جدائی بریتانیا از اروپا نیمه شب رسمیت مییابد
جدائی بریتانیا از اتحادیۀ اروپا، نیمه شب امشب جمعه ٣١ ژانویه به ساعت اروپای غربی، صورت واقع می یابد. این متارکه هر چند از سه سال و نیم پیش آغاز شده است، اما کشمکش بر سر نزدیک به ٧۵٠ توافقِ انجام گرفته میان ٢٨ پایتخت اروپائی و از جمله لندن نه تنها همچنان ادامه خواهد داشت، بلکه در پارهای موارد در واقع تازه آغاز میشود. اگر هواخواهان سرسخت خروج در ساعت ٢٣ امشب بوقت لندن این جدائی را جشن میگیرند، دولت بریتانیا مراسم ویژه ای تدارک ندیده و بسیاری از بریتانیائیها بی اعتنا، امشب را نیز همانند همۀ شبهای دیگر پشت سر میگذارند. واقعیت اینست که اگر این جدائی در نیمه شب امشب از نظر حقوقی رسمیت مییابد، در عمل رویداد خاصی گذرعادی امور را برهم نمیزند.
تردیدی نیست، ٣١ ژانویۀ ٢٠٢٠ تاریخی نمادین برای بریتانیا و اتحادیۀ اروپا و نیز مناسبات میان آنها خواهد بود. پس از ٤٧ سال زندگی مشترکِ گاه پُرهیاهو، هر یک از این دو با جدائی از دیگری راه خویش را پیش میگیرد.
با این حال، این دو راه، بی تقاطع نیست و اروپا و بریتانیا ناگزیر در آینده نیز فراوان در کنار هم و گاه در برابر هم خواهند ایستاد. بروکسل و لندن، برای تدارک روابط آیندۀ خود، یک دروۀ گذار ١١ ماهه، تا پایان سال جاری میلادی پیش رو دارند. در این دوره، بریتانیا کلیۀ قواعد و احکام اتحادیه اروپا را به اجرا میگذارد، اما دیگر در نهادهای اتحادیه حضور نخواهد داشت و در اخذ تصمیات تازه مشارکت نخواهد کرد.
شاید همین نمادی بودن جدائی امروز دلیل واقعی بی اعتنائی اکثریت بریتانیائیها به این رویداد باشد. تردیدی نیست که سه سال و نیم گفتگویهای پایان ناپذیر با اروپا و به همان اندازه بحران سیاسی داخلی در بریتانیا نیز در این نگرش و رفتار بی اثر نبوده است. شاید بسیاری از آنان گمان می بردند که همه پرسی ٢٣ ژوئن ٢٠١٦ که در آن ۵١٬٨ درصد شهروندان بریتانیائی رای به خروج از اتحادیه اروپا دادند به تنهائی کار را یکسره میکرد و پیوندهای گوناگون این کشور را با اروپا میبرید.
این نگرش، بر پایۀ نظرسنجیها، اندک اندک معکوس شد و به طرفداران باقی ماندن در اتحادیۀ اروپا اکثریت داد. کلیۀ نظرسنجیهائی که در این ماههای آخر انجام گرفته، همه از این تحول حکایت دارد. میانگین ٦ همه پرسی صورت گرفته توسط موسسۀ «وات یو.کی.ثینک» در فاصلۀ ٤ دسامبر سال گذشته و ١٠ ژانویه سال جاری نشان میدهد که ۵٣ درصد افراد مورد پرسش قرار گرفته خواستار ماندن بریتانیا در اتحادیۀ اروپا هستند. این کشور که با آغاز کارزار همه پرسی به دو اردوگاه طرفداران «خروج» و هواخواهان «ماندن» تقسیم شد، اینک فرسوده از این مبارزۀ چهار ساله، تنها در جستجوی پایان دادن به دورهایست که در آن این اختلاف دید به شکافی در زندگی سیاسی و اجتماعی کشور بدل شده است.
گفتگو با شهروندان بریتانیا از این حکایت میکند که آنان خواستار از سرگیری جریان عادی زندگی خویشاند. بی سبب نیست که بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، جمعۀ گذشته هنگام امضای سندِ خروج، تاکید کرد که دولت «مایل است تاریخ جدائی از اروپا، زمان التیام بخشیدن به شکافها، آشتی دادن جوامع گوناگون و نگریستن به کشوری که مشترکاً ارادۀ ساختن آن را داریم باشد».
اروپاستیزان که با کارزاری کارآ خروج بریتانیا از اتحادیۀ اروپا را بدست آوردند، از ماهها پیش برای به صدا درآوردن «ساعت بیگ بن» در راس ساعت ٢٣ امشب به وقت لندن تلاش کردند. این خواست با این حال به سبب هزینۀ گزاف آن به نتیجه نرسید. برج این ساعت در دست تعمیر است و به صدا در آوردن آن نیازمند بودجهای برابر با ۵٨۵٠٠٠ یورو است. پارلمان بریتانیا یادآوری کرد که هر ضربۀ صدای آن ٦٠٠٠٠ یوور هزینه در بر دارد.
این چنین ساعتی که رویدادهای تاریخی بریتانیا همواره با صدای آن به گوش شهروندان لندن رسیده بود، امشب سکوت خواهد کرد. هواخواهان خروج به تصویر ساعتی مجازی بر روی دیوار کاخ نخست وزیری که با شمارش معکوس لحظۀ جدائی را اعلام خواهد کرد، اکتفا خواهند کرد. هواخواهان «حزب برگزیت» به رهبری نایجل فرج یپک نیک بزرگی در میدان پارلمان بر پا کردهاند و در ساعت موعود یازدۀ ضربۀ ضبط شدۀ «بیگ بن» را بر روی بلندگوهای پُرقدرت پخش خواهد کرد. دولت بریتانیا سکۀ یادبودی به مناسبت این روز ضرب کرده که بر روی آن نوشته است «صلح، رونق و دوستی با همۀ ملتها».