درباره ی دارو های اعصاب

دارو های روان پزشکی:

چند پرسش و پاسخ

دکتر حمید یوسفی

روان پزشک

انواع دارو های اعصاب کدام ها هستند؟

درمان های دارویی بخش مهم درمان های روان پزشکی هستند. اگر چه علت بیماری های اعصاب و روان پیچیده و غالبا نامشخص است، ثابت شده که بسیاری از این بیماری ها با درمان دارویی زیر نظر روان پزشک بهبودی قابل توجه ای پیدا می کنند.

داروهای اعصاب شامل دارو های ضد افسردگی ، ضد اضطراب، ضد سایکوز، دارو های تعدیل کننده ی خلق و چند گروه متفرقه ی دیگر است.

داروهای روان پزشکی چه تاثیری دارند؟

تحقیقات نشان داده که دارو ها با تاثیر بر ترکیبات عصبی مغزی باعث تغییرات در حالت های روانی مانند اضطراب، خلق یا تحریک پذیری و افکار شخص می شود.البته نکته ی اصلی در همه ی درمان های دارویی این است که تجویز دارو فقط با نظر پزشک و پیگیری او انجام گیرد چرا که پزشک هم به اختلالات روان پزشکی آگاهی دارد و هم به تاثیر و عوارض دارو ها مسلط است.

دارو های اعصاب بعد از چه مدت اثر می کنند؟

مشکلی که معمولا در مصرف دارو های اعصاب مشاهده می شود همین است، که مراجعین انتظار دارند پس از ۳ یا ۴ روز دارو ها اثر کرده و حالت های اضطرابی و خلقی شان بهتر شود. در حالی که معمولا تاثیر دارو های اعصاب پس از چند هفته گاهی ۴ تا ۶ هفته آغاز می شود. البته بتدریج از همان ابتدا سطح اضطراب کم شده و خواب و اشتها رو به بهبودی می گذارد اما حتما لازم است مدت درمان بر اساس تجویز پزشک کامل شود تا نتیجه ی مطلوب به دست آید.

دارو های اعصاب تا کی باید مصرف شوند؟

براساس نوع اختلال، سابقه ی قبلی و شدت آن و نیز سابقه ی فامیلی مدت درمان دارویی فرق می کند. به طور مثال اولین دوره ی افسردگی نیاز به حداقل ۶ تا ۹ ماه دارو درمانی دارد.

در صورت تکرار افسردگی نیاز به طولانی شدن دوره ی درمان است، در اختلالات خلقی و اختلالات شدید چه بسا طول درمان بیشتر باشد.

آیا این دارو ها اعتیاد آورند؟

اگر دارو های اعصاب زیر نظر پزشک تجویز شود و درمان مناسب صورت بگیرد، دارو های اعصاب هیچ اعتیادی به بار نمی آورند چرا که در دوز معینی تاثیر می گذارند و بر خلاف مواد اعتیاد آور نیاز به افرایش مرتب مقدار دارو ندارند. البته همه ی این درمان ها در طول زمان و با صلاح دید پزشک ممکن است به تغییر نوع و دوز محتاج باشند.

نکته ای که در این جا وجود دارد همین است، که دارو های اعصاب با تجویز پزشک اعتیاد آور نیستند و پس از دوره ی درمان به تدریج دوز دارو ها کم و قطع می شود.

اما ماهیت بیشتر اختلالات روانی عود کننده هستند به همین دلیل ممکن است پس از یک دوره درمان، دوباره عود کند و نیاز به درمان دارویی داشته باشد، این وضعیت باعث تداوم درمان دارویی می شود و ربطی به اعتیاد ندارد.

چرا بیمارانی که دارو های اعصاب مصرف می کنند گاهی تا سال ها نیاز به این دارو ها دارند؟ مگر اسم این مساله اعتیاد نیست؟

باور نادرستی که غالبا از سوی افراد ابراز می شود همین است، که ما بیمارانی می شناسیم که سال هاست دارو مصرف می کنند و قادر به قطع دارو نیستند.

در دوره های حاد بیماری داروها به کم شدن و کنترل علایم یاری می رسانند اما چون اکثر اختلالات اعصاب عود کننده هستند، ادامه ی درمان برای پیشگیری از عود لازم است . در برخی از اختلالات دوره ی پیشگیری در حد یک یا دو سال است، و در برخی با توجه به نوع و شدت بیماری نیاز به مدت طولانی تر دارو درمانی است،

مثالی که گاهی برای بیماران می زنیم آن است، که داروی ضد فشار خون یا دارو های قلبی برای جلو گیری از عود فشار خون یا فعالیت مناسب قلب هستند و هیچ کس نمی گوید که شخص به دارو های فشار خون و قلب معتاد شده، در مورد دارو های اعصاب نیز برای جلوگیری از عود بیماری و امکان زندگی و فعالیت کاری و اجتماعی مطلوب گاهی نیاز به مصرف طولانی مدت دارو البته زیر نظر روان پزشک است.

