Το λίθιο σαν όπλο

Για αρκετά χρόνια η παγκόσμια δραστηριοποίηση για την ανάπτυξη ηλεκτρικών αυτοκινήτων έφερε στην επιφάνεια το λίθιο σαν ένα στρατηγικό μέταλλο. Η ζήτησή του είναι πολύ μεγάλη στην Κίνα, στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ, και η εξασφάλιση του ελέγχου περιοχών με λίθιο διαμορφώνει τη δική του γεωπολιτική, ανάλογη με αυτήν του πετρελαίου.

Η κινεζική εταιρεία Talison Lithium, που ελέγχεται από την επίσης κινεζική εταιρεία Tianqi, εξορύσσει και ελέγχει τα μεγαλύτερα αποθέματα ορυκτού λίθιου στον κόσμο, στη Δυτική Αυστραλία, κοντά στο Περθ. Παράγει το 75% των αναγκών της Κίνας σε λίθιο και σχεδόν το 40% της παγκόσμιας ζήτησης. Μαζί με άλλα ζωτικά ορυκτά της έχει μεταμορφώσει την Αυστραλία σε χώρα στρατηγικής σπουδαιότητας για την Κίνα, παρά τις ανέκαθεν πολύ καλές σχέσεις της με τις ΗΠΑ.

Καθώς η ανάπτυξη ηλεκτρικών αυτοκινήτων αποτελεί προτεραιότητα του κινεζικού προγραμματισμού, η χώρα στράφηκε προς τη Χιλή, άλλη σημαντική χώρα με λίθιο. Εάν ευοδωθεί η συμφωνία της Tianqi με τη Sociedad Quimica Y Minera της Χιλής και αποκτήσει τον έλεγχό της, τότε η γεωπολιτική του λίθιου θα αλλάξει σημαντικά.

Το μεταλλικό λίθιο αποτελεί βασικό συστατικό των μπαταριών λιθίου που χρησιμοποιείται στην κίνηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και βρίσκεται σε πολύ λίγες χώρες. Λ.χ. η μπαταρία του μοντέλου S της Tesla απαιτεί 63 κιλά ανθρακικού άλατος λιθίου, αρκετού για να κινήσει τις μπαταρίες 10.000 κινητών τηλεφώνων. Σε μια πρόσφατη αναφορά της, η τράπεζα Goldman Sachs χαρακτηρίζει το ανθρακικό άλας λιθίου «νέα βενζίνη», συμπληρώνοντας ότι μόνο μια αύξηση κατά 1% στην παραγωγή ηλεκτρικών αυτοκινήτων θα αυξήσει κατά 40% την παγκόσμια παραγωγή λιθίου.

Η Βολιβία θεωρείται η Σαουδική Αραβία του λιθίου και πρόσφατα το Πεκίνο έχει εκδηλώσει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του, με βάση σύγχρονες εκτιμήσεις, για τα αποθέματα λιθίου στη Βολιβία, τα οποία θεωρούνται τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Ηδη από το 2015, μια κινεζική εξορυκτική εταιρεία, η CAMC Engineering Co λειτουργεί ένα μεγάλο εργοστάσιο στη Βολιβία παράγοντας χλωρίδιο του καλίου σαν λίπασμα.

Τον Φεβρουάριο του 2019 η κυβέρνηση Μοράλες υπέγραψε μιαν ακόμη συμφωνία για το λίθιο, με την κινεζική Xinjiang TBEA Group Co Ltd, η οποία μετέχει κατά 49% σε μια κοινοπραξία με την κρατική βολιβιανή εταιρεία, την YLB. Μέχρι στιγμής, η Κίνα κυριαρχεί στο παγκόσμιο παιχνίδι για τον έλεγχο του λιθίου. Αυτό που έχει αρχίσει να γίνεται σαφές είναι ότι οι εντάσεις ανάμεσα στην Κίνα και τις ΗΠΑ θα περιλάβουν και την αντιμετώπιση της κινεζικής επιρροής για τον έλεγχο των αποθεμάτων σε λίθιο. Το πρόσφατο πραξικόπημα στη Βολιβία, που έστειλε τον πρόεδρο Μοράλες στην εξορία, έχει καταφανώς τα δακτυλικά αποτυπώματα των ΗΠΑ. Η ακύρωση της συνάντησης του APEC (Οικονομική Συνεργασία Χωρών Ασίας και Ειρηνικού) μεταξύ του Τραμπ και του Σι Τζινπίνγκ είναι το πρώτο αποτέλεσμα της διαμάχης αυτής.

* ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών