Όταν η Ρόδος από το 1920 είχε δρομολογημένα υδροπλάνα!

Ο σταθμός του Μανδρακίου, τα δρομολόγια και οι ελπίδες που επιστρέφουν

Αν η Ρόδος είχε σήμερα όσα είχε κάποτε, δεν θα χρειαζόταν, τηρουμένων των εποχών, τίποτα άλλο! «Δοσμένο» που θα έλεγε και η Μαλβίνα!

Σήμερα που βρισκόμαστε ένα βήμα πριν τις αδειοδοτήσεις και τη λειτουργία υδροπλάνων που θα συνδέουν γρήγορα και εύκολα τις δικές μας οδούς που είναι οι θάλασσες, θα θυμηθούμε τι συνέβαινε όταν ο σταθμός των υδροπλάνων στη Ρόδο ήταν στο Μανδράκι από το 1920, ο Ντε Βέκκι είχε το δικό του και η πιο γνωστή φωτογραφία ήταν αυτή με το υδροπλάνο στην ακτή, μπροστά από το ξενοδοχείο των Ρόδων.

Ο Στάμος Παπασταματίου, για μία ακόμα φορά ανατρέχοντας στα Ιταλικά αρχεία και τα διεθνή περιοδικά, καταθέτει πολύτιμες πληροφορίες οι οποίες μαζί με τις φωτογραφίες του, αποτελούν ντοκουμέντα και αφορμές για προβληματισμούς.

Την εποχή του Μεσοπολέμου (1914-1940) η αεροπορία επεκτάθηκε ευρύτατα. Η Δωδεκάνησος από τότε που άρχισαν να χρησιμοποιούνται ευρέως τα αεροπλάνα είχε τόσο αεροδρόμια όσο και υδατοδρόμια. Και στην περιοχή μας προηγήθηκαν τα υδροπλάνα, τα οποία κυριαρχούσαν την περίοδο 1920-1945.

Ειδικότερα, στη Ρόδο λειτουργούσε το υδατοδρόμιο Μανδρακίου, ενώ υδατοδρόμιο λειτουργούσε επίσης στο Καστελόριζο και στη Λέρο που ήταν από τα μεγαλύτερα στη Μεσόγειο και πιο οργανωμένα.

Την ίδια περίοδο λοιπόν λειτουργούσε στη Ρόδο:

το αεροδρόμιο Μαριτσών, που ονομαζόταν G. Parvis, στη μνήμη του πρώτου Ιταλού αεροπόρου που έπεσε από ατύχημα στη θάλασσα του Αιγαίου. Κωδικός του αεροδρομίου την περίοδο του πολέμου 806.
το αεροδρόμιο Γαδουρά (κωδικός 806)
το αεροδρόμιο Κατταβιάς (κωδικός 805)
το αεροδρόμιο Αντιμάχειας στην Κω (κωδικός 804)
και το αεροδρόμιο Καρπάθου (κωδικός 807).

Τώρα τι έχει η Ρόδος;
Έχει ένα αεροδρόμιο, άντε ενάμισι, λόγω Μαριτσών το οποίο είναι σε χρήση από την Πολεμική Αεροπορία.

Αεροφωτογραφία του Υδατοδρομίου του Μανδρακίου με τα σταθμευμένα υδροπλάνα

Πολλές αεροπορικές εταιρείες άρχισαν τη λειτουργία τους εκείνη την περίοδο: Air France, Lufthansa, K.L.M και άλλες. Οι πρώτες εταιρείες αντί για αεροπλάνα χρησιμοποιούσαν αερόπλοια. Μετά την καταστροφή του Χίντενμπουργκ, σταμάτησαν τα αερόπλοια και κυριάρχησαν τα υδροπλάνα τα οποία κυκλοφορούσαν ταυτόχρονα.

Τα υδροπλάνα κυριάρχησαν διότι μπορούσαν να επιχειρήσουν σε κάθε επιφάνεια καθαρού, ήρεμου νερού. Την ίδια περίοδο είχαν ξεκινήσει δυναμικά και τα αεροπλάνα, αλλά δεν υπήρχαν οργανωμένες πίστες. Η χρήση υδροπλάνου ήταν ευκολότερη.

Το υδατοδρόμιο Μανδρακίου
Η επίσημη ονομασία του ήταν Mandraki (a.k.a Rhodes harbor, Rhodos (36 26 57 N- 28 13 33 E). Επρόκειτο για σταθμό υδροπλάνων στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού. Υπήρξε από την προπολεμική περίοδο και συγκεκριμένα από το 1920 και χρησιμοποιήθηκε και από πολιτικά και από πολεμικά υδροπλάνα.

Οι Ιταλοί χρησιμοποίησαν το Μανδράκι ως μόνιμη βάση πολιτικών και κατά τη διάρκεια του πολέμου πολεμικών υδροπλάνων (έρευνας, διάσωσης και δίωξης) μέχρι τις 8 Σεπτεμβρίου 1943. Την επόμενη περίοδο και έως το 1945 χρησιμοποιήθηκε, όχι σε μόνιμη βάση, από τη «Luftwaffe» (Γερμανική Πολεμική Αεροπορία).

