De patiënt moet ook naar het ziekenhuis dúrven gaan, ‘want corona is een blijver’

Er is door de Covid-19-crisis een enorme zorgachterstand ontstaan, zo leert een bevraging van koepel Zorgnet-Icuro. Maar welke impact hebben de uitgestelde ingrepen, consultaties en onderzoeken nu precies? Experts over de gevolgen voor ziekenhuizen, zorgpersoneel en patiënten.

✦Exclusief voor abonnees door Femke Van Garderen25 mei 2020, 5:46

De ziekenhuizen

De zorgachterstand wegwerken, zou makkelijker zijn mochten ziekenhuizen minstens op hun volle capaciteit draaien. Maar dat scenario lijkt ver weg. Een kwart van de bedden op intensieve zorgen en vier keer zoveel op gewone verpleegafdelingen zal nog een tijdlang voor Covid-patiënten gereserveerd moeten blijven. “Er zijn ook veel andere maatregelen om besmetting te voorkomen die veel meer tijd en middelen vergen. Patiënten worden bijvoorbeeld allemaal getest in de dagen voor een ingreep”, zegt Margot Cloet van Zorgnet-Icuro. Ook de consultaties kunnen volgens haar nog altijd niet zoals voordien plaatsvinden. Omdat er, bijvoorbeeld, social distancing mogelijk moet blijven in de wachtkamer.

Volgens de koepel kan de inhaalbeweging maar slagen als er voldoende middelen volgen vanuit de overheid. Want ook zonder corona kreunden al veel ziekenhuizen onder de rode cijfers. “De extra middelen moeten afgestemd worden op hun noden. Die kunnen erg verschillen”, klinkt het. 

Gezondheidseconoom Lieven Annemans valt haar bij. Hij pleit voor een solidariteitsplan. “Op die manier kunnen diegenen die het nodig hebben extra personeel aanwerven, hun liquiditeitsproblemen wegwerken, enzovoort.” Hij merkt nog op dat niet elke uitgestelde consultatie of operatie ingehaald moet worden. Iemand die voor een aandoening drie keer per jaar opgevolgd werd, maar nu maar aan twee keer raakt: dat kan soms probleemloos. Ook spontaan herstel is mogelijk. “Welke impact dit op de inschatting van de overconsumptie zal hebben, is onduidelijk. Maar we zullen hier zeker lessen uit trekken.”

Het zorgpersoneel

Heel wat ziekenhuispersoneel heeft de afgelopen maanden grote inspanningen geleverd om Covid-19-patiënten op te vangen. Moeten diezelfde mensen de komende maanden ook nog een tand bijsteken opdat de zorgachterstand weg kan? 

“Ziekenhuizen zullen vooral slim moeten plannen, dat vraagt extra inzet van het personeel”, gelooft Cloet. Net daarom is een herwaardering zo nodig. “Niet in de vorm van een coronapremie voor personeel. Er moet een duurzame aanpassing komen.”

Ook Annemans vindt dat het personeel dé prioriteit moet zijn. “Deze crisis moeten we gebruiken om hun statuut te verbeteren. Want als we hun kwaliteit van leven verbeteren, dan verbeteren we ook de zorg. Zo kunnen we het postcoronatijdperk beter maken dan precorona.”

De patiënten

Een hartpatiënt die niet naar zijn consultatie kwam en daardoor in kritieke toestand belandde. Of een diabeteslijder die zijn te lang ontstoken voet geamputeerd zag. De gevolgen van niet-dringende zorg uitstellen, kunnen ernstig zijn. In Nederland berekende adviesbureau Gupta recent dat het uitstel mogelijk gepaard gaat met een verlies van 100.000 tot 400.000 gezonde levensjaren. In ons land is dat nog niet becijferd, maar er zijn wel onderzoekers mee bezig.

“We mogen voor de inhaalbeweging niet alleen naar de ziekenhuizen en het zorgpersoneel kijken opdat ze snel meer operaties zouden inplannen”, zegt Donald Claeys van het Verbond van Belgische artsen-specialisten (VBS). “De patiënt moet ook durven op te dagen.” Veel mensen blijven schrik hebben om besmet te worden en kiezen ervoor om thuis te blijven tot deze crisis achter de rug is. “Een absoluut te vermijden scenario. Je kan niet blijven wachten. Want corona is hier om te blijven.” 

Bij het Vlaams patiëntenplatform erkennen ze dat de drempel hoog blijft. Zeker voor risicopatiënten, met een longprobleem of verzwakt immuunsysteem, meent directrice Ilse Weeghmans. “We pleiten ervoor dat deze groep een FPP2-mondmasker terugbetaald krijgt. Dat kan de drempel verlagen.” Tegelijkertijd klinkt ook het pleidooi voor meer campagnes, die patiënten laten inzien dat ziekenhuizen en huisartsenpraktijken veilige plaatsen zijn.