Πρόκληση και εικονική πραγματικότητα

Μια δεκαεξάχρονη έχει δημιουργήσει σάλο στη Γαλλία με τις αναρτήσεις της στο Instagram, όπου δηλώνει ότι σιχαίνεται τις θρησκείες και ειδικότερα το Ισλάμ. Η γλώσσα της είναι προκλητική και πέραν κάθε αμφιβολίας βλάσφημη, γεγονός που δεν αρνείται ούτε η ίδια.

Το σκηνικό: η Βιλφοντέν των 19.000 κατοίκων, έξω από τη Λιόν, ένα χωριό όπου το ’70 χτίστηκαν, δορυφορικά, μεγάλα οικιστικά συγκροτήματα, σχηματίζοντας μια από αυτές τις άχαρες, καινούργιες πόλεις χωρίς κέντρο.

Η ιστορία: Η δεκαεξάχρονη Μιλά γράφει στο Instagram ότι της αρέσουν τα κορίτσια και πως οι άνδρες Αραβες δεν είναι του γούστου της. Δέχεται χυδαίες φραστικές επιθέσεις και ανταπαντά με ένα βίντεο όπου δηλώνει δημόσια πως απεχθάνεται τις θρησκείες, το Κοράνι είναι γεμάτο μίσος, ότι βάζει κωλοδάχτυλο στον θεό του (sic). Ακολούθως δέχεται κατακλυσμό ύβρεων και απειλών για τη ζωή της, γεγονός που την αναγκάζει να φύγει, για την ασφάλειά της, από την πόλη και να φοιτήσει σε άλλο σχολείο.

Το περιστατικό έχει ξεσηκώσει τεράστια συζήτηση στη Γαλλία -το κατ’ εξοχήν κοσμικό κράτος της Ευρώπης- πάνω στο θέμα της βλασφημίας των θρησκειών και της ελευθερίας της έκφρασης, διχάζοντας την κοινή γνώμη σε όλο το πολιτικό φάσμα. Κάτι που μοιάζει, ωστόσο, να διαφεύγει και πάντως δεν τίθεται σε αυτή τη συζήτηση είναι ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τα συγκεχυμένα όρια ανάμεσα στην πραγματική και την εικονική πραγματικότητα, από όπου έχει προκύψει ένας υβριδικός, ασαφής χώρος μεταξύ δημόσιας και ιδιωτικής σφαίρας με νέα ήθη.

Η Γαλλίδα έφηβη συμπεριφέρθηκε ακραία αλλά μέσα στο πνεύμα αυτών των νέων ηθών που έχουν νομιμοποιηθεί στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Καθημερινά, σε αυτές, εκστομίζονται κουβέντες από χείλη έγκριτων ενηλίκων που ξεπερνούν τα όρια της ευπρέπειας και δεν θα λέγονταν ποτέ από τα ίδια πρόσωπα σε άλλο πλαίσιο, πέραν του διαδικτυακού κόσμου. Σαν οι συγκεκριμένες πλατφόρμες να δίνουν την ψευδαίσθηση ενός απυρόβλητου, σαν εκεί να γίνονται επιτρεπτά ένα ύφος και μια γλώσσα που στη διά ζώσης επικοινωνία θα ήταν αδιανόητα.

Εάν τόσοι σοφοί και περισπούδαστοι μπορούν να δίνουν ρεσιτάλ τζάμπα μαγκιάς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εκμεταλλευόμενοι την ασάφεια μεταξύ εικονικού και πραγματικού, ιδιωτικού και δημόσιου βίου, γιατί να μην μπορεί και μια παρορμητική έφηβη να πει και αυτή κάτι ρητορικό, για να στρέψει την προσοχή επάνω της;

Η περίπτωση της Μιλά έρχεται να μας προβληματίσει λιγότερο για το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και περισσότερο για τη σχέση μας με τον εικονικό κόσμο και την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να ενεργούμε κάπου ανάμεσα στο πραγματικό και το εικονικό, να μας επιτρέπεται να εννοούμε και να μην εννοούμε ακριβώς αυτό που λέμε, να έχουμε και να μην έχουμε ευθύνη των λόγων μας. Η Μιλά πληρώνει σήμερα αυτή τη σύγχυση με την απειλούμενη ζωή της.

*καλλιτέχνις, ακτιβίστρια