Devletin paraları kimlere gidiyor, nereye harcanıyor?

Türkiye’de bazı müteahhitlerle yapılan kamu-özel işbirliği projelerine milyarlarca liralık ödenekler ayrılırken, 2020 için sadece karayollarındaki projelere ayrılan ödenek TÜBİTAK’a ayrılan ödeneğin iki katından fazla.

Türkiye’de kamuoyu devletin bazı müteahhitlerle ortak yaptığı büyük projelere yönelik devlet garantilerini tartışmaya devam ediyor. Bu konuda devletin söz konusu müteahhitlere verdiği garantilerin karşılanması devletin parasının bu projelere akmasına neden oluyor.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın verilerine göre aralarında İstanbul Havalimanı, Yavuz Sultan Selim ve Osmangazi Köprüsü, Avrasya Tüneli ve şehir hastanelerinin olduğu büyük ölçekli projelere ayrılan ödenek, ülkenin birçok kurumuna ayrılan ödeneğin oldukça üzerinde.

PARA MÜTEAHHİTLERE Mİ GİDİYOR?

DW Türkçe'de yer alan habere göre, Türkiye’de yukarıda adı geçen projeler için müteahhitlerle yapılan sözleşmelerde belli hedefler bulunuyor. Devlet bu hedeflerin tutmaması durumunda müteahhitlerin açığını kapatmayı taahhüt ediyor. İhtiyaç durumları sıklıkla tartışılan bu projeleri vatandaşın yeteri kadar kullanmaması da devletin mali kaynaklarının bu müteahhitlere gitmesine yol açıyor.

Devlet bu ödemeler için bütçe içinde hatırı sayılır bir kaynak ayırıyor. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın verilerine göre, Karayolları Genel Müdürlüğü’ne 2020 için ayrılan cari transfer rakamı 7,9 milyar TL civarında. Benzer büyüklükteki bir ödenek Sağlık Bakanlığı’nın sermaye giderleri için de ayrılıyor.

Kamu-özel işbirliği projelerine yönelik garanti ödemeleri için ayrılan kaynak ülkenin birçok kurumuna ayrılan bütçeleri de geride bırakıyor. Bütçe rakamlarına göre ülkenin bilim kurumu TÜBİTAK’a ayrılan bütçenin tamamı 3,7 milyar TL civarında. Böylelikle 2019 bütçesinden sadece karayollarındaki projelere ayrılan kaynak TÜBİTAK’a ayrılan kaynağın iki katından fazla.

Öte yandan Dünya Bankası’nın ilgili rakamlarına göre Türkiye’de 2019 yılında kamu-özel işbirliği projeleri önceki yıllara göre çok sert düşüş gösterdi.

Türkiye’de 2014-2018 yılları arasında ortalama yıllık 13,5 milyar dolarlık kamu-özel işbirliği projesi gerçekleştirilirken, 2019 yılında sadece 103 milyon dolarlık proje gerçekleştirildi.

Veriler proje adetlerinde de sert düşüşler yaşandığına işaret etti. Buna göre 2014-2018 yılları arasında yıllık ortalama 12 proje gerçekleştirilirken, 2019’da sadece iki kamu-özel işbirliği projesi hayata geçti.