اسناد مشروطه و نهضت جنگل چه شدند؟
by ندا ولیپوریک مجموعه‌دار اسناد گیلان می‌گوید: اسناد مربوط به مشروطه و نهضت جنگل را قبل از آبگرفتگی ساختمان آرشیو از آن‌جا تحویل گرفته‌ام.
به گزارش ایسنا، در پی آبگرفتگی در طبقه منفی پنج ساختمان آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی، این ادعا مطرح شد که اسنادی درباره مشروطه و نهضت جنگل که از رشت به تهران منتقل شده وجود داشته که خمیر شده‌اند. البته همان زمان علی زرافشان - معاون اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی - در توضیحی در این‌باره گفت این اسناد در طبقه منفی پنج نگهداری نمی‌شدند. از طرفی حسن اکبری - پژوهشگر و مجموعه‌دار اسناد مشروطه گیلان - که این اسناد مشروطه در اختیار اوست می‌گوید آن‌ها را برای قیمت‌گذاری به سازمان اسناد تهران تحویل داده که بعد از کش و قوس‌هایی تحویل‌شان گرفته است.
او در این‌باره به ایسنا گفت: اسناد مشروطه گیلان در اختیار من است. من مجموعه‌دار شخصی هستم و این اسناد را به سازمان اسناد گیلان داده بودم تا در قالب کتاب چاپ کنند. این کتاب با عنوان «اسناد دولتی گیلان در عصر مشروطه» آماده شد و حتی مراسم رونمایی‌هم گرفتند، اما بعدا اجازه چاپ ندادند.
اکبری افزود: از طرفی موزه مشروطه گیلان خواهان خرید این اسناد بود اما به دلیل کارشکنی‌هایی که وجود داشت این اتفاق نیفتاد و این اسناد در حال حاضر در آشیو شخصی من در تهران است. آن زمان سازمان اسناد گیلان و شهرداری تهران از سازمان اسناد تهران درخواست داشتند اسنادی که در اختیار من است قیمت‌گذاری شود و دستور دادند آن‌ها به تهران منتقل شوند. حدود یک ماه نیز این اسناد در اختیار آن‌ها بود اما نه قیمت‌گذاری کردند و نه کارشناسی. بعد هم من با کش و قوس زیاد این اسناد را تحویل گرفتم. این اسناد شامل دوهزار برگ سند مشروطه و تعدادی هم سند نهضت جنگل بود.
اکبری در ادامه بیان کرد: چند وقت بعد از این‌که من اسناد را تحویل گرفتم، طبقه منفی پنج سازمان اسناد دچار آبگرفتگی شد و شنیده‌ام تعدادی اسناد اهدایی و اسناد نخست‌وزیری آسیب دیده و شبانه آن‌ها را منتقل کرده‌اند.
او در ادامه گفت: متأسفانه از داخل سازمان اسناد کسی به صورت دقیق حرف نمی‌زند و اخبار غیرموثقی درباره اسناد شنیده می‌شود. ولی بر اساس گمانه‌زنی کسانی که در آن‌جا کار می‌کردند و با آن مکان آشنایی داشتند، تعدادی از سندهای اهدایی از جمله ۱۰ برگ «سند عدلیه مشروطه» که خود من دو سال پیش اهدا کرده بودم، آسیب دیده‌اند. فقط امیدوارم از این اسناد اسکن گرفته باشند.
