Ίμια: 24 χρόνια μετά το χρονικό της κρίσης

Στις 31 Ιανουαρίου 24 χρόνια πριν Ελλάδα και Τουρκία έφτασαν πιο κοντά από ποτέ σε ένοπλη σύρραξη μετά από τα γεγονότα της Κύπρου. H κρίση κορυφώθηκε το πρωί της 31ης Ιανουαρίου, αν και είχε ξεκινήσει αρκετές εβδομάδες νωρίτερα με την προσάραξη τουρκικού πλοίου σε αβαθή ύδατα κοντά στην ανατολική Ίμια. Τα ξημέρωματα εκείνου του πρωινού έγινε γνωστό ότι κατέπεσε ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού που είχε σπεύσει στην περιοχή με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και οι τρεις επιβαίνοντας, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός.

Το χρονικό των γεγονότων

Όλα ξεκίνησαν στις 25 Δεκεμβρίου του 1995 κι ενώ ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου νοσηλευόταν στο Ωνάσειο. Το τουρκικό φορτηγό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσάραξε σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ίμια και εξέπεμψε σήμα κινδύνου. Ο πλοίαρχός του αρνήθηκε βοήθεια από το Λιμενικό, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και ότι οι μόνες αρμόδιες είναι οι αρχές της χώρας του.

Μια ημέρα μετά, το Λιμεναρχείο Καλύμνου ενημέρωσε το υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο σε επικοινωνία με το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, ανέφερε ότι αν δεν παρέμβει ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο θα κινδυνεύσει.

Η κατάσταση άρχισε να παίρνει διαφορετική τροπή στις 27 Δεκεμβρίου όταν το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών ενημέρωσε την ελληνική πρεσβεία ότι, ανεξαρτήτως του ποιος θα αναλάμβανε τη διάσωση του πλοίου, υπήρχε θέμα γενικότερα με την κυριαρχία των βραχονησίδων.

Την επομένη, δύο ελληνικά ρυμουλκά διέσωσαν το τουρκικό φορτηγό πλοίο και το οδήγησαν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Το κλίμα πυροδοτήθηκε ακόμα περισσότερο όταν το πρωί της ίδιας μέρας τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συνετρίβη στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά, αν και με ελληνική βοήθεια, ο τούρκος πιλότος διασώθηκε και παραδόθηξε στις τουρκικές αρχές.

Στη συνέχεια η Άγκυρα προχώρησε σε επίδοση ρηματικής διακοίνωσης στο αντίστοιχο ελληνικό, στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρισμένες στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία.

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε με μεγάλη καθυστέρηση στις 9 Ιανουαρίου του 1996, απορρίπτοντας τη διακοίνωση.

Λίγες ημέρες αργότερα, στις 15 Ιανουαρίου παραιτήθηκε ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, που νοσηλεύεται στο «Ωνάσειο» και την διακυβέρνηση της χώρας ανέλαβε 4 ημέρες μετά ο Κωνσταντίνος Σημίτης που εξελέγη από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ.

Στις 26 Ιανουαρίου, κι ενώ το κλίμα είναι ακόμα τεταμένο, καθώς η Άγκυρα αμφισβητεί την ελληνικότητα των Ιμίων, ο δήμαρχος Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, ύψωσε την ελληνική σημαία σε ένα από τα δύο νησιά, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου, τον ιερέα και δύο κατοίκους του νησιού.

Μια μέρα μετά, ως απάντηση. δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Χουριέτ» από την Σμύρνη μετέβησαν με ελικόπτερο στη Μεγάλη Ίμια, υπέστειλαν την ελληνική σημαία και ύψωσαν την τουρκική. Το όλο εγχείρημα Η βιντεοσκοπήθηκε και προβλήθηκε από το τηλεοπτικό κανάλι της «Χουριέτ».

Οι εξελίξεις μετά από αυτό το περιστατικό ήταν καταιγιστικές και κρίσιμες. Στις 28 Ιανουαρίου το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού «Αντωνίου» κατέβασε την τουρκική σημαία και ύψωσε την ελληνική, ενώ το βράδυ της ίδιας μέρας αποβιβάστηκαν στη Μεγάλη Ίμια, έλληνες βατραχάνθρωποι χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από την άλλη πλευρά και με εντολή για αποκλιμάκωση της έντασης.

Ο νέος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, έστειλε αυστηρό μήνυμα προς την Τουρκία ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να αντιδράσει δυναμικά, ενώ η πρωθυπουργός της γείτονος Τανσού Τσιλέρ ζήτησε διαπραγματεύσεις για το καθεστώς των βραχονησίδων του Αιγαίου.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης με τον αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον, ξεκάθαρισε ότι αν και η Ελλάδα δεν επιδιώκει την ένταση, θα απαντήσει δυναμικά σε οποιαδήποτε πρόκληση.

Στις 31 Ιανουαρίου 1996 κι ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη σύσκεψη στο γραφείο του πρωθυπουργού, στο ΓΕΕΘΑ κατέφθασαν πληροφορίες ότι τούρκοι κομάντος αποβιβάστηκαν στη Μικρή Ίμια, στην οποία δεν υπήρχαν ελληνικές δυνάμεις.

Τα ξημερώματα δόθηκε εντολή να σπεύσει στην περιοχή ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού για να επιβεβαιωθεί η πληροφορία. Λίγη ώρα αργότερα το πλήρωμα του ελικοπτέρου επιβεβαίωσε την πληροφορία, αναφέροντας ότι εντόπισε περίπου 10 τούρκους κομάντος με τουρκική σημαία.

Επιστρέφοντας υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος ο πιλότος του ελικοπτέρου ανέφερε βλάβη και χάθηκε από τα ραντάρ. Όπως διαπιστώθηκε αργότερα το ελικόπτερο κατέπεσε με αποτέλεσμα να σκοτωθούν ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός.

Επίσημα το ελληνικό κράτος απεφάνθη ότι το σκάφος κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου.

Η ένταση αποκλιμακώθηκε με την ιστορική δήλωση του υφυπουργού Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ «No ships, no troops, no table-flags» που ουσιαστικά επιβάλει στις δύο πλευρές παρά την θέληση τους να ισχύσει το προηγούμενο καθεστώς για τις βραχονησίδες. Μέχρι το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου 1996 τα πλοία, οι στρατιώτες και οι σημαίες και των δύο χωρών είχαν αποσυρθεί από τα Ίμια.