Σαν τοτέμ με ταμπού...

Πριν από κάποιους μήνες απ’ ό,τι ξέρω κυκλοφόρησε ένας μικρός, κομψός, ωραιότατος τόμος από τον Δήμο Πειραιά και τις εκδόσεις Μίλητος με τίτλο «Το εμβληματικό Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά». Αφιερωμένος φυσικά σε αυτό το συγκλονιστικό θεατρικό κτίριο, το ωραιότερο που υπάρχει σε όλη την Ελλάδα -αν εξαιρέσει κανείς τα αρχαία θέατρα βέβαια- και θα τολμήσω να πω ένα από τα ωραιότερα της Ευρώπης.

Μιλάνε διάφοροι γι' αυτό το θέατρο, ένας από αυτούς και ο Μίκης Θεοδωράκης. Ο Μίκης Θεοδωράκης βέβαια, του οποίου το κείμενο είναι πρώτο στη σειρά -και λογικό-, έχει το πιο μεγάλο κείμενο και το μόνο που στην ουσία δεν λέει για το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά αλλά για την ιστορία του Εμφυλίου και του ίδιου του Θεοδωράκη μέσα σ’ αυτόν τον Εμφύλιο, με δύο παραγράφους όλες κι όλες για όταν κρυβόταν και δούλευε το 1948 μέσα εκεί. Οταν λοιπόν φτάνει σε αυτό το σημείο, θυμάται ξαφνικά πως εκείνη την εποχή ήταν να εκτελέσουν κάποιους κομμουνιστές λόγω Εμφυλίου, αλλά η μέρα της εκτέλεσης συνέπεσε να είναι Μεγάλη Τρίτη, μια άγια μέρα της χριστιανοσύνης που συνήθως δεν γίνονταν εκτελέσεις.

Τότε λοιπόν, όπως διηγείται ο κ. Θεοδωράκης, ενώ συζητούν για την εκτέλεση ή μη των κομμουνιστών οι αριστεροί της συντροφιάς, μπαίνει μέσα η Μελίνα Μερκούρη, πανέμορφη και φανατική αντικομμουνίστρια τότε, όπως τονίζει ο κ. Θεοδωράκης, ντυμένη υπέροχα, και λέει ότι την προηγούμενη μέρα ήταν τα γενέθλιά της, ότι τη γέμισαν δώρα, αλλά το καλύτερο δώρο τής το έκανε ο νέος μεγαλοφυής συνθέτης Μάνος Χατζιδάκις, που έπαιξε πιάνο μόνο γι’ αυτήν. Η Μελίνα, όπως δηλώνει ο κ. Θεοδωράκης, τον αντιπαθούσε και όταν τη ρώτησαν τη γνώμη της για το αν πρέπει να γίνουν εκτελέσεις Μεγάλη Τρίτη, αυτή κοιτάζοντάς τον στα μάτια απάντησε: «Ναι, Μεγάλη Τρίτη να τους σκοτώσουν...».

Ας αφήσουμε στο πλάι το γεγονός πως της Μελίνας τα γενέθλια ήταν τον Οκτώβρη και η γιορτή της καλοκαίρι, μια και το όνομά της ήταν Μαρία-Αμαλία, άρα μάλλον δύσκολο να γιόρταζε κοντά σε Μεγάλη Τρίτη, και ας πούμε πως όποιος γνωρίζει έστω και λίγο τη Μελίνα ήξερε πως, πριν και πάνω απ’ όλα, από μικρή και μέχρι το φινάλε της, ήταν ένα φοβερά καλόψυχο πλάσμα.

Και αντικομμουνίστρια ήταν εκείνη την εποχή -μην ξεχνάμε ότι ο παππούς της υπήρξε ο πιο βασιλικός και δεξιός δήμαρχος που πέρασε από την Αθήνα- και τον δεσμό της στα χρόνια της Κατοχής με τον περίφημο γερμανόφιλο μαυραγορίτη Γιαδικιάρογλου η ίδια τον έχει παραδεχτεί και τον έχει γράψει στην αυτοβιογραφία της. Οσο για τη συμπεριφορά της απέναντι στους αριστερούς συναδέλφους της εκείνη την εποχή, υπάρχουν μαρτυρίες συναδέλφων της φανατικών -και μονίμως- κομμουνιστών σαν τον Λυκούργο Καλλέργη και την Ολυμπία Παπαδούκα.

Οπότε μπορεί ο κ. Θεοδωράκης να μη θυμάται τόσο καλά ή μπορεί η μνήμη του να παίζει περίεργα παιχνίδια και έτσι σε τρεις σειρές να ρίχνει άγρια καρφιά και στη Μελίνα Μερκούρη και στον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος ας μην ξεχνά πως εκείνη την εποχή δεν έπαιζε μόνο πιάνο σε γιορτές αντικομμουνιστριών και πως οι δεξιοί στη Λάρισα, όταν περιόδευε με αριστερό θίασο, του σπάσανε τα δόντια.

Προς το παρόν θα σταματήσω εδώ, λέγοντας πως καλό είναι κάποιος να προσέχει τι λέει και πως το έργο κανενός, ούτε καν του Μπετόβεν, δεν του δίνει το ελεύθερο να λέει ό,τι θέλει. Εννοείται πως θα επανέλθω σε αυτό το θέμα και σε κάνα δυο πράγματα ακόμα σχετικά με τον Μίκη Θεοδωράκη, που είναι προφανές πως έχει συνηθίσει τα τελευταία χρόνια να τον αντιμετωπίζουν σαν τοτέμ με ταμπού...