Τα υδροπλάνα έρευνας και διάσωσης που βρίσκονταν στο Μανδράκι έφεραν το σήμα του Ερυθρού Σταυρού, είχαν γιατρό και ιατρικό εξοπλισμό και η δράση τους ήταν σημαντική, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του πολέμου. Για παράδειγμα, στο ναυάγιο του «Φιούμε», έξω από τη Σύμη, υδροπλάνα πήγαν για τη διάσωση.

Τα υδροπλάνα έδεναν σε πλήθος πλωτών αγκυροβολίων που υπήρχαν μέσα στο λιμάνι. Οι επιβάτες έβγαιναν στη στεριά, με λάντζες. Το λιμάνι Μανδρακίου, ήταν εξοπλισμένο με τρεις αεροπορικούς προβολείς για να διευκολύνονται οι νυχτερινές επιχειρήσεις. Υπήρχαν επίσης ως εξοπλισμός, δεξαμενές καυσίμων, αλλά και ένα μικρό υπόστεγο.

Ο σταθμός ήταν εξοπλισμένος επιπλέον με τρεις γερανούς. Το προσωπικό που χρησίμευε για τη συντήρηση και τη λειτουργία, διανυκτέρευε στην πόλη. Κατά τη διάρκεια του πολέμου είχε τέσσερα έως οκτώ αντιαεροπορικά πολυβόλα και πολυάριθμα ελαφρότερα αντιαεροπορικά πυροβόλα, γύρω από το λιμάνι. Δυστυχήματα δεν σημειώθηκαν εκτός από την 28η Ιουλίου 1944 όπου ένα Do 24Τ-3 προσέκρουσε την ώρα που προσνηωνόταν.

Το προσωπικό υδροπλάνο τύπου CANT Z 506 του De Vecchi με Νηολόγιο I-VACI

Οι εταιρείες που χρησιμοποιούσαν υδροπλάνα ήταν οι εξής:
Η Α.Ε.Ι (Aero Espresso Italiana) με το δρομολόγιο: Μπρίντιζι-Αθήνα-Σύρος –Ρόδος, και επιστροφή

Μπρίντιζι-Πάτρα-Αθήνα-Σύρος-Ρόδος
Και Ρόδος-Αθήνα-Μπρίντιζι-Βενετία.

Από το 1933 η εταιρεία συγχωνεύτηκε και μετονομάστηκε σε S.A.M.

Η εταιρεία χρησιμοποιούσε υδροπλάνα τύπου: Dornier Do J Wal, Cant 22, S55 και S59 B15 και S66

Το 1937 ξεκίνησε τη λειτουργία της η ALA LITTORIA (η σημερινή Al Italia) με δρομολόγιο το Τεργέστη-Ρόδος-Χάιφα και Μπρίντιζι-Αθήνα-Ρόδος-Χάιφα, τρεις φορές την εβδομάδα, λόγω της στόχευσης των Ιταλών να διεισδύσουν στη Μέση Ανατολή.

Υδροπλάνο CANT 506se, έρευνας και διάσωσης με σήματα του Ερυθρού Σταυρού, στο υδατοδρόμιο Μανδρακίου

Τα υδροπλάνα μετέφεραν επιβάτες και αλληλογραφία, και ήταν 12 θέσεων, 18 ή 24 θέσεων. Τα πολιτικά αεροπλάνα ήταν αυτά που εκτελούσαν τα τακτικά δρομολόγια.

Το 1932 χρησιμοποιούσε το λιμάνι του Μανδρακίου η Imperial Airways (σημερινή British Airways) η οποία έκανε το δρομολόγιο Λονδίνο (στις 18:00 η ώρα του Σαββάτου) μέσω Παρισιού-Μπρίντιζι-Αθήνας, έφτανε στη Ρόδο στις 11:00 της Τρίτης (με διανυκτερεύσεις) και τελικό προορισμό το Karachi της Ινδίας όπου έφτανε το απόγευμα της Παρασκευής.

Μία εβδομάδα στον αέρα, για το λεγόμενο αυτοκρατορικό δρομολόγιο. Οι διανυκτερεύσεις στη Ρόδο γίνονταν στο ξενοδοχείο των Ρόδων όπου μετέφερε τους επιβάτες μικρό λεωφορείο από το Μανδράκι.

Το Μανδράκι, επελέγη λόγω των ήρεμων νερών του συνήθως αφού τα υδροπλάνα πετάνε στον αέρα, αλλά απογειώνονται από το νερό και προσγειώνονται στο νερό.

Εκτός από τα τακτικά δρομολόγια υπήρχαν και έκτακτα που έκαναν το Ρόδος-Λέρος ή έκαναν το Ρόδος-Σύμη, Ρόδος-Πάτμος, και Ρόδος-Κάλυμνος.

Η αδειοδότηση των υδατοδρομίων σήμερα βρίσκεται στην τελική φάση και η περιοχή μας είναι από αυτές που θα έχουν το προνόμιο να τα λειτουργήσουν πρώτες. Αναμένουμε.

Υδροπλάνο της AERESPRESSO ΤΥΠΟΥ Dornier Do J Wal Asso Στο Μανδράκι

Υδροπλάνο σταθμευμένο στο Μανδράκι