او درباره این‌که آیا از این‌که این اسناد در طبقه منفی پنج ساختمان آرشیو نگهداری می‌شدند اطمینان دارد یا خیر گفت: کسی از چگونگی ماجرا اطلاع موثق ندارد؛ البته اگر طبق صحبت آقای زرافشان اسناد بی‌اهمیتی بودند چرا این اسناد شبانه خارج شده‌اند؟
اوایل آبان‌ماه امسال از گوشه و کنار زمزمه‌هایی به گوش می‌رسید که در بارندگی‌های اوایل این ماه و طغیان یکی از مسیل‌های قدیمی تهران، پمپ‌های مستقر در ساختمان آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی عمل نکرده و باعث نفوذ آب به مخزن منفی پنج این ساختمان شده و در این بین اسنادی از بین رفته است. در تماس‌هایی با برخی مسؤولان سازمان اسناد و کتابخانه ملی، با رد این موضوع، گفته شد که با تمهیدهای اندیشیده‌شده، اتفاق خاصی رخ نداده است اما هیچ‌کدام درباره این موضوع یک توضیح رسمی رائه نکردند. اما در پی انتشار چند مطلب در فضای مجازی که حتی بعضا با ذکر جزئیات، مدعی بودند که دسته‌هایی نشان‌دار از اسناد رسمی آسیب دیده‌اند، سازمان اسناد و کتابخانه ملی درنهایت با صدور اطلاعیه‌ای عمومی اعلام کرد: «با سپاس فراوان از دغدغه‌های خبرنگاران و شهروندان گرامی نسبت به حفظ میراث و اسناد کشور، سازمان اسناد و کتابخانه ملی به اطلاع می‌رساند که خوشبختانه تغییرات جوی اخیر هیچ آسیبی به اسناد این مرز و بوم نرسانده است. از سوی دیگر ساختمان آرشیو با تکمیل ظرفیت مخازن روبه‌رو شده است، از این رو به جهت افزایش ظرفیت مخازن فعلی از طریق نصب قفسه‌های ریلی، سازمان اقدام به انتقال موقت اسناد پیش‌آرشیوی به یکی از مخازن ساختمان کتابخانه ملی کرده است تا پس از نصب قفسه‌های ریلی به جای خویش بازگرداند.»
این درحالی است که علی زرافشان - معاون اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی - در گفت‌وگویی نفوذ آب به طبقه منفی پنج مرکز اسناد و خمیر شدن برخی از آن‌ها را تایید کرد. او در عین حال گفت که این اسناد، اسناد امحایی و فاقد ارزش ملی بوده‌اند.
همچنین اشرف بروجری - رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی- در نشستی خبری در این‌باره در توضیحی گفت: سطح آب در زمان بارندگی مقداری بالا آمده بود و فوقش مچ پای شما در آب می‌رفت اما سندی در آن‌جا وجود نداشت که قابلیت نگهداری داشته باشد. سند از دستگاه‌های مختلف در کتابخانه ملی جمع‌آوری و کار غربالگری انجام می‌شود و اسناد قابل حفاظت تکلیفش مشخص می‌شود و به طبقات بالا می‌رود، اما اسناد امحایی به طبقه منفی پنج می‌رود و تا زمانی که به کارخانه‌های خمیرسازی منتقل شود آن‌جا می‌ماند.
بروجردی تاکید کرد: اسنادی که قابلیت نگهداری داشته به هیچ وجه از دست نرفته و آسیب ندیده‌اند. آسیبی که ما درنظر داریم به معنای رطوبت بالایی است که به آن‌ها منتقل می‌شود. در واقع نُرم رطوبت برای نگهداری اسناد به هم می‌خورد. ما اقدامات اولیه را انجام داده‌ایم و فن‌ها در آن‌جا روشن هستند تا رطوبت را کامل از بین ببریم.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره این‌که چرا این موضوع زودتر اطلاع‌رسانی نشده است گفت: حادثه خاصی نبود که ما بخواهیم جواب بدهیم، بلکه بیشتر فضاسازی انجام شده است. اتفاق خاصی نیفتاده است و ما این‌قدر عقل‌مان می‌رسد که اسناد آرشیوی را در جایی که مخاطره دارد نگذاریم. چیزی که آن‌جا بود اوراق امحایی بود که باید برای خمیرسازی می‌رفت. برخی از دوستان فضاسازی ایجاد کردند. ما اوراق امحایی را خارج کرده‌ایم. هنوز هم بخشی از اسناد در ساختمان اسناد هستند که تخلیه نشده‌اند.
انتهای پیام