Oι έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα

Η Ελλάδα, με καθυστέρηση πολλών ετών, μπήκε στο «παιχνίδι» της έρευνας για παραγωγή υδρογονανθράκων.

Η Ελλάδα, με καθυστέρηση πολλών ετών, μπήκε στο «παιχνίδι» της έρευνας για παραγωγή υδρογονανθράκων και, όπως συμβαίνει συνήθως, όταν σε έναν κλάδο κάποιος εισέρχεται τελευταίος, εξέρχεται επίσης τελευταίος. Έτσι, παρά το γεγονός ότι σε αρκετές χώρες εγκαταλείπεται η ιδέα της εξάρτησης από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, και στο πλαίσιο της διεθνούς Συμφωνίας του Παρισιού για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής, στην Ελλάδα μόλις τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις προκειμένου η χώρα να «γευτεί» καταρχάς τα δυνητικά πλεονεκτήματα ενδεχόμενων ανακαλύψεων.

Ακόμη και αν η χώρα μας δεν γίνει ποτέ «Eldorado», μια ενδεχόμενη εγχώρια παραγωγή θεωρείται ύψιστης σημασίας για την ενεργειακή μας ασφάλεια. Άλλωστε, η χώρα μας, στην πορεία της προς μια εποχή με κυρίαρχη την πράσινη ενέργεια –δεδομένου του φιλόδοξου για την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)–, το φυσικό αέριο θα χρησιμεύσει ως «μεταβατικό» καύσιμο.

Οι πρωταγωνιστές

Δεν είναι, λοιπόν, διόλου τυχαίο ότι εγχώριες επιχειρήσεις, όπως τα ΕΛ.ΠΕ. και η Energean Oil & Gas, και διεθνείς όμιλοι, όπως η Total, η ExxonMobil, η Repsol και η Edison, έχουν αναλάβει να ερευνήσουν περιοχές στη δυτική Ελλάδα και στην Κρήτη. Από την πλευρά του ελληνικού Δημοσίου, αρμόδια για τη διαχείριση των ερευνών είναι η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ), μια εταιρεία που υπάγεται στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), αλλά λειτουργεί με δικό της προϋπολογισμό και είναι στελεχωμένη με εξειδικευμένους επιστήμονες, οι οποίοι αναλαμβάνουν τις απαιτούμενες μελέτες, διαχειρίζονται τους διαγωνισμούς και ελέγχουν την τήρηση των κανόνων ασφαλείας. Μεταξύ άλλων, η επιχείρηση προωθεί τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες στο εξωτερικό με σκοπό την προσέλκυση επενδύσεων από ξένους ομίλους, μια προσπάθεια η οποία έχει αποδώσει ήδη καρπούς.

Πού γίνονται έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα

Έρευνες για υδρογονάνθρακες διεξάγονται αυτήν τη στιγμή σε επτά μπλοκ (θαλάσσια και χερσαία), συγκεκριμένα στο μπλοκ 2 δυτικά της Κέρκυρας μέχρι τα σύνορα με την Ιταλία (Total - ΕΛ.ΠΕ. - Edison), στο μπλοκ του Πατραϊκού, όπου επίκειται γεώτρηση (ΕΛ.ΠΕ.- Edison), στο μπλοκ του Κατάκολου, με επικείμενη γεώτρηση (Energean Oil & Gas), και στα τέσσερα χερσαία μπλοκ, δηλαδή των Ιωαννίνων (Repsol - Energean Oil & Gas), της Άρτας-Πρέβεζας (ΕΛ.ΠΕ.), της Αιτωλοακαρνανίας (Repsol - Energean Oil & Gas ) και Βορειοδυτικής Πελοποννήσου (ΕΛ.ΠΕ.), όπου εξελίσσονται προοδευτικά οι γεωφυσικές έρευνες από Βορρά προς Νότο. Να σημειωθεί ότι, μετά την πρόσφατη μεταβίβαση του 100% των μετοχών της ιταλικής Edison στην Energean Oil & Gas, η ελληνικών συμφερόντων εταιρεία θα πάρει τον έλεγχο στα μπλοκ 2 και στον Πατραϊκό Κόλπο.

Πού παράγεται πετρέλαιο στην Ελλάδα σήμερα

Σήμερα, οι μόνες περιοχές στις οποίες παράγεται πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην ελληνική επικράτεια είναι στον Πρίνο και στη νότια Καβάλα, όπου δραστηριοποιείται η Energean Oil & Gas. To πιο πρόσφατο παραγωγικό κοίτασμα που ανακαλύφθηκε στην περιοχή είναι το «Έψιλον». Τα βεβαιωμένα αποθέματα του Πρίνου είχαν ξεπεράσει τα 41 εκατ. βαρέλια το 2017 και τα μη βεβαιωμένα φτάνουν τα 65 εκατ. βαρέλια.

Οι περιοχές που παρουσιάζουν ενδιαφέρον μελλοντικά

Η ΕΔΕΥ προωθεί νέες περιοχές (ουσιαστικά νέα τεμάχια που απαρτίζουν μεγαλύτερα μπλοκ σε σχέση με αυτά που είχαν βγει σε διαγωνισμούς παλαιότερα). Πρόκειται για περιοχές νότια της Κρήτης, καθώς και στο κεντρικό Ιόνιο, για τις οποίες έχουν γίνει ήδη μελέτες που θα συνοδεύσουν τα υπάρχοντα γεωφυσικά δεδομένα.

