Tạo môi trường thuận lợi cho các nhà làm phim trong việc khai thác hiệu quả bối cảnh
by Lê Đào(HNMCT) - Việc điện ảnh khai thác danh lam, thắng cảnh, di sản của đất nước đang góp phần quảng bá rộng rãi hình ảnh Việt Nam ra thế giới, đóng góp không nhỏ vào sự phát triển du lịch. Tuy nhiên, để tạo ra một môi trường thuận lợi hơn nữa cho các nhà làm phim trong việc khai thác hiệu quả bối cảnh, vẫn còn rất nhiều vấn đề cần bàn thảo để tìm hướng giải quyết. Hànộimới Cuối tuần xin trích đăng một số ý kiến về chủ đề này.
TS.NSƯT Nguyễn Thị Thu Hà, Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh:
Phải có chính sách đầu tư phù hợp
Điện ảnh Việt Nam có bước tiến đáng kể trong thời gian qua, đóng góp không nhỏ vào xây dựng và phát triển đất nước, đặc biệt là ở khía cạnh quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới.
Thực tế đã chứng minh sự quảng bá một địa danh thông qua điện ảnh luôn đem lại hiệu quả bất ngờ. Trên thế giới đã xuất hiện nhiều điểm du lịch nổi tiếng sau khi nơi đó được chọn để quay phim. Nhiều bộ phim nước ngoài được quay tại nước ta đã khiến khán giả thế giới sửng sốt về hình ảnh tuyệt đẹp của đất nước và con người Việt Nam. Bên cạnh đó, nhiều tác phẩm điện ảnh Việt Nam đạt được hiệu quả quảng bá ấn tượng, đặc biệt là những bộ phim được chọn chiếu tại các liên hoan phim quốc tế, mang về những giải thưởng xuất sắc. Đáng kể trong số đó là phim được sản xuất trong những năm gần đây, như Cuộc đời của Yến, Cha cõng con, Đảo của dân ngụ cư, Song Lang, Đập cánh giữa không trung...
Trong các kỳ Liên hoan phim quốc tế Hà Nội gần đây, các cuộc triển lãm điện ảnh được xây dựng theo chủ đề nhằm giới thiệu và quảng bá đến bạn bè quốc tế hình ảnh đất nước Việt Nam - bối cảnh tiềm năng đối với các nhà làm phim trên thế giới.
Việt Nam có nền văn hóa lâu đời, được thiên nhiên ưu đãi với nhiều danh lam thắng cảnh đặc biệt. Có một số nơi được xếp hạng kỳ quan thiên nhiên thế giới, có những bãi biển được đánh giá đẹp nhất hành tinh... Đó là yếu tố vô cùng thuận lợi để các nhà làm phim chọn bối cảnh, khai thác thế mạnh riêng trong tác phẩm của mình.
Có thể khẳng định rằng, việc thúc đẩy sự phát triển của điện ảnh trong nước với những tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao chính là một kênh quảng bá thường xuyên và quan trọng cho hình ảnh đất nước và con người Việt Nam tới bạn bè quốc tế. Để gia tăng các giá trị văn hóa Việt thông qua bối cảnh, đòi hỏi các ê kíp làm phim phải am hiểu và trân trọng giá trị văn hóa truyền thống.
Hiện nay, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang tham mưu xây dựng Luật Điện ảnh sửa đổi, trong đó có những điều khoản liên quan đến việc tạo ưu đãi cho doanh nghiệp, các nhà sản xuất phim thực hiện cảnh quay tại Việt Nam, nhằm thu hút nhiều hơn nữa những đoàn làm phim quốc tế đến nước ta. Vì vậy, nhận thức tốt về tầm quan trọng của điện ảnh trong việc quảng bá hình ảnh đất nước cũng như những lợi ích kinh tế mà công nghiệp điện ảnh đem lại sẽ giúp chúng ta có được chính sách phù hợp, những khoản đầu tư xứng đáng để thực hiện chiến lược phát triển điện ảnh quốc gia.
