Treuren om de tien van Renesse

Op 10 december 1944, dinsdag 75 jaar geleden, speelde zich een drama af in Renesse. Op die datum hingen de Duitsers tien inwoners van het eiland Schouwen-Duiveland op. De wonden zijn nog steeds niet geheeld bij Will Matsinger-Jonker.

Het gebeurde van 75 jaar geleden is nog steeds realiteit voor Will Matsinger, die nu met haar gezin in het Limburgse Weert woont. In de keuken hangt een portretfoto van haar vader, gemaakt door de Duitsers tijdens zijn ondervraging. De jeugdige Leendert Jonker kijkt uitdrukkingsloos voor zich uit. Hij zou korte tijd daarna door ophanging om het leven komen. Daarnaast hangt een foto van een monument met de namen van hen die in de Tweede Wereldoorlog in Haamstede zijn omgekomen. De naam van haar vader staat ertussen.

Ze kan zich hem niet herinneren. Ze was pas anderhalf toen haar vader vermoord werd. „Mijn oudere broers hebben me later verteld dat ik altijd in mijn ledikantje stond te trappelen van plezier als hij zijn hoofd om de hoek van de deur stak. Op de avond dat hij voorgoed wegging, heeft hij nog speciaal afscheid van mij genomen.”

Leendert Jonker zou samen met vijftiental –onder wie zijn broer en drie Engelse piloten– oversteken naar Noord-Beveland, dat toen al vrij was. Een Engelse commandogroep zou hen bij de dijk ten westen van Zierikzee komen halen.

Een eerste poging mislukte. De volgende avond –donderdag 7 december– kon geen goed contact gemaakt worden met de boot, de BRU 34. Even zag men een licht op de Oosterschelde, maar toen kwam er een Duitse auto over de dijk aanrijden en staakte men het seinen met de zaklamp. Toen men weer begon te seinen, was het licht weg. Om kwart over negen stopten de mannen met seinen en liepen ze naar de dijkwachterswoning, waar de anderen zich verborgen hadden. Waarschijnlijk waren Engelse commando’s, die met een landingsboot naar de dijk gevaren waren, juist op dat moment op de plek aangekomen die ze zojuist verlaten hadden, zo bleek na de oorlog uit een reconstructie.

Vuurgevecht

De Duitsers in Zierikzee waren gealarmeerd. Toen de mannen gedesillusioneerd teruggingen naar huis, stuitten ze op een Duitse patrouille, waarna een vuurgevecht ontstond. Zes mannen wisten te ontsnappen, de anderen werden gevangengenomen.

Op een boerenwagen met een huif werden de tien overgebracht naar Goeree-Overflakkee om berecht te worden. Will Matsinger: „Mijn moeder had er iets van gehoord en stond aan de kant van de weg met mijn broer Leendert. Toen de wagen eraan kwam, holde hij ernaartoe. Mijn moeder riep: „Leendert!” Mijn vader, die ook Leendert heette, hoorde zijn naam en tilde de huif op. Dat was het laatste wat mijn moeder van hem gezien heeft.”

Bunker

In Middelharnis werden de tien standrechtelijk veroordeeld tot de dood door ophanging. Dat zou gebeuren in de omgeving van Renesse. In een donkere bunker bij Slot Haamstede wachtten ze op zondag 10 december 1944 op hun dood. Ds. H. C. Voorneveld van de gereformeerde kerk van Haamstede was bezig met de preek toen hij bericht kreeg dat hij hen in hun laatste uur moest bijstaan. Hij brak de preek abrupt af en ging direct naar hen toe.

De predikant las met de mannen Psalm 23 en Psalm 91, bad met hen en samen zongen ze ”Een vaste burcht is onze God”. De predikant hielp de mannen bij het schrijven van een afscheidswoord. Leendert Jonker schreef: „Geliefde vrouw, Ik groet u voor eeuwig. Kust mijn kinderen, grootouders en allen die mij lief zijn. Vergeef alles wat ik u soms heb aangedaan. Denk aan mij. Je innig geliefde man, Leendert Jonker en vader. Sterke u God.” Niet lang daarna werden de tien opgehangen.

Will Matsinger vond dat briefje toen ze tien was in de slaapkamer van haar moeder. Ze valt stil als ze erover begint. „Ik wist wel dat mijn vader opgehangen was maar het onderwerp was taboe in huis. Ik werd er ineens mee geconfronteerd. Later werd ik me steeds meer bewust hoezeer ik een vader gemist heb.”

Openheid

Ze is blij dat er openheid is ontstaan. „Dat is vooral gekomen door mijn broer Mario, die psychotherapeut is. Hij heeft mijn moeder aan het praten gekregen en heeft een boekje samengesteld met een reconstructie van de gebeurtenissen. In 2016 is er een documentaire over verschenen. Vorig jaar is het boek ”De tien van Renesse”, waarin mijn vader een belangrijke rol speelt, uitgekomen.”

Will Matsinger heeft de bunker gezien. Ze woont regelmatig de 4 meiherdenking in Haamstede bij en gaat dan naar het graf. Ze is blij dat er nu aandacht voor de tien van Renesse is. „We moeten dit niet vergeten. Het mag nooit weer gebeuren. Mijn vader was een held en mijn moeder was een heldin, maar ik had liever een vader gehad dan een held.”