Τα μεγάλα βάθη, τα διεθνή πρότζεκτ και οι προοπτικές της έρευνας

Η έρευνα υδρογονανθράκων εξελίσσεται τεχνολογικά και στην Ελλάδα, με το εγχώριο ανθρώπινο δυναμικό να εφαρμόζει νέες μεθόδους που έρχονται από το εξωτερικό. Καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν οι τεχνολογικές εξελίξεις για τις έρευνες σε μεγάλα βάθη (άνω των 3.000 μέτρων). Αναφερόμενος στις προοπτικές του κλάδου στην Ελλάδα και στις καινοτόμες εφαρμογές που προωθούνται, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥ, κ. Γιάννης Μπασιάς, αναφέρει ότι: «Tα θέματα που θα απασχολήσουν την ΕΔΕΥ τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να είναι, πρώτον, η γεωθερμία υψηλής ενθαλπίας, διότι απαιτεί τεχνολογίες γεωτρήσεων υδρογονανθράκων για βάθη μεγαλύτερα από 1.000 μέτρα, ώστε να αντιμετωπιστούν συνθήκες πίεσης και πιθανής παρουσίας υδρογονανθράκων και διοξειδίου του άνθρακα. Επίσης, η εκμετάλλευση γεωλογικών δομών που εγκλείουν υδρογονάνθρακες ή προσφέρονται προς δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα στο υπέδαφος θα αποτελέσουν ένα ιδιαίτερο αντικείμενο έρευνας και παρακολούθησης. Υπό αυτό το πρίσμα, θα πρέπει να ασχοληθούμε με την χαρτογράφηση υδριτών σε περιοχές διενέργειας υποθαλάσσιων γεωτρήσεων και παρουσίας μελλοντικών εγκαταστάσεων, πάντα στο πλαίσιο της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την ασφάλεια των υπεράκτιων εγκαταστάσεων».

Η γνώση των τεχνικών και νομικών θεμάτων για τα μεγάλα θαλάσσια βάθη λόγω των δραστηριοτήτων της ΕΔΕΥ (γεωλογία, γεωφυσική, γεώτρηση), όπως και η αρμοδιότητά της για την ασφάλεια των υπεράκτιων εγκαταστάσεων, όπως υποστηρίζει ο κ. Μπασιάς, «την καθιστούν ικανή να έχει άποψη όχι μόνο για τα εξαντλημένα κοιτάσματα, όπως αυτό της νότιας Καβάλας, αλλά και για το γεωμορφολογικό υποθαλάσσιο περιβάλλον στο οποίο θα τοποθετηθεί ένας αγωγός μεταφοράς αερίου».

Επιπλέον, η συνεργασία της ΕΔΕΥ με την εταιρεία γεωτρήσεων Saipem για τα θέματα τεχνολογίας γεωτρήσεων σε μεγάλα βάθη και με την ABS (American Board of Shipping) για τα νομικά-ρυθμιστικά θέματα που άπτονται των υποθαλάσσιων γεωτρήσεων αποτελεί, όπως τονίζει ο επικεφαλής της ΕΔΕΥ, «σημαντικό εφόδιο για τη συμβολή της ΕΔΕΥ σε προγράμματα που σχετίζονται με τα διεθνή πρότζεκτ».
Με βάση αυτές τις προοπτικές, όπως επισημαίνει ο κ. Μπασιάς, η ΕΔΕΥ έχει γίνει ενεργό μέλος του δικτύου ENeRG (European Network for Research in Geo), στο οποίο μετέχουν ευρωπαϊκοί οργανισμοί (κρατικές αρχές, ερευνητικά ιδρύματα, εταιρείες κ.λπ.) που διεξάγουν βασική και εφαρμοσμένη έρευνα και αναπτύσσουν τεχνολογικές δραστηριότητες οι οποίες σχετίζονται με την εξερεύνηση και παραγωγή πηγών ενέργειας προερχόμενων από τον φλοιό της Γης.

Η περιβαλλοντική διάσταση των ερευνών

Η περιβαλλοντική διάσταση των ερευνών έχει απασχολήσει τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης και τις τοπικές κοινωνίες, καθώς περιστατικά ρύπανσης που έχουν καταγραφεί στο εξωτερικό στο παρελθόν δημιουργούν φόβους σχετικά με τις διαδικασίες των γεωτρήσεων. Η ΕΔΕΥ είναι επιφορτισμένη με την ευθύνη τήρησης όλων των κανονισμών ασφαλείας, ενώ εκπονεί και τη Στρατηγική Μελέτη των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία κατόπιν εγκρίνεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Σχολιάζοντας το θέμα της ασφάλειας και της περιβαλλοντικής διάστασης των ερευνών, ο κ. Μπασιάς αναφέρει ότι «η ασφάλεια περιλαμβάνει θέματα υγείας των εργαζομένων, πρόληψης μολύνσεων, κοινωνικά, εθνικά και αμυντικά θέματα, αλλά και περιβαλλοντικά. Δηλαδή, το περιβάλλον αποτελεί μέρος της ασφάλειας».

Σε κάθε περίπτωση, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν έχουν πειστεί για την ασφάλεια του περιβάλλοντος, με το WWF και την Greenpeace (και πολλούς τοπικούς φορείς στις περιοχές όπου θα ξεκινήσουν οι έρευνες) να κάνουν έκκληση στον πρωθυπουργό να αποτρέψει τις εξορύξεις υδρογονανθράκων, καθώς εμπεριέχουν επιστημονική αβεβαιότητα και εγκυμονούν σοβαρότατους κινδύνους για το περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια των πολιτών.