بعضی افراد با تجویز پزشک دارو مصرف کرده و بهتر شده اند.ما هم می توانیم از آن دارو ها استفاده کنیم؟

متاسفانه در نزد مراجعین یا سطح جامعه مشاهده می شود که افراد با تجویز آشنا و غریبه به مصرف دارو می پردازند چرا که مصرف آن دارو ها حال دیگران را خوب کرده! اشکال مساله این است که اختلالات روان پزشکی مختلف اند ، زمینه ی ایجاد بیماری و نیاز به دارو درمانی نیز بین افراد متفاوت است. پیش بینی تاثیر دارو ها و عوارض آنها در مصرف خود سرانه ی دارویی دشوار است و نگرانی آن است که اختلالات روان پزشکی با مصرف نادرست دارو، دچار تشدید یا مشکلات ناخواسته ای گردد.

کدام دارو ها خطر وابستگی بیشتری دارند؟

این جمله را باید همواره به یاد داشت:

دارو های اعصاب را هرگز سرخود مصرف نکنید.

دلیل آن هم نامشخص بودن تاثیر و عوارض مصرف خود سرانه ی دارو است.

اما برخی دارو ها به دلیل آرام بخشی و حسی که ممکن است در ابتدا خوشایند برداشت شود، امکان اعتیاد بالاتری دارند

از میان این دارو ها

خانواده ی دارو های دیازپامی

مانند آلپرازولام، کلونازپام و خود دیازپام؛

دارو ی زولپیدم که اگر زیر نظر روان پزشک تجویز نشود امکان اعتیاد آوری شدیدی دارد

و دارو ی ترامادول که نوعی ضد درد شبه اپیوییدی یعنی خانواده ی تریاک است، و مصرف آن متاسفانه باعث وابستگی ناخواسته بسیاری از افراد شده است، نیاز به تاکید و احتیاط فراوان دارد.

برخی داروهای اعصاب تجویز شده، به عنوان ضد توهم یا ضد تشنج در اینترنت معرفی شده اند در حالی که بیمار توهم یا تشنج نداشته، پس چرا تجویز شده؟

دارو ها معمولا در گروه های خاصی دسته بندی می شوند اما کاربرد آنها لزوما مربوط به دسته ی دارویی آنها نیست

دارو هایی که در روان پزشکی به کار می روند ممکن است جزو دارو های ضد تشنج باشند اما برای اختلالات افسردگی یا سردرد های عصبی به کار روند و طبیعتا بیماران بدون سابقه ی تشنج نیز از آن دارو ها سود می برند،

دارو هایی نیز که در گروه ضد توهم یا به عبارت درست تر ضد سایکوز ها هستند در دوز های خفیف برای برخی اضطراب ها و افسردگی ها مفید اند بدون آن که بیمار دچار توهم یا هذیان باشد.

قاعده ی کلی که خوب است به آن اشاره شود آن که از منابع اینترنتی یا غیر تخصصی برای اطلاع از ویژگی ها یا عوارض دارو ها استفاده نشود چرا که غالب منابع غیر تخصصی باعث اطلاع رسانی نادرست می شوند و افراد را گیج و گمراه می کنند.

کدام دارو ها برای مصرف بی خطر هستند؟

هیچ دارو ی بی خطری وجود ندارد

از پزشک معالج خود برای مصرف دارو کمک بگیرید.

می خواهم به جای دارو های اعصاب جوشانده ها و داروهای گیاهی مصرف کنم

آیا اشکالی دارد؟

در کنار تجویز پزشک و دارو درمانی معمولا مصرف متعادل جوشانده ها و دارو های گیاهی بی اشکال است، اما به هیچ وجه دارو های گیاهی جایگزین درستی برای درمان دارویی اختلالات روان پزشکی نیستند،

درمان های دارویی که توسط روان پزشکان برای مراجعین تجویز می شود در کار آزمایی های علمی بررسی و تایید شده اند.

بنابراین بیماران با اعتماد به پزشکان معالج خود و مصرف صحیح دارو ها می توانند به نتایج رضایت بخشی برسند.

از پزشکان و روان پزشکان در مصرف دارو های اعصاب یاری بگیرید!