Schotse onafhankelijkheid staat weer helemaal op de agenda

De brexit heeft de roep om een tweede Schots onafhankelijkheidsreferendum nieuw leven ingeblazen. De Conservatieve Partij van de Britse premier Johnson wil hier donderdag echter mee afrekenen.

De Schotse Nationale Partij (SNP) is fervent voorstander van onafhankelijkheid en het houden van een zogeheten ”Indyref2”. De Schotse Conservatieven willen brexit ‘gewoon’ uitvoeren. In het zuidelijke kiesdistrict Dumfries en Galloway heeft kandidaat Alister Jack van de Conservatieven „het stoppen van de onafhankelijkheid” tot inzet van de verkiezingen gemaakt.

De SNP is de grootse partij in Schotland. Van de 59 districten in het land kozen er 35 voor een SNP-parlementslid in Westminster. De Conservatieven hebben 13 zetels, Labour heeft er 7 en de Liberaal-Democraten 4. De verwachting is dat de SNP komende donderdag zetels gaat winnen.

Tegenstemmers

Tijdens het onafhankelijkheidsreferendum in 2014 stemde 55 procent van de Schotten tegen onafhankelijkheid. In het zuiden van Schotland was het aantal tegenstemmers nog een stuk hoger. Volgens SNP-kandidaat Richard Arkless in Dumfries en Galloway is „de dynamiek in het zuiden van Schotland” anders, omdat het een grensregio is en er hier relatief veel Engelsen wonen.

Parlementslid Alister Jack is sinds het aantreden van premier Johnson minister voor Schotland. Hij was de afgelopen twee jaar afgevaardigde voor Dumfries en Galloway. Jacks voorganger als MP was Richard Arkless (SNP). En daarvoor had het kiesdistrict een Labour-vertegenwoordiger. Maar de tijd dat bijna heel Schotland voor Labour stemde, ligt in het verleden.

Het kiesdistrict Dumfries en Galloway is uitgestrekt en nogal landelijk. „Er zijn hier 74.000 kiezers en de gemiddelde leeftijd is 57 jaar”, vertelt Rebecca van het Conservatieve partijbureau in Castle Douglas. „Ik denk dat deze verkiezingen alleen maar over de brexit gaan. Of brexit gebeurt, of dat het wordt stopgezet.”

Bij enkele boerderijen langs de snelweg staan grote borden van Alister Jack met het onderschrift ”To stop indyref 2”. De Conservatieven willen geen tweede onafhankelijkheidsreferendum. „Schotse conservatieven zullen onze kostbare unie nooit opgeven”, schrijft Jack in The Galloway News. Parlementsleden moeten zich weer bezighouden met onderwerpen die belangrijk zijn voor gewone mensen, maar eerst moet de brexit worden uitgevoerd.

SNP’er Arkless stelt dat het brexitreferendum in 2016 duidelijk maakte dat Schotland juist voor onafhankelijkheid moet gaan. Van de Schotten stemde 62 procent tegen de brexit, maar Westminster luistert niet naar de Schotten. „Ik geloof in de soevereiniteit van de Schotse bevolking”, zei hij tijdens een BBC verkiezingsdebat. „We moeten onze eigen toekomst kiezen voordat Boris dat voor ons doet.”

Brexit is niet het enige onderwerp. Het gaat ook over klimaatverandering en de overstap naar duurzame energie. Schotland moet minder afhankelijk worden van zijn olieindustrie. Maar het gaat ook over de wachtlijsten in de gezondheidszorg en de slechte infrastructuur in Dumfries en Galloway. Volgens de Conservatieven is dat de schuld van het SNP-bestuur in Edinburgh. En het gaat over de bevoegdheden van het Schotse parlement na brexit. Bepaalt Westminster of Edinburgh wat er gebeurt met landbouw en visserij? En dan is er nog immigratie. Waar in Engeland de roep klinkt om ongecontroleerde immigratie aan banden te leggen, is er in Schotland juist een grotere behoefte aan immigranten voor de arbeidsmarkt.

Spuugzat

Ondertussen hebben veel gewone Schotten genoeg van de brexitdiscussie. „We zijn het spuugzat”, zegt Peter Robertson, eigenaar van het Townhouse Hotel in Dumfries. Hij stemt Conservatief. „Ik zou Schotland graag onafhankelijk zien, maar niet met de SNP aan het roer. Ik ben een Schot die realist is. Soms kun je het niet alleen af.”

„De rijken worden rijker en de armen worden armer”, vertelt Carolann Cameron. Ze heeft een tweedehandswinkel in Dumfries. „Onafhankelijkheid vind ik minder belangrijk. Sociale zorg, dáár gaat het om. Extreme armoede. Ouderen waar je voor moet zorgen en kwetsbare mensen. We hebben veel drugsverslaafden. Wij krijgen hier vrijwilligers die liever werkloos zijn omdat ze dan meer overhouden dan met baan. Ik stem voor de SNP omdat zij aan de gewone mensen denken.”