Rapor: 14 yılda 288 bin 310 siteye engel
İfade Özgürlüğü Derneği (İFOD), 2006-2019 yıllarında toplamda 288 bin 310 internet sitesine erişimin engellendiğini bildirdi.
İFOD, Kasım 2019 tarihli ‘BM 2020 Evrensel Periyodik İnceleme Mekanizması (EPİM) Kapsamında Hazırlanan Türkiye Raporu ve Tavsiyeler’ başlıklı raporunu yayınladı.
Reklam
250 binden fazla yasak!
Rapora göre Ekim 2019 itibariyle erişim engeli bulunan 288 bin 310 siteden 145 bin 648’ine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), 115 bin 167’sine de kapatılan Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) tarafından engel getirildi.
BTK ve TİB’i 21 bin 87’yle mahkemelerin takip etmesi dikkat çekti. Sağlık Bakanlığı’nın engel getirdiği internet sitelerinin sayısı da 3 bin 340 olarak kayda geçti.
Bu yıl 36 binden fazla engel
Rapora göre 2006’da altı olan engellenmiş site sayısı, bir sonraki yıl 40’a, ardından 1017’ye yükseldi. 2004’e gelindiğinde site sayısı 36 bin 702’ye yükselirken 2018’de 59 bin 510 seviyesine ulaştı. Bu yıl da ekim ayına kadar 36 bin 216 siteye erişim engeli getirildi.
Reklam
Beş yılda iki kattan fazla artış
Engellenen site sayısı, 2006-2014 yıllarında 80 bin 533’ken, 2015-2019 yıllarında 206 bin 351 olarak kayda geçti. Bu da site engellemelerin son beş yılda büyük artış gösterdiği anlamına geliyor.
‘Kişilik hakları’ndan 150 bin engel
Raporda, sitenin yanı sıra link bazlı engelleme sayılarına da yer verildi. Buna göre, 2014 itibariyle 48 binden fazla URL bazlı erişim engelleme kararı verilirken, 150 bin URL, ‘kişilik haklarını ihlal ettiği’ gerekçesiyle erişime engellendi.
8 bine yakın habere sansür
İFOD’un raporunda, URL bazlı engellemeye ilişkin yasa maddesinin Şubat 2014’te çıkmasının ardından 7 bin 334 haber linkinin engellediği tespitine yer verildi. Linklerin, 287 farklı sulh ceza mahkemesi tarafından verilen 2 bin 129 farklı kararla engellendiği ifade edildi.
Haber engelinde ilk sırada Hürriyet
Rapora göre, 2014-2018 yıllarında hurriyet.com.tr’nin 721 haberine engel getirildi, bunların 212’si siteden silindi. Hürriyet, erişim engeli konusunda ilk sırada bulunuyor. Hürriyet’i, 641 URL engeliyle sabah.com.tr izliyor. Sabah’ın da haberlerinin 26’sı siteden silinmiş.
Üçüncü sırada ise t24.com.tr var. Toplamda 585 haberine engel getirilen T24’ün haberlerden 524’ü silinmiş.
Diken’in de şimdiye dek 193 haberine engel getirildi. Haberlerden hiçbiri silinmedi.
‘Kamu güvenliği’ nedeniyle engellenenler
Raporda, 5651 sayılı kanunun ‘kamu güvenliği’ne atıf yapan 8/A maddesi kapsamında engellenen sitelere de yer verildi.
Bu kapsamında 2015-2019 yıllarında toplamda 11 bin 471 erişim engeli kararı alındı. Bunlardan 1950’si internet sitesi, 669’u haber linki, 2 bin 997’si Twitter hesabı, 2 bin 714’ü Twitter paylaşımı, 567’si Facebook, 1639’u da YouTube linkiydi. ‘Diğer’ engellenenler de 393’ünü oluşturdu.
Türkiye’nin Twitter karnesi
Raporda, Türkiye’nin Twitter’a gönderdiği hesap ya da içerik kaldırma taleplerine de yer verildi. Türkiye’nin 2012-2018 yıllarında yasal başvuru sayısı 5 bin 99 olarak kayda geçti. İkinci sırada 385 taleple Rusya, üçüncü sırada 290 taleple Brezilya yer aldı.
Dernekten tavsiyeler
İFOD, raporunun sonunda önerilerini de madde madde sıraları:
*Wikipedi gibi uluslararası platformlara İnternet erişiminin engellenmesinin durdurulması.
*İnternete ilişkin mevzuatların Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ifade özgürlüğüne ilişkin içtihatları da dahil olmak üzere uluslararası ve Avrupa standartları ile uyumlu hale getirilmesi.
*İnternete ilişkin mevzuatın, İnternete erişimin engellenmesi hususunda çeşitli idari kurumlar yerine sadece mahkeme ve hakimlere yetki verilmesinin sağlanması.
*Erişim engellenmesi kararlarının kapsamı daraltılarak kararların sadece belirli içeriklerin URL’lerine yönelik olması ve tüm İnternet sitesine erişimin engellenmesinin önüne geçilmesinin sağlanması; aynı zamanda bu kararların süresiz değil sınırlı zaman aralığı için verilebilmesinin sağlanması.
*5651 sayılı Kanun’un erişime engellenmeye ilişkin maddelerinin ifade özgürlüğü kapsamında bilgiye erişme, yayma hakları açısından yürürlükten kaldırılması.