoeren. Bij dat soort installaties is er geen enkel contact tussen de ingeblazen lucht en de extractielucht. De vuile lucht wordt volledig afgevoerd.”

Bovendien, én dat zullen de technische verantwoordelijken van onze kantoorgebouwen niet graag horen, kan het ook geen kwaad om ook de ramen wat vaker open te zetten. “Zeker in gebouwen zonder mechanische ventilatiesystemen wordt aanbevolen om actief gebruik te maken van open ramen”, benadrukt men bij het koepelorganisatie REHVA. “Ventilatie via open ramen is dan de enige manier om de luchtverversing te verhogen. Veel meer dan normaal, zelfs wanneer dit enig thermisch ongemak (lees: een tochtwindje, red.) veroorzaakt. Men kan de ramen openen telkens zo’n 15 minuten voor het betreden van de ruimte. Ook in gebouwen mét mechanische ventilatie kan het geen kwaad de ramen te openen om de ventilatie verder op te voeren.”

Opwarmen tot 56°C

Zelfs pientere klusjesmannen die menen met een tijdelijk aangepaste luchttemperatuur en luchtvochtigheid het coronavirus te vangen, zijn er helaas aan voor de moeite. “Bij sommige virussen kan dit werken, maar voor Covid-19 is dit helaas geen optie”, weet men bij het REHVA. “Sowieso is de familie van coronavirussen vrij goed bestand tegen deze veranderingen en worden ze alleen gevoeliger bij een luchtvochtigheid boven 80% en een temperatuur boven 30°C.”

Daarbij verwijst de koepelorganisatie ook naar een studie over de tijd die nodig is om het coronavirus bij een bepaalde temperatuur te inactiveren: “Dat bleek 14 dagen bij 4°C, ongeveer een dag bij 37°C en minder dan 30 minuten bij 56°C.” Maar dat zijn, zachtjes uitgedrukt, niet meteen de ideale werkomstandigheden voor kantoorbedienden. Veel verse lucht is dat dus wel: “Ook in kantoorgebouwen zou idealiter per elke aanwezige persoon 10 à 15 liter verse lucht pér seconde aangevoerd moeten worden.” Ter vergelijking: in het bewuste restaurant in China zou dat uiteindelijk maar 1 liter per seconde geweest zijn.

Lees ook:

Zo snel verspreidt virus zich aan buffet in restaurant: na 30 minuten iedereen besmet

Krijgen we door corona allemaal smetvrees? Dit zijn de echte symptomen en zo breng je rust in je hoofd (+)

Nooit meer aangedampte brilglazen en de kraan bedienen met een app: deze Belgische bedrijven maken ons leven coronaproof (+)