Τρανσφοβικά θέματα εξετάσεων στο Τμήμα Ψυχολογίας ΕΚΠΑ: «Ψυχική διαταραχή»

Η κοινότητα Colour Youth των LGBTQ Νέων Αθήνας, καταγγέλλει τρανσοφοβικά θέματα σε εξετάσεις του τμήματος ψυχολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Η κοινότητα Colour Youth των LGBTQ Νέων Αθήνας, καταγγέλλει τρανσφοβικά θέματα σε εξετάσεις του τμήματος ψυχολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στις 23 Ιανουαρίου 2020, πραγματοποιήθηκε εξέταση του μαθήματος «Ψυχοπαθολογία», που είναι από τα υποχρεωτικά μαθήματα για την απόκτηση του πτυχίου. Ανάμεσα στα θέματα περιελαμβάνονταν ερωτήσεις με τρανσφοβικό περιεχόμενο, με απαρχαιωμένους και επιστημονικά λανθασμένους όρους, που «όχι μόνο αναπαράγουν στερεότυπα εις βάρος των τρανς ατόμων, αλλά παράλληλα αποτελούν κακοποιητικό και παθολογιοποιητικό λόγο».

Συγκεκριμένα, oι τρανς ταυτότητες αναφέρονται ως Ψυχιατρική Διαταραχή χρησιμοποιώντας τον όρο «Διαταραχή Ταυτότητας Γένους» βάσει του DSM-IV-TR, το οποίο έχει αναθεωρηθεί από το 2013 και σταμάτησε ευρέως να αποτελεί διαγνωστικό εγχειρίδιο για τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας από το 2015. Επιπλέον, αναφέρεται στα άτομα ως «πάσχοντες» που χρήζουν «παρέμβασης» και «θεραπείας».

Εστιάζοντας σε παρωχημένες θεωρίες και τεχνικές της ψυχαναλυτικής προσέγγισης, αναζητά απάντηση για την αιτιολογία, τη διαμόρφωση της ταυτότητας του «γένους», καθώς και για τα διαγνωστικά κριτήριά της. Συνεχίζοντας το τρανσφοβικό παραλήρημα, σε συγκεκριμένη ερώτηση επιρρίπτει την ευθύνη για την αναποτελεσματικότητα της «παρέμβασης» στο ίδιο το άτομο.

Οι ερωτήσεις βασίστηκαν στο προτεινόμενο σύγγραμμα του μαθήματος και στην εξεταστέα ύλη του, που έχει επιμεληθεί η ίδια η καθηγήτρια. «Αυτό συνεπάγεται ότι δεν πρόκειται για κάποια άτυχη στιγμή και λάθος διατύπωση, μα για μία παγιωμένη άποψη και προσέγγιση της καθηγήτριας για τις τρανς ταυτότητες». Άλλοτε στο σύγγραμμα υπάρχουν πολλές αναφορές σε τρανς άτομα με χρήση λανθασμένων αντωνυμιών (misgendering) και ονόματος (deadnaming). Μεταξύ άλλων αναφέρεται χαρακτηριστικά:: «αν (ο θεραπευτής) θεωρήσει ότι ο πάσχων είναι το αντίθετο από το βιολογικό του φύλο, ο αναλυτής συμμαχεί με τις διεργασίες που αποτελούν τη διαταραχή» (σελ. 614 του συγγράμματος).

Ξεπερασμένες θεωρίες

Αξίζει να σημειωθεί ότι ψυχαναλυτικές θεωρίες και τεχνικές που αναφέρονται στο παρόν σύγγραμμα έχουν σταματήσει να υποστηρίζονται από την Αμερικανική Ψυχαναλυτική Εταιρεία (APsaA), η οποία μάλιστα το 2019 ζήτησε δημόσια συγγνώμη από την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα για τις προηγούμενες στάσεις που παθολογιοποιούσαν τις τρανς ταυτότητες.

Άλλωστε στο σύγχρονο διαγνωστικό εγχειρίδιο DSM-5 της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρίας (APA) δεν αναφέρεται πλέον σε Διαταραχή Ταυτότητας Φύλου, αλλά σε Δυσφορία Φύλου, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας στην Διεθνή Στατιστική Ταξινόμηση Νοσημάτων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας – ICD-11, που εγκρίθηκε το 2018, αποπαθολογιοποιεί πλήρως τις τρανς ταυτότητες, καταργώντας την Διαταραχή Ταυτότητας Φύλου και αφαιρώντας οποιαδήποτε σχετική με τις τρανς ταυτότητες κατηγορία από την λίστα με τις Ψυχιατρικές Διαταραχές.

«Με βάση τα παραπάνω λοιπόν, δεν μπορούμε παρά να αναρωτηθούμε με ποια βάση κατηγοριοποιεί τις τρανς ταυτότητες ως διαταραχές που χρήζουν παρέμβαση και θεραπεία. Οι στάσεις της καθηγήτριας είναι ενάντια στο ρόλο της, τόσο ως επιστήμονα και επαγγελματία ψυχικής υγείας, όσο και σε αυτόν της εκπαιδευτικού», σημειώνει η κοινότητα Colour Youth.

«Ως Colour Youth, Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας, θα θέλαμε να πούμε για ακόμη μία φορά τα προφανή: Οι τρανς ταυτότητες δεν είναι διαταραχή, αλλά αποτελούν κομμάτι της ποικιλομορφίας του φύλου. Το φύλο δεν είναι δυαδικό, ούτε απαραίτητα παγιωμένο και δεν χωράει ημερομηνία «λήξης» της ρευστότητας αυτού. Η αναγνώριση και η εγκυρότητα της τρανς ταυτότητας και των ατόμων αυτών καθαυτών δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση όταν αυτά δεν ανταποκρίνονται στις «παγιωμένες» αντιλήψεις, οι οποίες αποτελούν κατάλοιπα παθολογιοποιητικών πρακτικών. Για παράδειγμα ένα τρανς άτομο που δεν προβαίνει σε οποιαδήποτε διαδικασία φυλομετάβασης δεν είναι λιγότερο τρανς.

»Δείχνουμε την συμπαράστασή μας στα τρανς (και ΛΟΑΤΚΙ+ γενικότερα) άτομα που φοιτούν στο Τμήμα και ιδιαίτερα σε αυτά που υποβλήθηκαν σε αυτή την κακοποιητική διαδικασία. Τέτοιες πρακτικές οδηγούν στον ξεκάθαρο αποκλεισμό των τρανς ατόμων που σπουδάζουν στο Τμήμα, τα οποία καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα στις σπουδες και την υπεράσπιση της ταυτότητάς τους με το να πρέπει να δηλώσουν ότι είναι «διαταραγμένα», ώστε να περάσουν το μάθημα. Αυτό μας κάνει να αναρωτιόμαστε για το γενικότερο κλίμα που υπάρχει απέναντί τους, λόγω τέτοιου είδους προσεγγίσεων.

»Επιπλέον, θεωρούμε αυτονόητο πως η γνώση που λαμβάνουν τα άτομα στα πλαίσια των σπουδών τους οφείλει να συμβαδίζει με τις σύγχρονες εξελίξεις στο πεδίο της επιστήμης της Ψυχολογίας. Για το λόγο αυτό, ζητάμε την αναθεώρηση του εν λόγω συγγράμματος, ώστε να ανταποκρίνεται στα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα (DSM-5, ICD-11)».

Η κοινότητα καλεί το Τμήμα Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ, τα μέλη ΔΕΠ, καθώς και τον Φοιτητικό Σύλλογο να πάρουν επίσημη θέση πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα.