Ένα ακόμη νέο φυτικό είδος για την επιστήμη και την ελληνική χλωρίδα από τη Σύμη

Allium panormitisi Galanos & Tzanoudakis

Ένα νέο είδος του γένους Allium ανακαλύφθηκε στην Ελλάδα, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επίσημο επιστημονικό περιοδικό βοτανικής του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, “Botanica Serbica”, από τους Χρίστο Γαλανό* και Δημήτρη Τζανουδάκη, ομότιμο καθηγητή στο τμήμα βιολογίας του Πανεπιστημίου της Πάτρας.

Πρόκειται για το Allium panormitisi Galanos & Tzanoudakis, το οποίο εντοπίστηκε από τον Γαλανό στην ακριτική Σύμη, στο πλαίσιο εκτεταμένων επιτόπιων και αυτοχρηματοδοτούμενων χλωριδικών ερευνών με την αδειοδότηση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Μετά από διεξοδική μορφολογική και κυτταρολογική μελέτη που διενεργήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Τζανουδάκη, το Allium panormitisi συνιστά νέο είδος τόσο για την επιστήμη όσο και για τη χλωρίδα της Ελλάδας.

Ας σημειωθεί ότι πρόκειται για το δεύτερο κατά σειρά ενδημικό είδος της Σύμης (φύεται δηλαδή μόνο στην περιοχή αυτή και πουθενά αλλού στον κόσμο), που ανακαλύπτουν οι δύο Έλληνες ερευνητές, μετά τη δημοσίευση του Allium symiacum Galanos & Tzanoudakis, στο γερμανικό επιστημονικό περιοδικό, “Willdenowia”, το 2017.

Allium panormitisi. Λεπτομέρεια άνθους, Σύμη. Φωτ. Χ. Γαλανός

Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη και την καταγραφή του ενδημικού της Ρόδου και της Τήλου, Allium archeotrichon Brullo, Pavone & Salmeri (1999), από τον Γαλανό το 2015, στο νησί της Σύμης φύονται συνολικά τρία από τα 17 φθινοπωρινά είδη του γένους Αllium της Ελλάδας, καταδεικνύοντας έτσι αφενός την ιδιαιτερότητα της χλωρίδας του νησιού και αφετέρου τον υψηλό βαθμό ενδημισμού του ΝΑ Αιγαίου, το οποίο περιλαμβάνει ένα σημαντικό αριθμό ταξινομικά απομονωμένων ειδών.

Μάλιστα, δεδομένης της έκτασης της Σύμης με μόλις 58 τετρ. χλμ. και μέγιστο υψόμετρο τα 550 μ. (Βίγλα), ανάλογη τέτοια περίπτωση παρουσιάζει μόνο η χλωρίδα της Πελοποννήσου, η οποία όμως καταλαμβάνει έκταση περ. 21.500 τετρ. χλμ. και υψ. 2.407 μ. (Ταΰγετος) και η χλωρίδα της Κρήτης με έκταση 8.300 τετρ. χλμ. και υψ. 2.456 μ. (Ψηλορείτης) αντίστοιχα.

Το Allium panormitisi ανήκει στην ομάδα Codonoprasum, με περίοδο ανθοφορίας τους φθινοπωρινούς μήνες.

Διακρίνεται σαφώς από τα περισσότερα είδη της ίδιας ομάδας, με σχετική περίοδο ανθοφορίας, από το χρώμα και το μέγεθος των ανθέων του, και από τους στήμονές του (νήματα και ανθήρες), που εξέχουν εμφανώς του περιγονίου, γνώρισμα που καθιστά ιδιαίτερη την ταξινομική θέση του είδους.

Στο φυσικό του ενδιαίτημα, σε ασβεστολιθικά εδάφη στη Σύμη. Φωτ. Χ. Γαλανός

Με βάση τις ακριβείς διαθέσιμες μέχρι τώρα πληροφορίες για την εξάπλωσή του, το νέο είδος θεωρείται ως Κινδυνεύον [Endangered - EN], σύμφωνα με τα κριτήρια της Διεθνούς Ένωσης Διατήρησης της Φύσης (IUCN), λόγω του πολύ μικρού πληθυσμού που έχει καταμετρηθεί (κριτήριο D1) με λιγότερα από 250 ενήλικα άτομα και συνεπώς διατρέχει πολύ υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης στη φύση. Το γεγονός ότι φύεται σε δυσπρόσιτες για τους ανθρώπους και τα ζώα θέσεις, όπως πετρώδεις πλαγιές και σχισμές βράχων, έχει ως αποτέλεσμα να μην απειλείται άμεσα από ανθρωπογενείς πιέσεις και βόσκηση.

Ωστόσο, οι κύριες απειλές που αντιμετωπίζει είναι οι κατολισθήσεις και η διάβρωση του εδάφους από τις έντονες χειμερινές βροχοπτώσεις, η έκθεση στους ισχυρούς βόρειους ανέμους, καθώς, επίσης, η ερημοποίηση και η υποβάθμιση της γης από τις υψηλές θερμοκρασίες και την έντονη ξηρασία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

* Ο Χ. Γαλανός είναι ερευνητής της χλωρίδας και της πανίδας των νησιών της Δωδεκανήσου, ειδικότερα, της χλωρίδας των άγριων ορχεοειδών και της λεπιδοπτεροπανίδας των ημερόβιων πεταλούδων. Είναι μέλος του γερμανικού Working Group για τις αυτοφυείς ορχιδέες (Arbeitskreis Heimische Orchideen Baden-Württemberg), καθώς επίσης και της Φλαμανδικής Εντομολογικής Εταιρείας (VVE).

Η ανακάλυψη του νέου για την επιστήμη και για τη χλωρίδα της Ελλάδας, στενοενδημικού φυτικού είδους από τη Σύμη, Allium symiacum Galanos & Tzanoudakis, η πρώτη συστηματική καταγραφή των ημερόβιων πεταλούδων της Χάλκης, καθώς, επίσης, η έρευνά του σχετικά με την επιγενή χλωρίδα των επίγειων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων της Ρόδου, αποτελούν ορισμένες από τις σημαντικότερες εργασίες του.

Πηγές: Galanos C J & Tzanoudakis D. 2019. Allium panormitisi (Amaryllidaceae), a new autumn-flowering species from Symi Island, SE Aegean, Greece. Botanica Serbica 43(2): 197-203.

DOI: https://doi.org/10.2298/BOTSERB1902197G