Demans nedir, nasıl anlaşılır? Demans erken tanı özellikleri nelerdir?
Yaşlılarda görülme sıklığı daha fazla olan Demans, ölümle sonuçlanan bir hastalıktır. Sinsi başlayan ancak hızlı ilerleyen demans bugün en sık araştırılan konulardan biri oldu. Peki, demans nedir, nasıl anlaşılır? Demans hastalığının tedavisi mümkün mü?
‘’Kişinin aklının yitirmesi’’ anlamına gelen Demans, cekanın, düşünme yeteneğinin, davranışın ve duygulanım durumunun geri dönmez bir şekilde bozukluğudur. İlk kez 13. Yüzyılda Anadolu’da, Ürgüp-Göreme dolaylarında yaşamış halk hekimi Bartholomeus Anglucus tarafından kullanılan hatalık, sinsi başlar ancak çok hızlı bir şekilde ilerler. Travma sonucu oluşan demans ise birden başladığı gibi ilerleme de gözlemlenmeyebilir.
Demans gelişmiş ülkelerde en sık ölüme neden olan hastalıklar arasında dördüncü sırada yer alıyor. Başlangıç yaşı genellikle 40-60 arasındadır. Kadınlar erkeklere oranla 2-3 misli daha fazla hastalığa yakalanırlar. Hastalık başlangıçtan itibaren 2-5 yıl içinde belirtilerde dalgalanma göstermeksizin belirgin şekilde ilerler.
DEMANS HASTALIĞININ NEDENLERİ
1. Tedavi amacıyla verilen çeşitli ilaçlarla oluşmuş entoksikasyonlar (örn., analjezikler, antikolinerjikler)
2. Metabolik bozukluklar (azotemi, hiponatremi, hipoglisemi)
3. Endokrin hastalıklar (örn: hipotiroidizm)
4. Kronik enfeksiyonlar
5. Konjestif kalp yetmezliği
6. Kronik kardiyak aritmiler
7. Serebrovasküler olaylar
8. Subdural hematom
9. Kronik beyin enfeksiyonu
10. Beyin tümörü
11. Normal basınçlı hidrosefalus
12. Kronik anemi
13. Malign olaylar
14. Hipoksi ile birlikte olan kronik akciğer hastalığı
15. B12 vitamini ve folat eksikliği
16. Kimyasal entoksikasyonlar
17. Alkolizm
ERKEN TANI ÖZELLİKLERİ
Kognitif alanda
Zihinsel yeteneklerde azalma
Düşünce akımının hızında azalma
Düşüncede fakirleşme
Soyut düşünme yetisinin kaybı
Yakın zaman belleğinde azalma
Kaydetme, hatırda tutma, hatırlama zorluğu
Konuları zaman sırasına göre hatırlayamama
Dikkati verme ve devam ettirmede zorluk
Davranış ve duygularının değişimi
Kifliler arası ilişkilerin azalması
Uyarıları yanıtlamada azalma
Stres sırasında entellektüel bütünlüğün bozulması
Emosyonel alanda dengesizlik
Diğer özellikler
Oryantasyon bozulması
Karar yeteneğinin bozulması
DEMANS HASTLIĞININ BELİRTİLERİ
Hastalığı başlangıcı genellikle sinsidir. Hastanın yakınları ve sürekli hekimi hastalığın kesin başlangıcını ortaya koyamazlar. Çoğunlukla hastalığın başlangıcı bir kafa travmasına, araya giren bir enfeksiyon durumuna veya bir ameliyat durumunun ortaya çıkması ile oluşan strese bağlıdır. Oysa dikkatlice alınan bir anmnez genellikle olaydan önce bellek bozukluklarının olduğunu ortaya koyar. Bellek kaybı, gelişmekte olan demansın sessiz ve erken bir özelliğidir. Pratikte, hastalık belirtileri tam yerleşmeden tanı koymak zor olmaktadır.
Hastada görülen erken belirtilerin başında, bellek bozuklukları, inatçılık, egoizm ve eski alışkanlıklara sıkı sıkıya sarılma vardır. Kaidelere uyan, metodlu çalışan bir kişi ileri derecede dağınıklaşır. Her şeyi yerinde ve zamanında yapan, sorumluluktan kaçmaya, üzerine aldığı görevleri yerine getirmemeye başlar. Daha uzun süre çalışan, daha az başarılı olur. Kişinin kendine olan saygısı azalır yaratıcılık gücü kaybolmuştur.