Iğdır'a Özgü Yemekleri ve Tatlıları

Iğdır, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde ve Türkiye'nin en doğusunda yer alan bir ildir. Merkezi Iğdır kentidir. Doğu Anadolu Bölgesi'nin Erzurum - Kars Bölümü'nde yer almaktadır. 27 Mayıs 1992 tarihinde Kars ili'nden ayrılarak Türkiye'nin 76. ili olmuştur. 4 ilçe, 8 belediye ve 157 köyden oluşur.

Katık Çorbası, Kelecoş, Ayranaşı, Süt Hörresi, Zibilli Pilavı, Katlet, Cılvır, Tavuk şorva, Çizdik, Salmanca, Taş Köfte, Bozbaş, Lepeli Ekşili Pilav, Fetir, Omaç Helvası, Kavut, Nabat, Patlıcan Reçeli Ardahan'a ait yöresel yemeklerdir.

Ekşili Pilav

3 su bardağı pirinç
3 yemek kaşığı margarin veya tereyağı

6 su bardağı su

10 su bardağı su

Tuz

Sosu için: Et yemeklerinde geçen ekşili aynı zamanda bu pilava olarak kullanılmaktadır.

Ekşili pilav iki yöntemle yapılmaktadır. Süzülerek ve kavrularak

1. YÖNTEM: Tencereye yağ konulur. Pirinçler kızgınlaşan kuma ilave edilir. Bir süre kavrulduktan sonra diğer yanda kaynamış su veya soğuk su kavrulan pirincin üzerine boşaltılır. Tuzu eklenir. Pişince ateş kısılır. Bir süre dinlendirilip ateşten alınır.


2. YÖNTEM: Büyükçe bir tencerede pilav suyu kaynatılır. Kaynatılan suyu tuz ve pirinç eklenerek pişmeye bırakılır. Pirinçler tam pişmeden ateşten alınıp süzülür. Diğer yanda margarin tavada eritilerek hazırlanır. Süzülen pilav bir tencereye alınarak kısık ateşin üzerine konulur. Erimiş yağ pilavın üzerine dökülerek karıştırılır. Tencerenin ağzına temiz bir kâğıt yerleştirerek kapağı kapatılır. Dinlendirerek iyice pişmesi sağlanır. Not: Süzme pilavın dinlendirilmesi genelde köz üzerinde yapılır. Bu nedenle yapılması zordur. Daha çok düğünlerde yapılır. Evlerde kavurarak hazırlanır. Hangi yöntemle hazırlanırsa hazırlansın pilav servis edilirken üzerine ekşili konulur.

Bozbaş

2 su bardağı lepe
250 gr kemiksiz et

1 yemek kaşığı margarin

1 kahve kaşığı sarıkök

3 ortaboy patates

1 ortaboy soğan

İnce ince kıyılmış soğan ve yağ tencerede kavrulur. Su eklenir. Daha sonra kuşbaşından büyük parça etler, lepe, 5-6 parçaya bölünmüş patates suya ilave edilir. Kaynatıp patatesi, eti pişince sarıkökü, tuzu eklenerek ateşten alınır.

Patlıcan Reçeli

10 küçük patlıcan
1 kg şeker

1 limon

250 gr sönmemiş kireç

250 gr zey

2 lt su

Tabakta Patlıcan bir gece önceden sönmemiş kireç suyuna yatırılır. Ertesi gün kireçli sudan alınır. Birkaç yerinden delinerek zey konmuş suda kaynatılır. Tam pişmeden alınır. Sonra süzgece konularak biraz soğutulur. Soğutulan patlıcanlar ele alınarak hafifçe sıkılır ve siyah suyu çıkarılır. Diğer tarafta şekerle su kaynatılır. Sıkılan patlıcanlar şekerli suya atılır. Limon suyu sıkılıp bir süre kaynatılır. Patlıcanlar şeffaflaşınca tırnak üzerine bir damla şurup dökülür, akmazsa ateşten alınır. Sıcak sıcak kavanozlara doldurulur.

Taş Köfte

500 gr kemiksiz et
1 çay kaşığı sarıkök

1 tatlı kaşığı salça
1 yemek kaşığı ayçiçeği yağı

1 çay kaşığı karabiber

3–4 dal maydanoz

1 çay bardağı lepe

1 çay bardağı pirinç

1 yumurta

1 orta boy patates

1 yemek kaşığı margarin

Et dövme taşında tokmakla dövülür. (Kıyma olarak da kullanılabilir.) Et iyice dövüldükten sonra salça ayçiçeği yağı, ince ince kıyılmış maydanoz, lepe, pirinç ete karıştırılıp yoğrulur. Yoğrulmuş etin üzerine sarı kök, karabiber serpilip yumurta kırıldıktan sonra tekrar yoğrulur. (Köftelerin pişerken dağılmaması için iyice yoğrulması gerekir.) Yoğrulduktan sonra et avuç içinde yuvarlanarak orta boy bir patates büyüklüğünde köfteler hazırlanır. Diğer yanda margarinle ince kıyılmış soğan kavrulur. Salça, su eklenip suyun kaynaması beklenir. Su kaynayınca köfteler suya ilave edilip beş dakika kadar kaynatılır. Sonra patatesler 5–6 parçaya bölünerek yemege eklenir. Tuzu da eklenip bir süre daha kaynatılır. Patatesler pişince ateşten alınır.

Katık Aşi

1 Su bardağı pirinç ve lepe
1 Demet kazayağı

1 Demet maydanoz

1 Demet dereotu

1/2 Demet salmanca

1 Su bardağı et suyu

2 su bardağı su

Yeteri kadar tuz

1 Kg. yoğurt

Tencereye su, lepe/lapa, pirinç kurutularak ateş üzerine alınır. Kaynayınca kazayağı, salmanca, dereotu, maydanoz sırasıyla küçük küçük doğranarak ilave edilir. Sebzeler piştikten sonra tuz eklenir. Ateşten alınır. Ateşten alınan karışım buzdolabında veya soğuk bir yerde soğumaya bırakılır. Diğer tarafta yoğurt iyice çarpılır. Soğuyan karışım porselen bir kasede yoğurt ve soğumuş et suyu ile karıştırılır. Tuzu eklenir. (Fazla karıştırılmaz; çünkü sebzelerin rengi yoğurda çıkabilir.) Katı olmuşsa su ilave edilir. Not: Kazayağı ve salmancanın her mevsim bulunmaması ayrıca mevsiminde bulunsa bile toplanmasının zor olması nedeniyle bunların yerine ıspanak kullanılmaktadır.

Etli Sarma

500 gr et (kıyma)
1 çay kaşığı sarıkök

1,5 yemek kaşığı salça

1 yemek kaşığı Ayçiçeği

4 dal dereotu

4 dal maydonoz

½ kuru soğan

½ kg salamura yaprak

½ su bardağı lepe

1 su bardağı pirinç

Tuz

1 yemek kaşığı karabiber


Sosu için:

½ kg yoğurt

2 diş sarımsak

Öncelikle lepe ve su bir tencerede kaynatılarak pişirilir. Dereotu, maydonoz, soğan ince ince kıyılır. Bunlar kıyıldıktan sonra kıyma, ayçiçeği, soğan, dereotu, maydonoz haşlanmış lepe, pirinç, karabiber karıştırılıp yoğrularak iç hazırlanır. Salamura yapraklar haşlandıktan sonra tek tek açılır. İç konarak sarılır. Sarılan dolmalar tencereye dizilerek sarıkök, tuz, salça, margarin ve sarmaların üstünü kapatacak şekilde su konarak ateş üzerine alınır. Pişince sarımsak yoğurt yapılır. Üzerine dökülerek servis edilir.