Đạo diễn Đinh Tuấn Vũ:
Phải xác định được tầm quan trọng của bối cảnh
Bối cảnh chính là một trong những thành tố quan trọng nhất trong việc tạo nên một bộ phim điện ảnh đúng nghĩa. Tôi nghĩ trong tình hình phát triển điện ảnh hiện nay, điều này càng cần được khẳng định một cách rõ ràng hơn bao giờ hết bởi điện ảnh Việt Nam đang phát triển một cách chóng mặt về số lượng phim được sản xuất mỗi năm và số lượng nhà đầu tư, nhà sản xuất phim mới tham gia vào lĩnh vực này cũng tăng khá nhanh.
Tuy vậy, rất ít phim và rất ít nhà sản xuất xác định được đúng đắn tầm quan trọng của bối cảnh. Họ thường lược bỏ hoặc giảm tối đa số tiền đầu tư cho thiết kế mỹ thuật, quan tâm quá nhiều tới diễn viên và phần nào đó là phục trang. Điều này khiến nhiều bộ phim có bối cảnh yếu, góc máy nghèo nàn, sự di chuyển của diễn viên trong mỗi khuôn hình cũng bộc lộ hạn chế.
Rõ ràng, bối cảnh không đơn thuần chỉ là một địa điểm để chúng ta thực hiện cảnh quay, mà nó chính là tiền đề để có được những cảnh quay đậm chất điện ảnh. Một cảnh phim có được nhiều lớp cảnh hay không, điều đó phụ thuộc rất lớn vào nhận thức của nhà làm phim về vấn đề này.
Với những bộ phim có yêu cầu đặc biệt về thời gian (như phim chiến tranh, phim cổ trang) hoặc về không gian (như phim khoa học viễn tưởng, phim fantasy - kỳ ảo) thì bối cảnh chính là thứ quan trọng nhất để tạo nên cái nhìn tổng quát của khán giả về bộ phim đó. Và, có thể nói, đó cũng chính là chìa khóa để đạo diễn, quay phim cùng họa sĩ tìm ra cách kể câu chuyện của mình một cách hợp lý nhất, sống động nhất. Bởi vậy, tôi rất mong các nhà sản xuất phim hiểu đúng về tầm quan trọng của công đoạn này, từ đó có sự đầu tư xứng đáng.
Nhà thiết kế mỹ thuật Đào Ngọc Hùng:
Cần xây dựng hệ thống dữ liệu bối cảnh
Công đoạn tìm kiếm bối cảnh ở Việt Nam hiện nay đang được triển khai ở giai đoạn tiền kỳ (pre-production) và người trực tiếp thực hiện việc này là họa sĩ và chủ nhiệm phim.
Điều khó khăn nhất của công đoạn này nằm ở việc trao đổi thông tin, làm sao phải chuyển đổi những thứ mang tính tưởng tượng, được mô tả bằng văn bản (kịch bản), thành hình ảnh cụ thể, để người trực tiếp triển khai nắm bắt được thông tin một cách chính xác nhất.
Để giải quyết vấn đề này, trước mỗi dự án tôi thường tìm kiếm thông tin về tất cả những gì tôi muốn, song việc này mất khá nhiều thời gian. Nguyên nhân là bởi chúng ta không có kho dữ liệu tổng hợp về bối cảnh, thiếu thông tin mang tính xác thực cao để mang đến cái nhìn tổng quan cho người làm. Bởi vậy, tôi đề xuất hình thành một nguồn dữ liệu của Việt Nam, bao gồm hình ảnh được lấy từ hệ thống dữ liệu phim của nước ta, thông tin thực tế (hình ảnh, địa chỉ, vị trí địa lý, thông tin liên quan, bài viết của chuyên gia, nhà nghiên cứu về khu vực...) được tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau; kêu gọi người làm nghề đóng góp hình ảnh.
Nguồn dữ liệu được hình thành một cách bài bản sẽ giúp ích cho việc tìm kiếm bối cảnh, giúp đạo diễn và biên kịch hình dung cụ thể về nơi xảy ra câu chuyện, giúp cho việc trao đổi thông tin trong ê kíp cũng như công tác khảo sát thuận lợi hơn, rút ngắn thời gian tìm kiếm, tiết kiệm chi phí...