Migratieplan Segers en Marijnissen slaat de plank mis

25 May 2020 06:11

Vandaag wordt in de Tweede Kamer het 'Actieplan Arbeidsmigratie' van Gert-Jan Segers (ChristenUnie) en Lilian Marijnissen (SP) behandeld.

Beiden maken zich ernstig zorgen over de negatieve effecten van de vrijheid van migratie in Europa, waardoor meer dan een miljoen Polen en andere Oost-Europeanen hun heil in het Westen hebben gezocht.

Segers en Marijnissen wijzen er terecht op dat met name uitzendbureaus en werkgevers zich schuldig maken aan uitbuiting en via schijnconstructies de bodem van de markt opzoeken. Het gevolg is dat deze arbeiders vaak te weinig betaald krijgen, permanent op flexibele contracten tewerk worden gesteld, de huisvesting duur en slecht is, en de arbeidsomstandigheden vaak ondermaats of ronduit gevaarlijk. Met de uitbraak van corona-besmettingen in een slachthuis in Groenlo is het meest recente voorbeeld.

Daarnaast wijzen ze op twee andere nadelen. Ten eerste de negatieve gevolgen voor de Nederlandse woning- en arbeidsmarkt en daarnaast voor de Polen zelf. Niet alleen omdat die zuchten onder uitbuiting, maar ook  omdat hun emigratie voor een zorgwekkende brain drain zorgt. Voor beide beweringen is echter weinig bewijs.

Te beginnen bij de gevolgen voor de Nederlandse samenleving. Segers en Marijnissen zelf schrijven dat veel arbeidsmigranten worden 'weggestopt op campings, parken, industrieterreinen of hotels'. Dat kan plaatselijk tot overlast zorgen, maar vormt geen concurrentie voor de reguliere huisvesting. 

En wat de arbeidsmarkt betreft, blijken Oost-Europeanen vooral complementair en doen werk waarvoor hier nauwelijks iemand te vinden is. Dat is niet zozeer een gevolg van te lage lonen of slechte arbeidsomstandigheden, maar eenvoudigweg omdat de arbeidsmarkt tot aan de uitbraak van de coronacrisis erg krap was en er voldoende alternatieven waren. En ook met de nu oplopende werkloosheid ontstaat er niet zomaar een groter binnenlands aanbod voor het steken van asperges of het uitbenen van karkassen.

Anders dan vaak wordt gedacht is dat namelijk geen ongeschoolde arbeid en vergt het naast oefening uithoudingsvermogen een goede lichamelijk conditie. Zoals de nobelprijswinnaars Abhijit Banerjee en Esther Duflo in hun recente boek Good Economics for Hard Times laten zien, zijn arbeidsmarkten sterk gesegmenteerd en heeft het bemoeilijken van arbeidsmigratie vooral negatieve gevolgen voor de economische groei.

Van loondrukking is dan ook nauwelijks sprake en het is eerder zo dat arbeidsmigranten ervoor zorgen dat er meer en betere banen worden gecreëerd voor autochtonen; ook daar waar migranten het vuile werk doen, zoals in de transportsector.

Het tweede probleem dat Segers en Marijnissen signaleren is dus het negatieve effect voor de Polen zelf: de vervreemding van migranten van hun familie en de brain drain waaronder de landen van herkomst zouden leiden. Zij schetsen een beeld van migranten die maanden van huis zijn, met kinderen die hun ouders alleen maar via Skype kennen en gezinnen als gevolg.

Nu zal dit zeker voorkomen, maar dit is niet het algemene beeld. De meeste arbeidsmigranten zijn jong en voor degenen die tijdelijk gescheiden zijn van hun partner en kinderen, is het de vraag of reguleren en afremmen van arbeidsmigratie een oplossing is. Het alternatief is dat ze gedwongen op hun plek blijven in tamelijk autoritair geregeerde landen en veel minder verdienen om hun kinderen een goede toekomst te geven.

Daarnaast vergeten Segers en Marijnissen dat juist door vrijheid van migratie de Poolse economie sinds 2004 hard is gegroeid, de lonen verdubbeld zijn en de werkloosheid sterk is afgenomen.  

En ook het idee dat emigratie tot een brain drain leidt klopt niet. Veel arbeidsmigranten doen ervaring en vaardigheden op die in hun geboorteland niet voorhanden zijn, waardoor er voor de achterblijvers meer werk voor hogere lonen beschikbaar komen. Bovendien krijgt de Poolse economie jaarlijks een injectie van zo'n 600 miljoen euro die sinds 2004 worden teruggestuurd.   

Deze positieve effecten doen overigens niets af aan het pleidooi van Segers en Marijnissen om werkgevers hard aan te pakken en uitbuiting tegen te gaan, maar door hun analyse wordt helaas sterk vervormd door een eng-nationalistische visie.

Het inperken van de vrijheid van migratie van Oost-Europeanen binnen de Europese Unie zal vooral averechtse effecten sorteren en schetst migranten onterecht af als louter slachtoffers en pionnen in een cynisch hyper-kapitalistisch spel.

Net als de tientallen miljoenen Europeanen die in de 19e eeuw naar Amerika emigreerden, en van wie velen hun gezin ook lange tijd achterlieten, maken zij hun eigen afwegingen en nemen ze de nadelen op de koop toe. Echte solidariteit met de migranten is niet gebaat bij het inperken van hun vrijheden, maar bij het handhaven van bestaande wetgeving en veel strenger controleren van werkgevers.

RTL Z is verhuisd op 28 mei. Wil je niets missen van onze laatste artikelen, video's, koersen en uitzendingen? Check RTLNieuws.nl/economie of download de RTL Nieuws-app (Android / iOS). Zie je daar!

Je kunt ons verder blijven volgen via Facebook, Twitter, Instagram, LinkedIn en YouTube.